Αναζητώντας εναγωνίως τον ρατσισμό

Το 1991 η Ελλάδα, χώρα που οι αλλοδαποί μετριούνταν στα δάχτυλα, αντιμετώπισε το πρώτο κύμα μεταναστών από την Αλβανία. Τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους το μεταναστευτικό χτύπησε την πόρτα των ελληνικών σχολείων. Τα παιδιά αυτών των μεταναστών ζήτησαν να εγγραφούν για να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Δεν διέθεταν όμως τα απαραίτητα έγγραφα. Οι γονείς τους ζούσαν παράνομα στη χώρα και δεν μπορούσαν να αποκτήσουν αρκετά από αυτά τα έγγραφα, όπως αποδεικτικό για τη διεύθυνση της κατοικίας τους. Τότε αποφασίστηκε πως οι μαθητές μπορούσαν να εγγραφούν στο σχολείο και να προσκομίσουν τα απαραίτητα έγγραφα μέχρι να αποφοιτήσουν από την τελευταία τάξη του. Οπως είπε ένας ανώτατος υπάλληλος του υπουργείου Παιδείας κατά τη δεκαετία του 1990: «Εάν δεν τα γράφαμε στο σχολείο, θα τα κέρδιζαν οι δρόμοι». Η φαινομενικά απλή απόφαση καθιέρωσε το ελληνικό σχολείο ως το πλέον επιτυχημένο παράδειγμα κοινωνικής εντάξεως στην Ελλάδα.
 
Στα σχολεία της χώρας μας είναι εγγεγραμμένοι και αλλοδαποί μαθητές. Σε μερικούς δεν αρέσουν οι όροι «αλλοδαποί» ή «αλλόγλωσσοι», ούτε ο επιστημονικώς ορθότερος «μαθητές που δεν έχουν ως μητρική γλώσσα την ελληνική». Οπως και να τους πούμε –και όσο και εάν ενοχλούμε την πολιτική ορθότητα– πρέπει να γνωρίζουμε ποιοι μαθητές είναι αλλόγλωσσοι. Γιατί; Διότι είναι στοιχεία που πρέπει να γνωρίζουμε για να διευκολύνουμε την ενσωμάτωση αυτών των παιδιών μέσω της διαπολιτισμικής εκπαιδεύσεως. Εδώ και περίπου 20 χρόνια η Ελλάδα έχει επιλέξει το συγκεκριμένο μοντέλο εκπαιδεύσεως. Βασίζεται στο ότι όλοι οι μαθητές, ασχέτως μητρικής γλώσσας (ή καταγωγής…), πρέπει να μιλούν άριστα τη γλώσσα του κράτους στο οποίο βρίσκονται.
 
Για να λειτουργήσει σωστά η διαπολιτισμική εκπαίδευση, οι μη έχοντες ως μητρική γλώσσα την ελληνική δεν πρέπει να ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο ποσοστό ανά τάξη, που κινείται γύρω στο 20%. Σε άλλη περίπτωση, χρειάζεται να ληφθούν επιπλέον μέτρα για να συνεχίσει να λειτουργεί το σχολείο ως εργαλείο ενσωματώσεως. Στο σχολείο που έχει πολλούς αλλόγλωσσους μαθητές το κράτος δίνει επιπλέον εκπαιδευτικούς για υποστηρικτικά μαθήματα γλώσσας σε αυτούς τους μαθητές. Αυτό ισχύει ιδίως εάν η συγκέντρωση αλλοδαπών μαθητών ξεπερνά το 50%, οπότε οδηγούμαστε σε δημιουργία γκέτο, με ακόμη σοβαρότερα προβλήματα κοινωνικής συνοχής.

Χρήσιμα για τον σχεδιασμό είναι και άλλα στοιχεία που αφορούν στην εθνοτική ταυτότητα των μαθητών. Επί παραδείγματι, το ότι γνωρίζουμε ότι το 70% των αλλοδαπών μαθητών είναι αλβανικής καταγωγής έχει τη σημασία του. Οι Αλβανοί παρουσιάζουν συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά: οι γονείς μιλούν αρκετά καλά ελληνικά και προσλαμβάνουν θετικά τον παράγοντα «παιδεία» ως μέσο κοινωνικής ανελίξεως. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο εύκολη η ενσωμάτωσή τους.

για τη συνέχεια kAthimerini