Το τέλος του παλιού και η αυγή του θαυμαστού (;) καινούριου κόσμου

Γράφει ο Παντελής Σαββίδης

Στις ιστορικές μεταβατικές περιόδους σαν και αυτήν που διανύουμε, τα 32 χρόνια δεν είναι μεγάλη διάρκεια. Έτσι, μπορεί κάποιος να εντάξει την «υπόθεση Αφγανιστάν» στην μακρά αλυσίδα των εξελίξεων που σηματοδότησε το 1989.

Ουσιαστικά, το 1989 σήμανε το τέλος του παλιού κόσμου. Του κόσμου που δημιούργησε ο διαφωτισμός.

Άμεσα, το 1989 κατέρρευσε το ένα από τα δύο κύρια ρεύματά του. Ο κομμουνισμός. Και άρχισε η κατάρρευση και του δυτικού φιλελευθερισμού. Ένας νέος κόσμος διαμορφώνεται με καταλυτική παρουσία τις νέες τεχνολογίες. Αλλάζουν, αυτό που λένε οι μαρξιστές, οι παραγωγικές δυνάμεις. Και η αλλαγή των παραγωγικών δυνάμεων, συμπαρασύρει τις παραγωγικές σχέσεις. Από κοινού συνδιαμορφώνουν έναν νέο τρόπο παραγωγής που σημαίνει πως για να λειτουργήσει ο νέος τρόπος παραγωγής χρειάζεται ένα νέο πολιτικό σύστημα. Η πολιτική κρίση διαρκείας που βιώνουμε έχει να κάνει με την αναζήτηση του πολιτικού συστήματος που θα ταιριάζει με τις παραγωγικές και άλλες ανάγκες της εποχής μας. Όσο δεν εντοπίζεται το παλιό σύστημα σαπίζει.

Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα. Υπάρχει και μια άλλη, μικρότερη εικόνα που σηματοδοτεί η «αφγανική υπόθεση». Οι κρίσεις ΗΠΑ, Δύσης, Ανατολής.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες απαξιώθηκαν τελείως ως αξιόπιστη υπερδύναμη. Η απαξίωσή τους ξεκίνησε εδώ και καιρό (πριν το Αφγανιστάν, λειτούργησαν απαξιωτικά για το κύρος τους στη Συρία με τους Κούρδους) αλλά η περίπτωση του Αφγανιστάν είναι κραυγαλέα.

Κανείς νοήμων άνθρωπος η θεσμός δεν θα συνεργαστεί, πλέον, με τις ΗΠΑ χωρίς το φόβο της εγκατάλειψης και της προδοσίας.

Αυτό το επισημαίνουν όλα τα αμερικανικά ΜΜΕ και ελπίζουμε να έχει γίνει συνείδηση και στην Αθήνα. Η αντιμετώπιση της Τουρκίας θα γίνει από την ελληνική εξωτερική πολιτική και τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις. Πρέπει να μας γίνει συνείδηση. Και ας ευχηθούμε να μην βρεθεί κανείς αφελής να πιστέψει στις αμερικανικές ή άλλες παροτρύνσεις. Άλλωστε, οι πρώτοι που έπεσαν θύματα αυτής της αμερικανικής πολιτικής ήταν οι δικτάτορες που πίστεψαν όσα τους έλεγαν για την Κύπρο και χαντάκωσαν τον ελληνισμό.

Αλλά η «υπόθεση Αφγανιστάν» ανέδειξε και την βαθιά κρίση της Δύσης. Σε τι συνίσταται; Στο ότι αν δεν χάνει, δεν φαίνεται να κερδίζει τον αγώνα των νέων τεχνολογιών. Οι νέες τεχνολογίες βασίζονται σε δύο παραμέτρους. Την καινοτομία και τις σπάνιες γαίες. Η καινοτομία έχει να κάνει με τον ανθρώπινο παράγοντα. Οι ΗΠΑ είχαν σ αυτό την πρωτοκαθεδρία συγκεντρώνοντας στη χώρα τους τα καλύτερα μυαλά του κόσμου και παρέχοντας τις κατάλληλες συνθήκες να δημιουργήσουν. Εδώ και πολύ καιρό οι ΗΠΑ δεν είναι αυτές που γνωρίζαμε. Ο τρόπος που αντιμετώπισαν τις υποθέσεις Σνόουντεν και Άσανζ το υπογραμμίζει. Αντί να τους καταδιώκουν θα μπορούσαν να τους αξιοποιήσουν. Το ζήτημα δεν είναι τα δύο πρόσωπα. Το ζήτημα είναι η αλλαγή νοοτροπίας ως προς την αντιμετώπιση ανθρώπων που μπορούν να παράγουν καινοτομία.

Η άλλη παράμετρος έχει να κάνει με ύλη. Τις σπάνιες γαίες. Και εδώ έχει βάλει το χεράκι του και ο Θεός.

Πού και πώς έχει κατανείμει τις σπάνιες γαίες ανά τον κόσμο; Τον πρώτο λόγο σ’ αυτές τον έχει η Κίνα. Βρίσκεται αρκετά μπροστά από τις ΗΠΑ. Και το Αφγανιστάν είναι ευνοημένο στις σπάνιες γαίες.

