7η Σύνοδος: Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαϊκοί Στρατοί και οι ευκαιρίες συνεργασίας σε θέματα ασφαλείας για την αντιμετώπιση τους

Η 7η Σύνοδος των Αρχηγών Γενικών Επιτελείων Στρατού ή/και των Διοικητών Χερσαίων Δυνάμεων των χωρών της Ευρώπης,  οργανώθηκε από το ΓΕΣ και φιλοξενήθηκε στην Αθήνα  από  9-11 Νοεμβρίου. Σ’ αυτή  συμμετείχε επίσης και ο Διοικητής της Διοίκησης Χερσαίων Δυνάμεων των ΗΠΑ για την Ευρώπη & την Αφρική (USAREUR-AF).

Θέμα του συνεδρίου: «Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαϊκοί Στρατοί και οι ευκαιρίες συνεργασίας σε θέματα ασφαλείας για την αντιμετώπιση τους».

Είχα την τιμή να προσκληθώ και τη χαρά να συμμετάσχω και να παρουσιάσω τις απόψεις μου σε ένα ιδιαίτερο  ακροατήριο.

Θέμα της ομιλίας μου “The Technological Capabilities in Modern Era”.

Μια σύνοψη της ομιλίας μου.

Όλοι ή τουλάχιστον πολλοί συμφωνούν ότι βιώνουμε τα προϊόντα-αποτελέσματα της 4ης  Βιομηχανικής Επανάστασης ή για κάποιους άλλους της 2ης  Τεχνολογικής Επανάστασης. Είναι κοινή λογική ότι η Τεχνολογία έχει επηρεάσει και θα συνεχίσει να ή επηρεάζει τις περισσότερες από τις καθημερινές μας δραστηριότητες.

Βρισκόμαστε στην εποχή του “Adapt or Die”,για τις Ένοπλες Δυνάμεις, όπως περιγράφει ο Στρατηγός Rick Lynch στο ομότιτλο βιβλίο του.

Θα μπορούσε ο στρατός να αποκλειστεί από αυτή την πραγματικότητα; Η προφανής απάντηση είναι όχι.

Είναι πλέον αδύνατον (σε κάποιο βαθμό ποτέ δεν ήταν) να μιλάμε για το ρόλο των χερσαίων δυνάμεων σε μια μελλοντική σύγκρουση χωρίς να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τις αποστολές των άλλων κλάδων δηλαδή των Ναυτικών και Αεροπορικών δυνάμεων ή ακόμα καλύτερα και όλων των άλλων συναρμόδιων οργανισμών του κράτους.

Οι αποστολές, υπό τη στενή στρατιωτική έννοια, θα πρέπει μάλλον να ανατίθενται στη Διακλαδική Δύναμη (Joint Force), ή σε ορισμένες περιπτώσεις σε μια Ειδική Δύναμη (Task Force), η οποία αποτελεί μια ισορροπημένη σύνθεση  όλων των διατιθέμενων δυνάμεων και υπηρεσιών και ποικίλλει σε μέγεθος και σύνθεση σύμφωνα με το έργο που ανατίθεται κάθε φορά.

Ωστόσο, ο συνδυασμός των γεωπολιτικών συνθηκών και της τεχνολογικής καινοτομίας μας δίνει την ευκαιρία να επανεξετάσουμε, να κατανοήσουμε και να προσδιορίσουμε καλύτερα το ρόλο των Χερσαίων Δυνάμεων για τα επόμενα 30-50 χρόνια.

Οι Χερσαίες Δυνάμεις προσφέρουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής πολλαπλά εργαλεία χρήσιμα στην ειρήνη, την κρίση ή τον πόλεμο, καθώς μπορούν να αποτρέψουν, να υποχρεώσουν τον αντίπαλο σε αλλαγή στάσης, να καθησυχάσουν το λαό, να εμπλακούν σε επιχειρήσεις και να νικήσουν στο πλαίσιο της υποστήριξης των κυριαρχικών δικαιωμάτων, των στόχων και των εθνικών συμφερόντων της χώρας. Αναλαμβάνουν το ευρύτερο φάσμα στρατιωτικών επιχειρήσεων και διαθέτουν την ικανότητα απόκτησης, διατήρησης του ελέγχου και της εκμετάλλευσης του εδάφους, καθώς και των πόρων και των ανθρώπων επ’ αυτού (με απειλή, βία ή κατοχή).

Η παραπάνω επιτυχία ωστόσο απαιτεί ένα διαφορετικό είδος στρατού. Ένα στρατό συγκροτημένο από μεγάλο αριθμό μικρών, φθηνών, αναλώσιμων και εξαιρετικά αυτόνομων συστημάτων.

Όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτή η μεγάλη κλίμακα στρατιωτικού εκσυγχρονισμού δεν μπορεί να συμβεί αυτόματα ούτε ταυτόχρονα. Πρέπει να πραγματοποιηθεί με μια καλά σχεδιασμένη και συντονισμένη διαδικασία και θα απαιτήσει σημαντικές αλλαγές.

Πρέπει να αλλάξουμε. Ωστόσο είναι αλήθεια ότι οποιαδήποτε “μεγάλη ή / και ξαφνική” αλλαγή σε οποιονδήποτε οργανισμό ακολουθείται ή συνδέεται με ένα “Μεγάλο Σοκ”. Έτσι, είναι απαραίτητη η ύπαρξη μιας  “Anti-Shock” αγωγής για να απορροφήσει τις “αναταράξεις” που μπορεί να προκαλέσει αυτή η αλλαγή.

Η εμπειρία μου, όσον αφορά στις αλλαγές,  στον  Ελληνικό Στρατό, δεν είναι πολύ θετική και την έχω εκφράσει δημόσια. Στην πραγματικότητα, έχω πει ότι… Όλες οι σύνθετες λέξεις, με το πρώτο συνθετικό το «ανα-….» που σημαίνουν κάθε είδος  αλλαγής, έχουν χρησιμοποιηθεί ….. και απέτυχαν. Καμία από τις προγραμματισμένες αλλαγές δεν έχει ολοκληρωθεί….. για πολλούς και διαφορετικούς λόγους κάθε φορά. Ελπίζω να μην συμβεί και στην τρέχουσα περίοδο.

Προσωπικά αντί για ξαφνικές και ευρείες αλλαγές θα προτιμούσα τη διαδικασία “Μετασχηματισμού” (Transformation), με την οποία ένας οργανισμός μετατρέπεται σε έναν άλλο παρόμοιας αξίας όπου οι αλλαγές στη μορφή, στη φύση ή στην εμφάνισή του εφαρμόζονται σταδιακά.

Για μένα ο “Μετασχηματισμός” ταυτίζεται ή και οδηγεί στην “Προσαρμογή”. Είναι προφανές ότι και αυτή η προσαρμογή χρειάζεται αλλαγές. Ωστόσο, κάνοντας τις αλλαγές ως μέρος μιας διαδικασίας μπορούμε να αποφύγουμε το “Αιφνίδιο ή Μεγάλο Σοκ”. Αυτό όμως απαιτεί διάρκεια και συνέχεια, στοιχεία που δυστυχώς λείπουν από την κατεστημένη λειτουργία του κράτους μας στο σύνολό του.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη, τα αυτόνομα συστήματα, οι κάθε είδους αισθητήρες, οι προηγμένες τεχνολογικές κατασκευές καθώς και η Κβαντική Επιστήμη (σχεδόν παρούσα) έχουν εν μέρει μεταμορφώσει και θα συνεχίσουν να μετασχηματίζουν τον πόλεμο τόσο ριζικά όσο δεν μπορούσε να φανταστεί κάποιος μερικές δεκαετίες πριν. Αυτή είναι η επανάσταση που εκτυλίσσεται σήμερα. Η πραγματική επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις και ενώ συμβαίνει η βασική ιδέα έχει παραμείνει η ίδια.

Ο πόλεμος είναι εδώ και είναι πλέον «Πολυχωρικός/Multi Domain Warfare», αλλά και Υβριδικός και για να τον αποφύγεις θα πρέπει να είσαι έτοιμος να τον πολεμήσεις. Με άλλα λόγια, ο σκοπός της προετοιμασίας για πόλεμο θα παραμείνει ο ίδιος…. δηλαδή να μην χρειαστεί ποτέ να πολεμήσεις. Θα πρέπει δηλαδή να προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε αυτό που συνέστησε ο Sun-tzu, …… να “κερδίσουμε χωρίς μάχη”.

Το ζητούμενο, συνεπώς, δεν είναι πώς οι νέες τεχνολογίες μπορούν να βελτιώσουν την ικανότητα του στρατού να κάνει αυτό που ήδη κάνει, αλλά πώς μπορούν να του επιτρέψουν να λειτουργήσει με νέους τρόπους.

Ένας στρατός αποτελούμενος από μικρό αριθμό μεγάλων, ακριβών, με πολυμελή πληρώματα και δύσκολα αντικαθιστάμενων συστημάτων δεν θα επιβιώσει στο μελλοντικό πεδίο μάχης, όπου δεκάδες ευφυή συστήματα θα αναπτύσσουν  βία και φονικότητα σε μεγαλύτερο όγκο και μεγαλύτερη ταχύτητα από ποτέ. Η επιτυχία απαιτεί ένα διαφορετικό είδος στρατού. Ένας στρατό συγκροτημένο από μεγάλο αριθμό μικρών, φθηνών, αναλώσιμων και εξαιρετικά αυτόνομων συστημάτων.

