Στην Κύπρο, για τα Ηνωμένα Έθνη, δεν υπάρχει κατοχή. Η Τουρκία δεν είναι κατοχική δύναμη, αλλά μια από τις τρεις ( λεγόμενες) εγγυήτριες δυνάμεις, που καλείται να ενθαρρύνει τους… ξεροκέφαλους Κυπρίους. Στην Κύπρο, για τα Ηνωμένα Έθνη, το πρόβλημα έγκειται στην έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων, της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής. Το πρόβλημα είναι – σύμφωνα με τον ΟΗΕ- αποτέλεσμα της έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

 Οι εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα του Διεθνούς Οργανισμού, για τις Καλές Υπηρεσίες (Κυπριακό) και την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, έχουν μεν έναν δημοσιοϋπαλληλικό χαρακτήρα αλλά επί της ουσίας δίνουν το στίγμα των επόμενων βημάτων και των όσων προωθούνται παρασκηνιακά. Αποτελούν και προπομπό του ψηφίσματος που θα εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας, που ως γνωστό συντάσσεται από τους Βρετανούς. Κι αυτό γιατί όλοι οι υπόλοιποι θεωρούν πως το Φόρεϊν Όφις έχει την πατέντα του Κυπριακού!

Στις δυο εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα απουσιάζει, συνεπώς, για μια ακόμη φορά το ουσιαστικότερο και το μείζον: Η κατοχή τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία. Αυτό, επειδή επαναλαμβάνεται διαχρονικά, έχει για κάποιους- εντός και εκτός Κύπρου- γίνει συνήθεια και όσοι το εγείρουν θεωρούνται ξεπερασμένοι ενίοτε και «εθνικιστικές». Ενώ αυτοί που συζητούν την ομαλοποίηση με την κατοχή θεωρούνται «προοδευτικοί».

Στις εκθέσεις, λοιπόν, ο Αντόνιο Γκουτέρες επιχειρεί να κρατήσει ισορροπίες. Η τακτική των «ίσων αποστάσεων» λειτουργεί πάντα υπέρ της κατοχικής δύναμης. Ο Γ.Γ., όπως προκύπτει από τα κείμενα, απέφυγε να αναφερθεί σε «δύο αυτοδιοικούμενες περιοχές», για τις οποίες βολιδοσκόπησε η απεσταλμένη του, Τζέιν Χολ Λουτ, όταν πρόσφατα επισκέφθηκε την Κύπρο. Έπιασαν προφανώς τόπο τα διαβήματα της κυπριακής Κυβέρνησης και η έντονη αντίδρασή της. Εδώ, όμως, θα πρέπει να σημειωθεί πως και η τουρκική πλευρά αντέδρασε. Μάλιστα, αντέδρασε στη συμπερίληψη σε «αυτοδιοικούμενες περιοχές» κι αυτό γιατί είναι τακτική των Τούρκων να ζητούν τα πάντα, τα θέλουν όλα. Αλλά και για έναν ακόμη λόγο: «Αυτοδιοικούμενες περιοχές ποιου κράτους;», ήταν το ερώτημα που έθεσαν οι Τούρκοι. Απάντηση σε αυτό δεν πήραν και ως εκ τούτου διαφώνησαν. 

Την ίδια ώρα, μια αναφορά του Γενικού Γραμματέα που θα τη βρίσκουμε μπροστά μας εφεξής είναι η ορολογία για «έμφυτα δικαιώματα» (inherent rights). Είναι μια αναφορά που μπορεί να τύχει πολλών ερμηνειών και σίγουρα η τουρκική πλευρά την έχει έτοιμη (την ερμηνεία, κομμένη ραμμένη στα μέτρα της). Θα είναι τα «έμφυτα δικαιώματα» προπομπός και μια συγκαλυμμένη αναφορά στην κυριαρχική ισότητα; Προσεχώς τα μαντάτα…

Για την Αμμόχωστο δε οι αναφορές είναι διακηρυκτικού χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν είναι αποτρεπτικές. Εάν τις διαβάσει, ο Ερντογάν σίγουρα θα θεωρήσει ότι οι αναφορές του ανάβουν το πράσινο φως για να προχωρήσει.