Οι γεωπολιτικές διαμάχες γίνονταν μέχρι τώρα πάνω στον αναχωματικό δακτύλιο της Ρίμλαντ που ξεκινά από τη Βρετανία, περνά από την Ευρώπη, την Τουρκία, το Ιράν, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, την ΝΑ Ασία και καταλήγει στην Ιαπωνία. Υποτίθεται πως οι ναυτικές δυνάμεις της Δύσης που κυριαρχούνται από τους αγγλοσάξωνες δεν θα επέτρεπαν την διάσπαση του δακτυλίου. Ο δακτύλιος διεσπάσθη σε δύο ευαίσθητα σημεία. Τον Ελλήσποντο και τον άξονα που κατεβαίνει από την Κεντρική Ασία και καταλήγει στο Καράτσι. Επίσης, το λιώσιμο των πάγων επιτρέπει στις χερσαίες δυνάμεις, αντιπάλους της Δύσης (Κίνα και Ρωσία) να έχουν διέξοδο και από το βορρά.

Άρα, μια βασική αρχιτεκτονική της Δύσης για την ανάσχεση της Ανατολής εξασθένησε.

Η άλλη παράμετρος που αμφισβητεί την κυριαρχία της Δύσης είναι όπως είπαμε οι σπάνιες γαίες, στην διεκδίκηση των οποίων θα αναπτύσσονται, πλέον, οι γεωπολιτικές διαμάχες.

Η «Αφγανική υπόθεση», όμως, φέρνει σε δύσκολη θέση και τις δυνάμεις της Ανατολής (Κίνα, Ρωσία) οι οποίες πρέπει να αναπτύξουν νέα πολιτική στην περιοχή με τα νέα δεδομένα που παρουσιάζει.

Η διαχείριση των Ταλιμπάν δεν είναι μια γραμμική εξίσωση. Είναι ένα πολυπαραγοντικό, χαοτικό φαινόμενο. Η εμπλοκή Ρωσίας και Κίνας μαζί τους περιέχει πολλά στοιχεία αβεβαιότητας. Η κατάσταση είναι ρευστή. Είναι αποτέλεσμα του τέλους του παλιού κόσμου στον οποίο κυριάρχησε η βιομηχανική επανάσταση και η ανάδυση ενός νέου, αδιαμόρφωτου ακόμη, κόσμου στον οποίο θα κυριαρχήσουν οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες. Η αλλαγή δεν έχει γίνει συνείδηση, ακόμη, στον κόσμο, στο βαθμό που θα τον επηρεάσει.

Μπροστά σ’ αυτήν την μεγάλη εικόνα οι ΗΠΑ αγωνιούν αν θα είναι η primus inter pares υπερδύναμη για να απολαμβάνουν, τα υπαρκτά, πράγματι, οφέλη. Αλλά τη θέση αυτή θα την διεκδικήσει όποιος αποκτήσει την πρωτοπορία στον ψηφιακό κόσμο, όχι, τόσο, στον κλασικό γεωπολιτικό.

Η Κίνα το έχει αντιληφθεί αυτό και δεν ακολουθεί τις ΗΠΑ στην προβολή σκληρής ισχύος παρά με μέτρο και μόνο εκεί που θεωρεί ότι διακυβεύονται μείζονα συμφέροντά της, όπως είναι η σινική θάλασσα. Η θάλασσα αυτή μπορεί να γίνει πεδίο προβολής και σκληρής ισχύος, όχι διότι οι ΗΠΑ θέλουν να υποστηρίξουν τους συμμάχους τους (είδαμε και στο Αφγανιστάν πως τους υποστηρίζουν) ή διότι τις έπιασε ευαισθησία στο διεθνές δίκαιο ( σε ανάλογη περίπτωση στο Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο, κάνουν, απλώς, κάποιες χωρίς σημασία δηλώσεις απέναντι στις προκλήσεις της Τουρκίας. Και αυτό τις καθιστά, ακόμη, πιο αναξιόπιστες). Θέλουν ανοικτό ένα μέτωπο για να μπορούν να διαχειριστούν την Κίνα στις διεθνείς της πρωτοβουλίες.

Σ’ αυτό το γενικό πλαίσιο, η Ελλάδα είναι φτερό στον άνεμο. Οι εξελίξεις ξεπερνούν όχι μόνο τις δυνατότητες της Αθήνας αλλά και των Βρυξελλών που επέλεξαν τον ρόλο του γεωπολιτικού νάνου.

Η Ελλάδα δίνει στην περιοχή της μια εικόνα άβουλης, διαλυμένης χώρας, χωρίς τη διάθεση να παίξει ρόλο, ούτε καν περιφερειακό. Και αυτή η εικόνα στις ελίτ των βαλκανικών χωρών έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πολιτική που ακολουθούν. Ήδη, η Αλβανία έχει συμπτύξει πολλών ειδών συνεργασίες με την Τουρκία που εμφανίζεται να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και ακολουθούν τα Σκόπια.

Το αθηναϊκό σύστημα βοά ότι έχει σαπίσει με σοβαρές επιπτώσεις στην ασφάλεια της Ελλάδας αλλά δεν υπάρχει εσωτερική δύναμη να το αμφισβητήσει.

Το ίδιο, δε, είναι παραδομένο στις ΗΠΑ, την ΕΕ και όχι μόνο.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα πολύ μειωμένης κυριαρχίας. Μια νέα πολιτική δύναμη είναι απόλυτη αναγκαιότητα να εμφανιστεί, όπως συνέβη στην μεταπολίτευση.

Όποιος δεν προλάβει να προσαρμοστεί στον νέο κόσμο, απλώς θα χάσει. Και θα χάσει πολλά.

https://www.pontosnews.gr/661779/gnomes/to-telos-toy-palioy-kai-i-aygi-toy-thaymastoy/