Ανάσες στην Εθνική Φρουρά, που βρίσκεται, κατά κάποιον τρόπο, στον αναπνευστήρα, επιχειρείται να δοθούν μέσω εξοπλιστικών προγραμμάτων, που προσδοκούν να αναβαθμίσουν το γερασμένο υλικό της. Φαίνεται, μάλιστα, ότι υπάρχει και αντίδοτο στα τουρκικά drones τύπου «μπαϊρακτάρ». Πρόκειται για τα αντιαεροπορικά «Mistral», που είναι γαλλικής κατασκευής και προελεύσεως.

Ο προγραμματισμός

Ο προγραμματισμός της Εθνικής Φρουράς περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και τα εξής:

1. Μερική αναπλήρωση των παλαιών συστημάτων αεράμυνας με την αγορά των γαλλικών «Mistral» νέας γενεάς, που έχουν βεληνεκές 8 χιλιόμετρα, δηλαδή περί τα 21.000 πόδια. Τα τουρκικά drones «μπαϊρακτάρ» μπορούν να πετούν μέχρι τις 22 με 23 χιλιάδες πόδια, οπότε σε περίπτωση χαμηλότερων πτήσεων από το μέγιστο, που είναι κάτι φυσιολογικό, εμπίπτουν στο βεληνεκές των «Mistral», που, εκτός των άλλων, επιχειρούν μαζί με το αντιπυραυλικό σύστημα «Buk», με βεληνεκές περί τα 40 χιλιόμετρα. Οι «Buk» αποτελούν τη δεύτερη ζώνη αεράμυνας των S-300, που είχαν εξοριστεί στην Κρήτη.
2. Προγραμματίζεται η αγορά πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων από τη Σερβία με βεληνεκές περί τα 40 χιλιόμετρα. Οι εν λόγω εκτοξευτές μπορούν να χρησιμοποιούν και έξυπνα βλήματα, όπως ονομάζονται, τύπου ομπρέλας, που στρέφονται σε βάρος αρμάτων στο πεδίο της μάχης. Έχουν ήδη αγοραστεί δύο Μοίρες αυτοκινούμενων πυροβόλων 155 χιλιοστών τύπου «Νόρα». Η Σερβία αποτελεί φθηνή και αξιόπιστη αγορά.
3. ‘Εχουν προκηρυχθεί ήδη προσφορές για την αγορά σύγχρονων πολεμικών ελικοπτέρων. Μέχρι στιγμής στις προσφορές συμμετέχουν γαλλικές και ιταλικές εταιρείες. Δεν αποκλείεται να αγοραστούν ελικόπτερα από τις ευρωπαϊκές αγορές αλλά να προτιμηθούν και πύραυλοι από την ισραηλινή αγορά λόγω αξιοπιστίας αλλά και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Ήδη, τα ρωσικά ελικόπτερα Mi-35P έχουν πωληθεί στη Σερβία κατόπιν σύμφωνης γνώμης και της κατασκευάστριας εταιρείας.
4. Έχει κλείσει συμφωνία με τη Γαλλία για την προμήθεια των σύγχρονων «Exocet» με βεληνεκές 180 χιλιόμετρα κατά τρόπον ώστε να καλύπτεται η Κυπριακή ΑΟΖ. Αναμένεται να παραδοθούν και να είναι σε επιχειρησιακή δυνατότητα ώς το 2023.
5. Υπάρχει προγραμματισμός για την επισκευή των ρωσικών αρμάτων τύπου Τ-80. Γενικότερα το σύνολο των οπλικών συστημάτων της Εθνικής Φρουράς θέλει λόγω γήρατος ανανέωση και επισκευή, που σημαίνει ότι θα πρέπει να αυξηθεί ο προϋπολογισμός για την άμυνα προκειμένου να αισθάνεται ο πολίτης μεγαλύτερη ασφάλεια λόγω της συνεχώς αυξανόμενης τουρκικής απειλής.

