Αιφνιδιασμό στην ΕΕ και οργή στη Γαλλία προκάλεσε η κίνηση των ΗΠΑ και της Βρετανίας να παραχωρήσουν πυρηνοκίνητα υποβρύχια στην Αυστραλία, αναδιαμορφώνοντας τα δεδομένα στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη και με στόχο να εμποδίσουν την επέκταση της Κίνας στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού.

Η τριμερής συμφωνία AUKUS προβλέπει μεταξύ άλλων την παράδοση αμερικανικών πυρηνοκίνητων υποβρυχίων στην Αυστραλία και ακυρώνει την αντίστοιχη σύμβαση που είχε υπογράψει η Αυστραλία με τη Γαλλία, προκαλώντας την οργή της δεύτερης.

Το Πεκίνο από την πρώτη στιγμή έκανε λόγο για ψυχροπολεμική νοοτροπία, η ΕΕ δήλωσε άγνοια, ενώ με πολύ έντονο τρόπο αντέδρασε η Γαλλία που χάνει ένα τεράστιο συμβόλαιο για παράδοση υποβρυχίων στην Αυστραλία.

Ο ρόλος των πυροκίνητων υποβρυχίων

Η συμφωνία AUKUS σηματοδότησε την ένταξη της Αυστραλίας στο κλειστό κλαμπ των κρατών που έχουν στην κατοχή τους πυροκίνητα υποβρύχια.

Συγκεκριμένα, σε αυτό ανήκουν μόλις 6 χώρες παγκοσμίως:

ΗΠΑ  68 υποβρύχια
Ρωσία 29 υποβρύχια
Κίνα 12 υποβρύχια
Ηνωμένο Βασίλειο 11 υποβρύχια
Γαλλία 8 υποβρύχια
Ινδία 1 υποβρύχιο

Τα υποβρύχια που αποκτά η Αυστραλία είναι ταχύτερα και εντοπίζονται δυσκολότερα από τα συμβατικά. Μπορούν να παραμένουν βυθισμένα για μήνες πυροδοτώντας πυραύλους σε μεγαλύτερες αποστάσεις.

Δίνουν παράλληλα στους αμερικανούς, τη δυνατότητα για παρακολούθηση από κοντά των ενεργειών του κινεζικού στόλου στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.

Γιατί ενδιαφέρει η περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού

Γιατί όμως υπάρχει τέτοιο ενδιαφέρον για την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού; Την ευρύτερη περιοχή «διασχίζει» ο δρόμος του μεταξιού, η δίοδος μεταξύ Κίνας και Ευρώπη, η οποία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό πρότζεκτ για τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ.

Παράλληλα, στον Ινδο-Ειρηνικό περιλαμβάνεται η Νότια Σινική Θάλασσα και αποτελεί σημείο ζωτικής σημασίας, καθώς υπολογίζεται πως περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας ναυτιλίας διέρχεται από την περιοχή, ενώ, ταυτόχρονα, η περιοχή είναι πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Καίριας σημασίας είναι η λεγόμενη «γραμμή των 9 σημείων» (nine dash line), βάσει της οποίας η Κίνα αξιώνει κυριαρχικά δικαιώματα σχεδόν σε όλη την περιοχή, και επικαλύπτει τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (εφεξής ΑΟΖ) των Μπρουνέι, Ινδονησία, Μαλαισία, Φιλιππίνες, Ταϊβάν και Βιετνάμ

Τι λένε διεθνείς αναλυτές για την AUKUS

Αναλυτές εκτιμούν ότι η τριμερής αμυντική συμφωνία σηματοδοτεί το νέο δόγμα της Ουάσινγκτον, σε σύμπραξη με τη Βρετανία και την Αυστραλία, να στήσει οδόφραγμα στην επιρροή και την επέκταση της Κίνας στην περιοχή του Ινδο – Ειρηνικού.

Ο Πίτερ Τζένινγκς, διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικής Πολιτικής της Αυστραλίας εξήγησε στον ΣΚΑΪ: «Το βασικό μήνυμα είναι ότι όλα όσα έκανε το Πεκίνο την τελευταία μισή δεκαετία ήταν αντιπαραγωγικά για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά του. Ο μόνος λόγος που συμβαίνει αυτή η συμμαχία AUKUS ήταν επειδή οι δημοκρατίες αισθάνονται ότι πρέπει να αποκρούσουν την  Κίνα».

Η στάθμευσή των υποβρυχίων στην Αυστραλία ουσιαστικά δημιουργεί μια αμερικανική βάση στην περιοχή, και δείχνει τη μετατόπιση του στρατηγικού ενδιαφέροντος των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Μέση Ανατολή, λίγες μόνο μετά από την αποχώρηση από το Αφγανιστάν

Ο Σκοτ Λούκας, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μπέρμιγχαμ αναφέρει: «Και για τις ΗΠΑ είναι ένα μήνυμα στον απόηχο της αποχώρησης από το Αφγανιστάν ότι “έχουμε συμμαχίες, είμαστε οι ηγέτες του κόσμου”».

Για το Λονδίνο, η εξέλιξη συνιστά μια ευκαιρία επιστροφής στις παγκόσμιες εξελίξεις. «Για το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια ευκαιρία μετά το Brexit και την απομόνωση από την Ευρώπη, να πει ότι είμαστε μια “παγκόσμια” Βρετανία, είμαστε πολύ σημαντικοί», τονίζει ο Σκοτ Λούκας.

Μεγάλη χαμένη είναι η Γαλλία, λόγω της ακύρωσης ενός τεράστιου συμβολαίου με την Αυστραλία, αλλά και συνολικά η Ευρωπαϊκή Ένωση, που έμεινε για ακόμα μια φορά εκτός εξελίξεων. «Η ΕΕ δεν ενημερώθηκε γι’ αυτήν την πρωτοβουλία. Είμαστε σε επαφή με τους εταίρους μας για να μάθουμε περισσότερα», δήλωσε ο Πίτερ Στάνο, εκπρόσωπος της ΕΕ.

Αναλυτές διεθνών σχέσεων «βλέπουν» την εν λόγω σύμπραξη, ως «ένα μικρό ΝΑΤΟ» στον Ινδο-Ειρηνικό και το επόμενο ερώτημα που προκύπτει είναι πώς θα αντιδράσει η Κίνα και που θα ψάξει με τη σειρά της για συμμαχίες – αντίβαρο στην AUKUS. Ενώ ερώτημα είναι ποιά θα είναι και η στάση της Ρωσίας, που τηρεί στάση αναμονής.

Η νέα συμφωνία πάντως προκαλεί ανησυχία στους ειδικούς για το πώς θα επηρεάσει το τοπίο της πυρηνικής ενέργειας παγκοσμίως την ώρα που αναμένεται  η αντίδραση της Τεχεράνης και κατά πόσο θα επιχειρήσει να προσπεράσει τις εγγυήσεις της  Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας.