Του Κώστα Στούπα

Οι περισσότεροι αναλυτές στην Ελλάδα και το εξωτερικό  εστιάζουν στην αύξηση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών προς τη Δύση ως απόρροια της επικράτησης των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν.

Το πιθανότερο είναι πως αυτή τη φορά, καθώς όλοι είναι προετοιμασμένοι, να συμβεί το αντίθετο.  

Επιπλέον οι τελευταίες αναλύσεις συγκλίνουν πως η αύξηση της μετανάστευσης συμβαδίζει με τη σχετική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και συνείδησης στις καθυστερημένες γωνίες εξαθλίωσης του πλανήτη.

Η ευρεία χρήση τηλεοράσεων, κινητών και δικτύων επικοινωνίας σε μια υπανάπτυκτη και εξαθλιωμένη περιοχή αυξάνει την επιθυμία για μετανάστευση των μελών της  που έχουν διάθεση για ανάληψη του σχετικού ρίσκου.

Η επαναφορά της “σαρίας” σε συνδυασμό με τον περιορισμό της χρήσης τεχνολογικών συσκευών και της πρόσβασης στα δυτικά μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, λογικά θα περιορίσει την επιθυμία των χωρικών των οροπεδίων της χώρας της Κεντρικής Ασίας να αναζητήσουν την τύχη τους με κάθε κόστος στους δυτικούς παραδείσους.

Εκτός της μετανάστευσης, όμως, υπάρχουν και οι προσφυγικές ροές και οι υποχρεώσεις που επιβάλουν οι διεθνείς συμφωνίες αλλά και οι αξίες του ανθρωπισμού και του χριστιανισμού.

Είναι βέβαιο πως  βαρβαρότητα της επιβολής του νέου καθεστώτος θα αυξήσει τις προσφυγικές ροές από μέρους των πολιτικών του αντιπάλων οι οποίοι κατά κύριο λόγο αποτελούν τη μειοψηφική και δυτικόφιλη ελίτ της χώρας. Τούτοι όμως  συνιστούν μετρήσιμα και αφομοιώσιμα μεγέθη.

Το πρόβλημα είναι οι μεταναστευτικές ροές. Το πρόβλημα των μεταναστευτικών ροών προς τη Δύση μαζί με αυτό της Κλιματικής Αλλαγής είναι τα σημαντικότερα που θα αντιμετωπίσουν οι ανεπτυγμένες χώρες τις επόμενες δεκαετίες και η συνεισφορά των 30 εκατ. Αφγανών  σε αυτό δεν αποτελεί παρά σταγόνα στον ωκεανό…

Οι Ταλιμπάν μετά τη συντριβή τους, λόγω της προστασίας που προσέφεραν στην Αλ Κάιντα, έχουν γίνει περισσότερο προσεκτικοί με χτυπήματα στις “καρδιές” της Δύσης. Εκεί που φαίνεται πως θα εντείνουν τις προσπάθειες είναι οι ισλαμικές χώρες στις οποίες θα προσπαθήσουν να ενισχύσουν τα φιλικά προς τους ιδίους ρεύματα…

Κατά τους απαισιόδοξους η Δύση θα ακολουθήσει όταν θα έχει απομονωθεί ασφυκτικά στο εξωτερικό και θα έχει διαβρωθεί στο εσωτερικό από τους μετανάστες αλλά κυρίως από τη δημογραφική γήρανση και τη διανοητική και ψυχολογική σύγχυση του χωρίς έρμα μηδενιστικού δικαιωματισμού.

Το   μήνυμα για την Ελλάδα…

Το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα που σηματοδοτεί για χώρες όπως η Ελλάδα η επικράτηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν είναι η στάση  των ΗΠΑ η οποία τείνει να αναδειχθεί σε νέο γεωπολιτικό και αμυντικό δόγμα της ηγέτιδας της Δύσης.

Οι Ταλιμπάν επικράτησαν γιατί αποχώρησαν και μάλιστα βεβιασμένα οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους από τη χώρα, εγκαταλείποντας τους φίλους, συμμάχους και συνεργάτες τους στο έλεος των θρησκόληπτων φανατικών.

Δεν είναι η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν χωρίς πολλές αναστολές έναν σύμμαχο με τον οποίο πολέμησαν μαζί και ο οποίος έχει εκτεθεί υποστηρίζοντάς τους. Με την ίδια ελαφρότητα πριν δυο περίπου χρόνια εγκατέλειψαν τους Κούρδους στη Βόρεια Συρία στα νύχια της στρατιωτικής μηχανής του Ερντογάν.

Η απαγκίστρωση των ΗΠΑ από διάφορα σημεία του πλανήτη έχει να κάνει με τα εσωτερικά τους οικονομικά  προβλήματα και την  κόπωση της αμερικάνικης κοινής γνώμης σε σχέση με το (οικονομικό και ανθρώπινο) κόστος του ρόλου τους ως  παγκόσμιου χωροφύλακα.

Για τη συνέχεια Capital

Ακολουθεί σχόλιο του αναγνώστη Stirlitz

Επί 20 χρόνια οι Αμερικανοί προσπάθησαν δαπανώντας 1 τρισεκατομμύριο δολάρια να φτιάξουν στο Αφγανιστάν ένα κράτος κατά τα δυτικά πρότυπα.

Ξόδεψαν 88 δις δολάρια για να συγκροτήσουν έναν αφγανικό στρατό 350.000 ανδρών νομίζοντας ότι έτσι θα παγίωναν τον έλεγχο που ασκούσαν στη χώρα.

Το πρόβλημα όμως ήταν πως ο στρατός αυτός αποτελείτο από μισθοφόρους που όσο βρισκόταν εκεί κοντά ο Αμερικανός εργοδότης τους παρίσταναν ότι έκαναν τη δουλειά τους, ενώ στην πραγματικότητα δεν είχαν καμία όρεξη να θυσιαστούν για τον μισθό τους.

Αντιθέτως οι Ταλιμπάν ήταν έτοιμοι και πρόθυμοι να πεθάνουν για τον σκοπό τους και την ιδεολογία τους. Γι’ αυτό, αμέσως μόλις έφυγαν οι Αμερικανοί, οι Ταλιμπάν σάρωσαν τον επταπλάσιο και άριστα εξοπλισμένο αφγανικό στρατό μέσα σε ελάχιστες μέρες χωρίς ο τελευταίος να προβάλει ουσιαστικά καμία αντίσταση.

Το δίδαγμα είναι σαφές: τα όπλα δεν σε κάνουν στρατιώτη ούτε σε εξασφαλίζουν από τίποτα, αν απουσιάζει η διάθεση να πολεμήσεις και να θυσιαστείς για έναν σκοπό. Όπως λέει και ένα ρητό, «οι πόλεμοι δεν ξεκινούν όταν κάποιος είναι αποφασισμένος να σκοτώσει, αλλά όταν είναι αποφασισμένος να σκοτωθεί».

Ο αφγανικός στρατός ήταν ένας στρατός δημοσίων υπαλλήλων που δεν ήταν αποφασισμένος να σκοτωθεί για τίποτα, γι’ αυτό και ηττήθηκε χωρίς να πολεμήσει. 

Η ραχοκοκαλιά των Ταλιμπάν αποτελείται από τη φυλή των Παστούν που αριθμεί περίπου 42 εκατομμύρια ανθρώπους. Απ’ αυτούς 28 εκατομμύρια ζουν στο Πακιστάν και 14 εκατομμύρια στο Αφγανιστάν, κυρίως στα βορειοανατολικά βουνά, στα ανατολικά και τα νότια.

Είναι ένας περήφανος λαός που είναι προσκολλημένος στο Ισλάμ και ζει με βάση έναν αυστηρό κώδικα τιμής ο οποίος ανάγεται σε ιστορικό βάθος τουλάχιστον 2.000 χρόνων. Οι Παστούν ήταν η φυλή η οποία αρνήθηκε να υποκύψει στον σοβιετικό στρατό τη δεκαετία του 1980 και τον μάτωσε άγρια με τον ανελέητο ανταρτοπόλεμο των μουτζαχεντίν.

Τον 19ο αιώνα πολέμησαν τους Βρετανούς μέχρι που τους ανάγκασαν σχεδόν να παραδοθούν και μετά τους απώθησαν πίσω στο Πακιστάν. Τριακόσια χρόνια νωρίτερα εξολόθρευσαν τον στρατό του Μεγάλου Αχμπάρ, του τρομερότερου από τους ηγέτες των Μογγόλων της Ινδίας. Για τους Παστούν η έννοια της φυλετικής κληρονομιάς είναι πολύ αυστηρή. Βασίζεται στις γραμμές αίματος, σε γενεαλογικά δέντρα τα οποία εκτείνονται πίσω ανά τους αιώνες. Δεν μπορεί να ενταχθεί κανείς σε μία φυλή με τον τρόπο που μπορεί να γίνει πολίτης μιας ευρωπαϊκής χώρας. Οι αφγανικές φυλές δεν παραχωρούν σε ξένους ιθαγένειες ούτε διαβατήρια. Ή ανήκεις στη φυλή, ή δεν ανήκεις. Οι Παστούν δεν εκφοβίζονται εύκολα και οργανώνονται με βάση αυστηρά τις συγγένειες των αρρένων.

Ο πόλεμος γι’ αυτούς είναι καθημερινή δραστηριότητα, κάτι σαν τρόπος ζωής. Αν δεν έχουν να πολεμήσουν κανέναν εξωτερικό εχθρό, πολεμούν μεταξύ τους, γι’ αυτό και η χώρα δεν ησυχάζει ποτέ από συγκρούσεις. Έχουν ένα ρητό που λέει: «Εγώ εναντίον των αδελφών μου, οι αδελφοί μου κι εγώ εναντίον των εξάδελφών μου, οι αδελφοί μου, οι εξάδελφοί μου κι εγώ εναντίον όλου του κόσμου».

Άρα εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι το να πάει ένας εξωτερικός εισβολέας να προκαλέσει αυτούς τους ανθρώπους είναι το άκρον άωτον της ηλιθιότητας διότι το μόνο που θα καταφέρει θα είναι να τους συσπειρώσει όλους εναντίον του. Στους Παστούν ο άνδρας δεν διανοείται να κυκλοφορήσει χωρίς το Καλάσνικωφ διότι το νιώθει σαν εξάρτημα της αμφίεσής του και της προσωπικότητάς του. Ο φυλετικός κώδικας επιβάλει τη φιλοξενία και τη γενναιοδωρία, αλλά και το καθήκον να εκδικούνται οι Παστούν ακόμη και την παραμικρή προσβολή.

Οι γυναίκες αποτελούν τις μήτρες του πατριαρχικού γενεαλογικού δέντρου, τις πηγές της συνέχειας της τιμής της φυλής. Η ασφάλειά τους και ο ενάρετος τρόπος ζωής αποτελούν την εγγύηση για την καθαρότητα αυτής της γενεαλογίας. Η απομόνωση των γυναικών αποσκοπεί στο να τις κρατά κρυμμένες από τα αδιάκριτα βλέμματα, να φροντίζουν το νοικοκυριό τους, ενώ οι άνδρες διεξάγουν τους πολέμους τους.

Με αυτόν τον λαό και αυτή τη νοοτροπία βρέθηκαν αντιμέτωποι οι Δυτικοί στο Αφγανιστάν, όπως και όλοι οι άλλοι εισβολείς πριν απ’ αυτούς.

Το φιάσκο στο Αφγανιστάν δεν το χρεώνονται αποκλειστικά οι Αμερικανοί. Το χρεώνεται ολόκληρο το ΝΑΤΟ, διότι η Συμμαχία ήταν που εισέβαλε στη χώρα αυτή το 2001 και διατήρησε εκεί δυνάμεις κατοχής επί μία εικοσαετία (στείλαμε κι εμείς ανά περιόδους ελληνικά τμήματα στρατιωτικού μηχανικού). Ο μεγάλος ρεζιλεμένος της υπόθεσης δεν είναι ο Μπάιντεν, αλλά ο Στόλτενμπεργκ ο οποίος όμως ενώ τον φτύνουν αυτός παριστάνει ότι ψιχαλίζει. Οι πάντες έβλεπαν και ήξεραν πως μετά την εκδίωξη της Αλ Κάιντα από το Αφγανιστάν το 2001 οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ έπρεπε να φύγουν το συντομότερο δυνατόν από τη χώρα διότι διαφορετικά τις περίμενε μακροπρόθεσμα η αποτυχία. Οι Παστούν (και κατ’ επέκταση οι Ταλιμπάν) δεν θα σταματούσαν να πολεμούν κατά του εισβολέα ακόμη κι αν ο πόλεμος κρατούσε χίλια χρόνια, όπως ακριβώς έκαναν οι Βορειοβιετναμέζοι τις δεκαετίες 1950, 1960 και 1970. Οι Αμερικανοί έπεσαν στην παγίδα του «mission creep». Ενώ ο στόχος τους αρχικά ήταν να μην επιτρέψουν να είναι το Αφγανιστάν φωλιά και ορμητήριο τρομοκρατικών οργανώσεων όπως η Αλ Κάιντα, στη συνέχεια, και ενώ είχε επιτευχθεί εν πολλοίς ο αρχικός στόχος, παρέμειναν εκεί πιστεύοντας αφελώς ότι θα μπορούσαν να αλλάξουν τη χώρα και να της επιβάλουν μία διακυβέρνηση δυτικού τύπου. Οι Αμερικανοί είχαν καταλάβει από νωρίς ότι ο πόλεμος στον οποίον είχαν μπλέξει ήταν αδιέξοδος. Ήδη από το 2018 επί κυβέρνησης Τραμπ γίνονταν μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Αμερικανών και Ταλιμπάν για να φύγουν οι πρώτοι από το Αφγανιστάν χωρίς οι δεύτεροι να ασκήσουν στρατιωτική πίεση και να παρενοχλήσουν τη διαδικασία αποχώρησης. Οι διαπραγματεύσεις αυτές κατέληξαν σε συμφωνία στη Ντόχα του Κατάρ τον Φεβρουάριο του 2020. Απλώς η κυβέρνηση Μπάιντεν εκτέλεσε τόσο άτσαλα και άγαρμπα την τελική φάση της συμφωνίας ώστε να εξευτελιστεί η υπερδύναμη στα μάτια όλου του κόσμου. 

Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι οι ΗΠΑ έχασαν ξαφνικά την ισχύ τους. Μπορεί να αντιμετωπίζουν τεράστια κρίση αξιών στο εσωτερικό τους και πολιτικής αξιοπιστίας στην εξωτερική τους πολιτική, αλλά δεν είναι ένας παράγοντας που μπορεί να τον πάρει κανείς αψήφιστα. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι τον αρχικό στόχο που είχαν όταν επενέβησαν στο Αφγανιστάν, τον πέτυχαν. Οι Ταλιμπάν δεν πρόκειται να εξάγουν το φονταμενταλιστικό ισλαμικό κίνημά τους έξω από τη χώρα τους, ούτε να φιλοξενήσουν ποτέ ξανά ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις στην πατρίδα τους όπως είχαν φιλοξενήσει την περίοδο 1998-2001 τον μπιν Λάντεν και τους ανθρώπους του. Αμφότερες οι πλευρές έχουν πάρει το μάθημά τους. Οι Αμερικανοί πλέον γνωρίζουν καλά τι σφηκοφωλιά είναι το Αφγανιστάν και δεν σκοπεύουν να μπλέξουν ποτέ ξανά εκεί, αλλά και οι Ταλιμπάν δεν είναι τόσο ανόητοι για να θελήσουν να ρισκάρουν να ξαναχάσουν την εξουσία προκαλώντας άμεσα τη Δύση. Το πιθανότερο είναι ότι σε λίγα χρόνια θα πάψουμε ακόμα και να ακούμε ειδήσεις από το Αφγανιστάν, και ίσως σε μερικές δεκαετίες το κίνημα των Ταλιμπάν να σαρωθεί κι αυτό σιωπηρά από την ιστορική αναγκαιότητα, και να αντικατασταθεί από μία νέα εκδοχή της φυλετικής κουλτούρας των Παστούν.

Stirlitz