Σκάφη χωρίς πυραύλους…

Ένεκα του γεγονότος ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν διαθέτει δικές της αεροπορικές δυνάμεις, είναι αναγκαία η ανανέωση και η ενίσχυση της αεράμυνάς της για να έχει μεγαλύτερες δυνατότητες κάλυψης και αποτροπής. Δεν θα αναφερθούμε στα θέματα του ναυτικού, όπου η κατάσταση δεν είναι καθόλου καλή. Έχουν γίνει μάλιστα και τα εξής τραγικά λάθη: Αγοράστηκαν μικρά σκάφη από το Ισραήλ, χωρίς, όμως, πυραυλικά συστήματα! Το επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε από αξιωματικούς, που προφανώς ήθελαν να πουν ό,τι κάποιοι πολιτικοί ήθελαν να ακούσουν, είναι το ακόλουθο: Δεν θα έπρεπε να αγοραστούν πύραυλοι για να μην υπάρχει ο πειρασμός χρήσης και να οδηγηθούμε σε επεισόδιο. Είναι περίπου επί αυτής της στρεβλής αντίληψης που οικοδομήθηκε ο ουτοπικός ισχυρισμός όπως εκφράστηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ότι δηλαδή αποφεύγουμε την κρίση, που τελικά δεν την αποφεύγουμε, αλλά ακόμη και αν την αποφύγουμε, αυτό είναι αποτέλεσμα δικών μας υποχωρήσεων, επειδή δεν έχουμε πολεμικό ναυτικό. Η απουσία Ενόπλων Δυνάμεων είτε οδηγεί σε κρίση είτε σε αναίμακτη υποταγή και επιβολή του ισχυρότερου και των πολιτικών του βουλήσεων επί του ασθενέστερου, που στη συγκεκριμένη περίπτωση της Κύπρου αποτυπώνονται στη δημιουργία γκρίζων ζωνών και στην απαγόρευση εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου. Προ ολίγων π.χ. ωρών οι Τούρκοι εξέδωσαν νέα παράνομη νόταμ, που αφορά στα ανοικτά της Κρήτης, για να απαγορεύσουν τις όποιες έρευνες από την Ελλάδα για την εξεύρεση υδρογονανθράκων.

• Η επιλογή του ενιαίου κράτους και οι πυλώνες στρατηγικής υλοποίησης

• Τα δικαιώματά μας στην ΑΟΖ πηγάζουν από τη Ζυρίχη

• Η σημασία του Ινστιτούτου Τεχνολογίας και Ανάπτυξης ΕΦ

Υποβρύχια τσέπης και drones θαλάσσης

Σε ό,τι αφορά τη θάλασσα, η Κύπρος είναι 11 φορές μεγαλύτερη απ’ ό,τι στη ξηρά. Εκεί βρίσκεται ο πλούτος της και δη το φυσικό αέριο. Συνεπώς η υποχρέωσή της δεν είναι μόνο η προάσπιση του χερσαίου τμήματος αλλά και του θαλάσσιου και του εναέριου, που μπορεί να προκύψει μέσω της κρατικής αμυντικής θωράκισης και των συμμαχιών. Υπάρχουν σύγχρονοι τρόποι δράσης και εξοπλιστικά προγράμματα συμπληρωματικά των «Εxocet». Τέτοιοι τρόποι δράσης είναι η αγορά μικρών «υποβρυχίων τσέπης», που μπορούν να επιδοθούν σε έναν ανταρτοπόλεμο θαλάσσης σε βάρος του τουρκικού στόλου, και ταυτοχρόνως η ανάπτυξη θαλάσσιων και εναέριων drones. Αυτά τα ζητήματα μπορούν να ενταχθούν στην πολεμική βιομηχανία, η οποία θα ήταν δυνατό να αναπτυχθεί στην Κύπρο επί τη βάσει προγραμματισμού σε συνεργασία με την Ελλάδα, το Ισραήλ, τη Σερβία και την ΕΕ. Ήδη, η σερβική κυβέρνηση έχει εκφράσει την πρόθεσή της να μεταφέρει τμήματα των πολεμικών βιομηχανιών στην Κύπρο. Ανάλογη πρόθεση, μερικώς τουλάχιστον, υπάρχει και από το Ισραήλ. Οι εταιρείες αυτές θα έχουν ευρωπαϊκή νομική ταυτότητα και θα μπορούν να συμμετάσχουν στα διάφορα προγράμματα της ΕE όπως αυτά της European Defence Agency και της BESCO. Επιπροσθέτως, θα ήταν δυνατό να θεσμοθετηθεί, όπως πολλάκις έχουμε επισημάνει, το «Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Εθνικής Φρουράς» και η οικοδόμηση πολιτικής, ώστε τμήματα των ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Κύπρου να στραφούν προς τη στρατιωτική τεχνολογία απορροφώντας προγράμματα από την ΕΕ. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι εξοπλισμοί δεν θα αποτελούν επιπρόσθετο κόστος για τον προϋπολογισμό του κράτους, αλλά επένδυση που θα επιφέρει πολλαπλά κέρδη και θέσεις εργασίας. Δεν θα έχουμε δηλαδή μόνο ενίσχυση της ασφάλειας του πολίτη και της δημιουργίας αξιόπιστης αποτροπής έναντι της τουρκικής απειλής αλλά και οικονομικά και επιχειρηματικά οφέλη.

Δικαίωμα αυτοάμυνας

Η τεχνολογία και η καινοτομία στον στρατιωτικό τομέα συνιστούν κατεύθυνση της ίδιας της EE. Είναι τμήμα της πολιτικής της. ‘Hδη, βρίσκεται στα σκαριά η «Ευρωπαϊκή Πυξίδα», που έχει ως στόχο όπως η ΕΕ διαδραματίσει έναν ενισχυμένο διεθνή ρόλο – όσο βεβαίως της επιτρέπουν οι δυνατότητές της λόγω των ελλειμμάτων της και των εξαρτήσεων που έχει με το ΝΑΤΟ. Ο σχεδιασμός αυτός καλύπτει και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και αναφέρεται βεβαίως στα θέματα της ΑΟΖ. Θα ήταν δυνατόν εάν η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα προχωρήσουν σε ανάλογες κινήσεις να αποτελέσει αυτό το τμήμα της ευρωπαϊκής στρατηγικής πυξίδας το αντίβαρο της τουρκικής Γαλάζιας Πατρίδας. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαν να διατεθούν, για παράδειγμα, υφιστάμενες υποδομές σε αεροδρόμια και λιμάνια της Κυπριακής Δημοκρατίας, πέραν αυτών που ισχύουν μέχρι σήμερα, με την ταυτόχρονη δημιουργία ενός ευρύτερου συστήματος αεράμυνας, στο οποίο θα εμπλέκονται Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ, καθώς και γαλλικά ή ακόμη και ιταλικά πολεμικά πλοία που πλέουν στην περιοχή μας. Βεβαίως, είναι πάντα ανοιχτή η δυνατότητα μόνιμης στάθμευσης ελληνικών μαχητικών στην Κύπρο. Και το δικαίωμα αυτό των Αθηνών σε συνεννόηση με τη Λευκωσία πηγάζει από τα εγγυητικά δικαιώματα του Συντάγματος της Ζυρίχης και του γεγονότος ότι η Κύπρος τέλει διαρκώς υπό κατοχήν και μόνιμη τουρκική απειλή. Ως εκ τούτου, η μεν Κύπρος έχει το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας όπως αυτό αποτυπώνεται στο άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η δε Ελλάδα έχει υποχρέωση να υπερασπιστεί την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι αποφάσεις αυτές εμπίπτουν στη λογική στρατηγικών επιλογών. Κατά πόσον, δηλαδή, Αθήνα και Λευκωσία θα συνεχίσουν την πολιτική του εξευμενισμού ή θα υιοθετήσουν την πολιτική της αποτροπής.

Ισχύς και ενιαίο κράτος

Είναι πρόδηλον ότι, για να μη συνιστά πυροτέχνημα η πρόταση περί της επιστροφής στο ενιαίο Κράτος ή κατά το δοκιμότερον της αναθεώρησης των διατάξεων του υφιστάμενου πολιτειακού συστήματος και της βελτίωσής του, στηριζόμενη επί των αρχών και αξιών της ΕΕ, τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία θα πρέπει να εγκαταλείψουν άπαξ και διά παντός την πολιτική του εξευμενισμού και να οικοδομήσουν πολιτική αποτροπής των τουρκικών απειλών. Το κυπριακό πρόβλημα είναι θέμα εισβολής και κατοχής. Είναι ζήτημα γεωπολιτικό και ισοζυγίου δυνάμεων που καθορίζουν τις συνταγματικές πτυχές της τελικής λύσης. Συνεπώς, χωρίς να υπάρχει ισχύς, και δη αποτρεπτική, δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη και ρεαλιστική λύση. Οι πυλώνες μιας τέτοιας διαδικασίας μπορούν να στηριχτούν:

Πρώτον, στην ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία αναγνωρίζεται διεθνώς, δηλαδή και από την ΕΕ και από τον ΟΗΕ.

