Του Bobby Ghosh

Μολονότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος στην πρώτη του σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο και η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έλαβε επίσης μέρος της προσοχής λόγω της τελευταίας της εμφάνισης εκεί με την ιδιότητα του επικεφαλής της γερμανικής κυβέρνησης, ένα κομμάτι της “παράστασης” λάμβανε χώρα στο περιθώριο: τα δύο πλέον ανταγωνιστικά μεταξύ τους μέλη της συμμαχίας έκαναν τα “γλυκά μάτια” το ένα στο άλλο.

Σε συνάντησή τους στις Βρυξέλλες, ο Εμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας συμφώνησαν σε “κατάπαυση ρητορικού πυρός”, κατά τη διάρκεια εκείνου το οποίο ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λεντριάν περιέγραψε ως “περίοδο ανάρρωσης” στις σχέσεις τους.

Σύμβουλος “γάμου”

Η ορολογία συμβούλου γάμου την οποία χρησιμοποίησε ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας ήταν απολύτως κατάλληλη. Η εχθροπάθεια η οποία έχει χαρακτηρίσει τη σχέση Μακρόν – Ερντογάν προέρχεται τόσο από ζητήματα που αφορούν το προσωπικό τους ταμπεραμέντο, όσο και γεωπολιτικούς υπολογισμούς. Ο Τούρκος ηγέτης έχει ανοικτά και επανειλημμένα εκφράσει υπαινιγμούς σχετικά με την ψυχική υγεία του Γάλλου ομολόγου του, ενώ ο Μακρόν έχει κατηγορήσει τον αρχηγό του τουρκικού κράτους, μεταξύ άλλων, ότι ψεύδεται και δεν επιδεικνύει τον προσήκοντα σεβασμό στη Γαλλία.

Σε τι, λοιπόν, οφείλεται η πρόσφατη, ξαφνική “αναστολή” των εχθροπραξιών; Δεν υπήρξε κάποιο προφανές γεγονός – σταθμός το οποίο να οδήγησε στη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες, ούτε κάποια κοινή “τραγωδία” ή κοινός σκοπός ο οποίος να μπορούσε να τους έχει ενώσει, ενώ δεν υπήρξε και καμία διαμεσολάβηση από κάποιον κοινό τους φίλο.

Η πιο πιθανή εξήγηση είναι η αλλαγή προσώπων στην κορυφή της διοικητικής πυραμίδας στις Βρυξέλλες. Η άφιξη του Μπάιντεν στη σκηνή και η επικείμενη αποχώρηση της Μέρκελ σηματοδοτούν ότι ο Μακρόν και ο Ερντογάν πρέπει να κατευνάσουν την εχθρότητα του ενός προς τον άλλο, καθώς ο καθένας τους θα εργάζεται επάνω στο πώς θα “πλασαριστεί” στο νέο σκηνικό που θα διαμορφωθεί.

Η απώλεια της Μέρκελ και οι νέες ισορροπίες

Ο ρόλος του Ερντογάν έχει ήδη απομειωθεί σε σημασία. Ο Τούρκος ηγέτης δεν απολαμβάνει πλέον την άμεση πρόσβαση στον Λευκό Οίκο που συναντούσε στα χρόνια του Τραμπ. Έχοντας περιγράψει τον Ερντογάν ως “αυταρχικό κυβερνήτη”, ο Μπάιντεν δεν θα είναι τόσο “μαλακός” έναντι της πολεμικής ρητορικής του Τούρκου ηγέτη απέναντι στις ΗΠΑ και τη Δύση όσο ήταν ο Τραμπ.

Αυτός πιθανότατα είναι ο λόγος για τον οποίο ο Ερντογάν έχει χαμηλώσει τους τόνους τους τελευταίους μήνες. Ήταν προσεκτικός ώστε να μην υψώσει τις γροθιές του στα τέλη Απριλίου, όταν ο Μπάιντεν χαρακτήρισε επισήμως τη μαζική δολοφονία των Αρμενίων επί οθωμανικής εποχής ως γενοκτονία. Όταν συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες, ο Τούρκος ηγέτης δεν επέδειξε κανένα στοιχείο κομπασμού ανάλογο εκείνων που επεδείκνυε σε συναντήσεις με τον Τραμπ.

Ωστόσο ο Ερντογάν πιθανότατα θα νοσταλγήσει τη Μέρκελ ακόμη περισσότερο απ’ ό,τι νοσταλγεί τον Τραμπ. Η καγκελάριος είναι ο μοναδικός δυτικός ηγέτης τον οποίο φαίνεται να σέβεται πραγματικά. Μπορούσε να στηριχτεί σε εκείνη προκειμένου να συγκρατεί τους Ευρωπαίους συμμάχους της – ανάμεσά τους και τον Μακρόν – από το να απαντούν πιο ισχυρά στις τουρκικές προκλήσεις.

Για τη συνέχεια  Capital