ΤΑ 90ΧΡΟΝΑ σήμερα των Οκτωβριανών της Κύπρου. Της εθνικο-λαϊκής εξέγερσης της 21ης Οκτωβρίου 1931, για την απελευθέρωση από τον βρετανικό ζυγό και την Ένωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα.

Γράφει ο Λάζαρος Μαύρος

Εκείνη η αυθόρμητη, ασχεδίαστη, απρογραμμάτιστη παλλαϊκή έκρηξη. Εκτόξευσε την ανέκαθεν συσσωρευμένη ελληνική λάβα τής Αντίστασης και της Λευτεριάς. Η οποία πυρπόλησε, αργά τη νύχτα εκείνης της Τετάρτης, Εικοσιμιά τ’ Οκτώβρη, το Κυβερνείο του αλαζονικού Άγγλου Κυβερνήτη της Colony of Cyprus, σερ Ρόναλντ Στορρς. Εκεί στον λόφο των Εχιδνών στους Αγίους Ομολογητές, όπου βρίσκεται σήμερα το Προεδρικό Μέγαρο της Λευκωσίας.

Η Σ Α Ν ΑΥΤΟΥΡΓΟΙ εκείνης της αυθόρμητης των αγανακτισμένων «λαμπρατζιάς» για την Ένωση, νεαρές και νεαροί τότε υπόδουλοι των Εγγλέζων, οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες της σημερινής ελληνικής νεολαίας της Κύπρου.

– Μια δυναμική γριά έριξε την πρώτη πέτρα στους αστυνομικούς μπροστά στο Κυβερνείο, μας έλεγε, μαθητής τότε, αυτόπτης και επί τόπου συνεργός, ο αείμνηστος καθηγητής μας στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, γιατρός και λογοτέχνης Κύπρος Χρυσάνθης.

– Κι ο συμμαθητής του, έφηβος το 1931 στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, ο αείμνηστος ποιητής μας Κώστας Μόντης, εκφώνησε τον επικήδειο στον πρώτο νεκρό της εξέγερσης τον πυροβολημένο από τους Άγγλους 17χρονο Ονούφριο Κληρίδη από τον Άγιο Θεόδωρο Αγρού.

– Κι ο μετέπειτα γνωστότατος παγωτάρης της οδού Λήδρας, ο Ηράκλης, (του οποίου οι απόγονοι διατηρούν μέχρι και σήμερα μεγαλύτερο το παγωτατζίδικο του στην Λήδρας) ήταν εκείνος που σκαρφάλωσε κατέβασε την βρετανική και ύψωσε τη Γαλανόλευκη στο Κυβερνείο, προτού το παραδώσουν εν τέλει στις φλόγες, μετά που αναποδογύρισαν στο προαύλιο του ένα όχημα της αστυνομίας που πήρε φωτιά.

– Μαζί τους κι ο παρασημοφορημένος στους Βαλκανικούς Απελευθερωτικούς Πολέμους του 1912-13 εθελοντής πολεμιστής Σάββας Τενίζης απ’ τον Στρόβολο. Με τη δική του Γαλανόλευκη και τη σάλπιγγά του.

– Ανάμεσα στα εξερμένα πλήθη, που εκπόρθησαν το Κυβερνείο, και ο Καρακούσιης απ’ την Έγκωμη. Προτού το πυρπολήσουν, λεηλάτησαν και την… κουζίνα του. Ο Καρακούσιης άρπαξε ένα χοιρομέρι κάθισε στον θρόνο του σερ Ρόναλντ Στορρς και κραύγαζε ξέφρενος από χαρά, «έλα μάνα μου να δεις τον γιό σου δέκα λεπτά Κυβερνήτη»! Υστερότερα, βάσει πληροφοριών, τον συνέλαβαν και οδηγήθηκε στο αγγλικό δικαστήριο. Ο αποικιοκράτης δικαστής τον καταδίκασε σε 10ετή φυλάκιση: Ένα χρόνο για κάθε λεπτό του… κακουργήματός του!

ΑΛΗΘΕΙΑ είναι ότι στην πραγματικότητα η ιστορία μας είναι, κατ’ ακρίβειαν, μια μακρόσυρτη, ακανόνιστη, μα διαρκής, σκυταλοδρομία Εθνικής Αντίστασης. Για τη Λευτεριά. Στην οποία, η κάθε επόμενη ή μεθεπόμενη γενιά παραλαμβάνει τη σκυτάλη απ’ την προηγούμενη. Ή, άμα τύχει, απ’ την προ-προηγούμενη:

– ΧΟΝΔΡΙΚΑ: Από τον Σαλαμίνιο Ονήσιλο του 499 προ Χριστού που θυσιάστηκε μαχόμενος εναντίον του Πέρση κατακτητή και των ντόπιων περσόδουλων, μέχρι και το ΟΧΙ στο Δημοψήφισμα εναντίον του Σχεδίου Ανάν του 2004, έως σήμερα. Έως αύριο και μεθαύριο και στο διηνεκές. Με την ίδια σκυτάλη στα τέκνα των τέκνων μας και στα εγγόνια των εγγονιών τους…

Διότι: «Χρόνια σκλαβκιές ατέλειωτες – τον πάτσον τζιαί τον κλώτσον τους. Εμείς τζιαμαί: Ελιές τζιαί τερατσιές πάνω στον ρότσον τους!», καθώς στιχούργησε για όλους τους αιώνες μας και για όλες τις γενιές ο Κώστας Μόντης.

Το 2007 εκεί κοντά στον χώρο του πυρπολημένου το 1931 Κυβερνείου των Εγγλέζων, νυν Προεδρικού Μεγάρου, στην απέναντι όχθη του Πεδιαίου, ο τότε Πρόεδρος αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος τέλεσε τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου των Νεκρών της Εξέγερσης των Οκτωβριανών. Πριν πέντε χρόνια, το 2016 στο Πισσούρι, ο νυν Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης τέλεσε τ’ αποκαλυπτήρια ενός άλλου Μνημείου για την Εξέγερση του 1931. Στο Πισσούρι είχαν πυρπολήσει οι εξεγερμένοι τότε τον Αστυνομικό Σταθμό των Εγγλέζων. Και καταδικάστηκε και φυλακίστηκε, ως υποκινητής, ο από το 1930 βουλευτής του «Νομοθετικού Συμβουλίου» και μετέπειτα (1943-1953) εκλελεγμένος τρεις φορές δήμαρχος Πάφου Χριστόδουλος Γαλατόπουλος. Ιδρυτής το 1943 και της Παγκύπριας Ελληνικής Σοσιαλιστικής Πρωτοπορίας. Στην οποία ανήκε το 1946, προτού πάει φοιτητής στη Θεσσαλονίκη κι ο μετέπειτα εκ των κορυφαίων ηρώων της ΕΟΚΑ Κυριάκος Μάτσης, 13ος και τελευταίος των Φυλακισμένων Μνημάτων. Η σκυταλοδρομία για την οποία γράφουμε…

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ της αθηναϊκής εφημερίδας “ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ” του Σαββάτου 24 Οκτωβρίου 1931.

ΠΗΓΗ: Sigma