Για το τι μέλλει γενέσθαι ο κ. Γκουτέρες παρουσιάζεται απαισιόδοξος και δεν φαίνεται διατεθειμένος να συγκαλέσει την εξαγγελθείσα νέα άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη, όπως είχε δηλώσει στη Γενεύη τον περασμένο Απρίλιο. Χρειάζεται, όπως αναφέρει, «κοινό έδαφος», που δεν υπάρχει.

Τι προτείνει; Συνεργασία, μέσα από τις τεχνικές επιτροπές, και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Είναι μια προσέγγιση που παραπέμπει σε λογικές συνεργασίας και επίλυσης ζητημάτων μεταξύ δύο οντοτήτων. Δεν το αναφέρει ευθέως, το περιγράφει επαναλαμβάνοντας τα περί πραγματικοτήτων.  Επί της ουσίας είναι η συνεργασία δύο συνιστώντων κρατιδίων. Δεν το αναφέρει ευθέως, το υπονοεί. 

Αναφέρει, μεταξύ άλλων, πως «το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει καταστήσει σαφές σε πολλά ψηφίσματα για πάνω από πενήντα χρόνια ότι υπάρχει μόνο ένα κυρίαρχο κράτος στο νησί της Κύπρου. Ταυτόχρονα, παρατηρώ τις πραγματικότητες του νησιού και ότι τα μέρη έχουν εκφράσει τη σημασία της εξεύρεσης ενός πρακτικού πλαισίου εντός του οποίου η πραγματική πολιτική ισότητα θα εκδηλώνεται ως κοινή αποτελεσματική συμμετοχή στην πολιτική και οικονομική ζωή του νησιού».

Υποδεικνύει δε πως δεν θα πρέπει να… κολλάμε στα θέματα της αναγνώρισης!

Ο Γενικός Γραμματέας περιγράφει τις απόψεις των εμπλεκομένων στη Γενεύη. Δεν τοποθετείται, αν και επικαλείται πολλές φορές τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, θέλοντας να καθησυχάσει την ελληνική πλευρά. Είναι η λογική του μια στο καρφί και μια στο πέταλο. 

Είναι σαφές πως για τα Ηνωμένα Έθνη, οι τεχνικές επιτροπές είναι το εργαλείο για συνεργασία σε μια σειρά θεμάτων, όπως αυτά της μετανάστευσης, του εγκλήματος αλλά και του εμβολιασμού. Είναι το μόνο πεδίο που θα αξιοποιηθεί ελλείψει διαδικασίας.

Τα Ηνωμένα Έθνη επιχείρησαν να είναι «αντικειμενικά», να κρατήσουν «ισορροπίες», πλην όμως δεν «άγγιξαν» την ουσία και η τουρκική στάση μπαίνει στο κάδρο περιγραφικά. Άνευ σχολίων. Σημειώνεται, πάντως, ότι από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας καθορίζεται σαφώς ότι στην Κύπρο υπάρχει μόνο ένα κυρίαρχο κράτος.  Παραπέμπει στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Στις μέρες μας ακόμη και τα αυτονόητα χρειάζεται να επαναλαμβάνονται.

Είναι σαφές πως η γραμμή που προτείνει ο Γ.Γ. μέσα από τις εκθέσεις του είναι η χρησιμοποίηση εργαλείων για ομαλοποίηση με την κατοχή.

Σαράντα επτά χρόνια μετά, ο ΟΗΕ κινείται σε ρηχά νερά. Προτείνει ΜΟΕ και συνεργασία «των πλευρών».

Και κάτι άλλο: Τα περί… έμφυτων δικαιωμάτων θα είναι το νέο αφήγημα στο Κυπριακό. Δεν θέλουν να ενοχληθεί η κατοχική δύναμη, για αυτό και ανακαλύπτονται ορολογίες νομιμοποίησής της. 

[email protected]