Δεύτερο, στην Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία δεν έχει ακόμη διαλυθεί και στόχος δεν είναι η αντικατάστασή της από δύο ισότιμα συνιστώντα κράτη, εκ των οποίων το ένα θα είναι το ψευδοκράτος, οπότε θα έχουμε την κατάργηση των ψηφισμάτων 541 και 550 του ΣΑ, αλλά η δημιουργία ενός κανονικού κράτους. Το κανονικό κράτος δεν μπορεί να στηρίζεται στα δύο ισότιμα συνιστώντα κράτη, εκ των οποίων το ένα θα είναι προϊόν της εισβολής και της κατοχής, γεγονός που οδηγεί στην παραβίαση του άρθρου 2, παράγραφος 4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο με σαφήνεια καθιστά σαφές ότι απαγορεύεται η αναγνώριση οποιασδήποτε Αρχής, οντότητας ή κράτους που έχει προκύψει με τη χρήση και τη βία των όπλων. Συνεπώς, η βάση της λύσης έχει δύο επίπεδα για να προκύψει κανονικό κράτος και όχι τουρκικό προτεκτοράτο: Το ένα είναι το συνταγματικό πλαίσιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, που θα πρέπει, όπως είχε υποσχεθεί ο Πρόεδρος πριν από τις εκλογές, να αφορά στη βελτίωση των κακώς εχόντων της Ζυρίχης και όχι στη διάλυση του ενιαίου κράτους. Το άλλο είναι οι αρχές και οι αξίες της ΕΕ, οι οποίες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της αναθεώρησης του υφιστάμενου ενιαίου κράτους, που θα μπορούσε να λειτουργήσει επί τη βάσει του μοντέλου της Ισπανίας, δηλαδή μέσω αυτόνομων ζωνών σε τοπικό επίπεδο, χωρίς όμως να έχουν ομοσπονδιακές, και δη κρατικής μορφής εξουσίες, που οδηγούν σε διχοτομικές και διαλυτικές τάσεις. Ουδόλως εννοούμε τη μεταφύτευση του ισπανικού μοντέλου, αλλά την έμπνευση από αυτό καθότι αποτελεί ένα ενιαίο αποκεντρωτικό κράτος. Εάν Ισπανία ήταν ομοσπονδία, τότε εδώ και καιρό θα είχε διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη.

Τρίτο, στην αυτοάμυνα της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή στο γεγονός ότι θα πρέπει να στηριχθεί πρώτα στις δικές της δυνατότητες και στη σύναψη συμμαχιών, καθώς και στην εκμετάλλευση των στρατηγικών σχεδιασμών της ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο, εξηγώντας στους εταίρους μας ότι το πρόβλημα, εκτός από εισβολής και κατοχής, είναι και γεωπολιτικό. Ότι δηλαδή αν κυριαρχήσει η Τουρκία στην περιοχή μας, μέσω Κύπρου και ελέγξει τους φυσικούς πόρους, στις θαλάσσιες και εναέριες οδούς, τότε η Ευρώπη θα τεθεί υπό τουρκική εξάρτηση. Άρα, όταν διακυβεύεται το μέλλον της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ως να διακυβεύεται και η τύχη της ΕΕ. Και των κρατών-μελών της, καθώς και των συμφερόντων τους στην περιοχή μας. Τόσο η Γαλλία όσο και οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο ότι η πολιτική της Τουρκίας δεν είναι πλέον συμμαχική προς τη Δύση, όπως στο παρελθόν, αλλά ιδιαιτέρως προβληματική αφού φλερτάρει με τη Ρωσία. Το ζητούμενο είναι εάν Ελλάδα και Κύπρος, με τη βοήθεια ενός άλλου περιφερειακού παίκτη, όπως είναι το Ισραήλ, μπορούν να παρουσιάσουν ενώπιον και των Ευρωπαίων αλλά και των Αμερικανών έναν περιφερειακό στρατηγικό σχεδιασμό, που θα εγγυάται την κρατική μας υπόσταση αλλά και τη συνεκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της περιοχής με ασφάλεια, που σημαίνει τη δημιουργία αποτροπής σε βάρος της Τουρκίας. Η προώθηση και η κατασκευή του EastMed συνιστά σημαντική στρατηγική επιλογή, που οδηγεί στη δημιουργία υποσυστήματος ασφαλείας στην περιφέρεια της Ευρασίας και την υλοποίηση ενός οικονομικού και ενεργειακού προγράμματος επί τη βάσει επενδύσεων και εξυπηρέτησης αμοιβαίου οφέλους. Γίνεται, δε, αντιληπτό ότι τα δικά μας συμφέροντα πηγάζουν από την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με τη διάλυσή της μέσω μιας ομοσπονδίας, όπως αυτήν που είναι στο τραπέζι, τελούμε εν κινδύνω.

Οι πραγματικότητες

Συνεπώς η πρόταση για την επιστροφή στο ενιαίο κράτος αντί στην ομοσπονδία, η οποία έχει αποδειχθεί ως το όχημα μεταφοράς προς τη λύση των δύο κρατών και τη διχοτόμηση, θα συνιστά ακόμη ένα πυροτέχνημα και ακόμη μία αποτυχία εάν δεν είναι ενταγμένη σε μία συγκροτημένη στρατηγική, που θα έχει ως πυλώνες το νομικό σκέλος και δη τις αρχές και αξίες της ΕΕ, καθώς και τις νέες γεωπολιτικές και ενεργειακές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, τώρα και στα επόμενα χρόνια, κατά τρόπον ώστε να δημιουργούν κοινωνία συμφερόντων και ασφάλειας, αναγκάζοντας την Τουρκία, εφόσον πληρώσει κόστος εντός της ΕΕ και άλλου, να συμβιβαστεί με τις νέες πραγματικότητες. Όπως η ίδια αρέσκεται να λέει κατά καιρούς…

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 19/09/2021)