Η κάθε κυβέρνηση θα πρέπει να διαθέσει τα χρήματα, να προετοιμάσει το ανθρώπινο δυναμικό και να ενισχύσει την ανάπτυξη της  τεχνολογίας. Είναι προφανές ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη και άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες θα αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο θα διεξάγεται ο πόλεμος, αλλά δεν θα αλλάξουν τη φύση του.

Έτσι, αν υπήρξε ποτέ μια στιγμή για να πάρει κανείς σοβαρά την επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις, είναι τώρα. Αυτή η πραγματικότητα απαιτεί κάτι περισσότερο από μια επανάσταση στην τεχνολογία. Απαιτεί επανάσταση στη σκέψη. Και αυτή η σκέψη πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στο πώς πολεμά ο στρατός παρά σε αυτό που πολεμάει.

Θα πρέπει λοιπόν να ενστερνιστούμε την ανάγκη για:

• την αλλαγή στη νοοτροπία μας.
• την αναθεώρηση των δογμάτων και της τακτικής για τη διεξαγωγή του «επόμενου» πολέμου
• την προσαρμογή της εκπαίδευσης στον κανόνα «εκπαιδεύομαι όπως θα πολεμήσω με τα νέα δεδομένα» και στην ανάπτυξη του Μοντέλου «Διοίκησης δια της Αποστολής»
• την κατάρτιση προγράμματος/συστήματος ανάπτυξης ηγετών και ηγεσίας
• τη δημιουργία του καταλλήλου κλίματος εμπιστοσύνης και την παρότρυνση των υφισταμένων για την ανάληψη πρωτοβουλίας.
• την εισαγωγή και εκμετάλλευση της τεχνολογίας στη βάση της λογικής που θα υποστηρίζονται οι στρατιωτικές απαιτήσεις και όχι το αντίστροφο, δηλαδή οι Ένοπλες Δυνάμεις να προηγούνται και όχι ν’ ακολουθούν ή να προσαρμόζονται στην εξέλιξη της τεχνολογίας.
• την κατανόηση των αλλαγών που θα επιφέρει η εισαγωγή της τεχνολογίας:
• στο σύστημα διοίκησης και ελέγχου
• στον όγκο και την ταχύτητα μεταφοράς της πληροφορίας και των δεδομένων
• στην εξέλιξη των Επιχειρήσεων Επηρεασμού της Διαδικασίας Στρατηγικής Επικοινωνίας (STRATCOM)
• στους τομείς του κυβερνοχώρου και του διαστήματος
• στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και στη συμπεριφορά προσωπικού, για να αναφέρω μερικές.

Κλείνοντας θα συνοψίσω λέγοντας, η τεχνολογία μας έφερε εδώ και θα μας οδηγήσει και στο μέλλον και το μέλλον θα προσδιορίζεται από την τεχνητή νοημοσύνη, τα αυτόνομα συστήματα και τις άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες που φέρνουν επανάσταση στην παγκόσμια αμυντική βιομηχανία και όχι μόνο, ανατρέποντας το γνωστό έως τώρα μοντέλο λειτουργίας και διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Προς τούτο καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για την κατανόηση της αρχής, «Το μέλλον είναι αβέβαιο και δεν προβλέπεται. Σχεδιάζεται στη βάση σεναρίων και θα ωφεληθούν ή θα πετύχουν  εκείνοι που θα είναι προετοιμασμένοι».

Τέλος επιθυμώ, για άλλη μια φορά και δημόσια, να εκφράσω τις θερμές ευχαριστίες μου προς τον Α/ΓΕΣ Στρατηγό Χαράλαμπο Λαλούση για την ευγενική του πρόσκληση να συμμετάσχω στη σύνοδο και να συνδράμω την  προσπάθεια για την προσαρμογή του Στρατού στη «Νέα ή στη Σύγχρονη Εποχή» και να συγχαρώ τους Δντες Δ’ Κλάδου και ΔΑΣΠ του ΓΕΣ καθώς και των επιτελών τους για την άψογη οργάνωση και διεξαγωγή των εργασιών της συνόδου. Με τον τρόπο τους έδειξαν το υψηλό επίπεδο των δυνατοτήτων τους αλλά και το ισχυρό μήνυμα εξωστρέφειας το οποίο καλλιεργείται  και εκπέμπεται από το Στρατό Ξηράς  προς κάθε κατεύθυνση.