Εφτά ομαδικοί τάφοι στους οποίους θάφτηκαν περίπου 400 αγνοούμενοι δεν διερευνήθηκαν ακόμη λόγω της στάσης του τουρκικού στρατού, όπως προκύπτει από όσα ανέφερε χθες ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων και Αγνοουμένων ο Επίτροπος Προεδρίας, Φώτης Φωτίου. Αναφέρθηκε, επίσης, στον παράγοντα χρόνο (47 χρόνια από την τουρκική εισβολή) και στο κόστος για εκσκαφές, έρευνες κ.λπ. που ανήλθε σε €67,3 εκατ.

Οι ομαδικοί τάφοι, οι οποίοι σχετίζονται και με μετακινήσεις οστών, αφορούν στην Άσσια (περίπου 80 άτομα), τον Στρογγυλό (20 άτομα), τον Κοντεμένο, Lapatsa Hill (35 εθνοφρουροί), τον Κορνόκηπο (περίπου 35 εθνοφρουροί), τη Λάπηθο (περιοχή Celebrity που αφορά περίπου 200 άτομα -βρέθηκαν υπολείμματα που φορούν 15 εθνοφρουρούς), την Αγκαστίνα (10 άτομα) και  τον Άγιο Ιλαρίωνα (περίπου 15 άτομα). Όπως λέχτηκε, ύστερα από μάχες που διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια της εισβολής, ακολούθησαν περισυλλογές νεκρών σε Κερύνεια, Λευκωσία και ίσως και σε Αμμόχωστο.

Ειδικά όσον αφορά στους Ασσιώτες, οι οποίοι δολοφονήθηκαν και πετάχτηκαν σε δύο πηγάδια στην τοποθεσία Ορνίθι (στην Αφάνεια), όπως ανέφερε ο Ελληνκύπριος εκπρόσωπος στη ΔΕΑ, Λεωνίδας Παντελίδης, κατέρχεται στην Κύπρο ο μελετητής της διαμόρφωσης του χώρου του σκυβαλότοπου στο Δίκωμο, όπου σύμφωνα με μαρτυρίες θάφτηκαν στη συνέχεια οι Ασσιώτες, με σκοπό να μελετήσει κατά πόσον υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιάς ή και εκρήξεων από μεθάνιο. Όπως είναι γνωστό, ο χώρος διαμορφώθηκε σε πάρκο και σύμφωνα με αρχικές εκτιμήσεις το κόστος των εκσκαφών δυνατόν να κυμανθεί στα €10 εκατ. Μόνο για τη μελέτη εγκρίθηκαν ήδη από την ΕΕ €80.000.

Σημειώνεται πως εκπρόσωποι των Ασσιωτών συμβουλεύτηκαν ειδικούς οι οποίοι εξέφρασαν τη θέση πως η διασωλήνωση που έγινε για απομάκρυνση του μεθανίου, στο πλαίσιο διαμόρφωσης του πάρκου, βοήθησε στην αποδέσμευσή του, οπόταν δεν υφίσταται θέμα έκρηξης. Ο κίνδυνος φέρεται να παρέρχεται σε περίοδο 7-10 χρόνων.

Εκ μέρους των συγγενών των Ασσιωτών αγνοουμένων, ο Γιάννος Δημητρίου ανέφερε πως σχεδόν 12 χρόνια μετά από την εκταφή στο Ορνίθι δεν έχει διευκρινιστεί και εξακριβωθεί πλήρως ο τελικός αριθμός των ανθρώπων που είχαν ταφεί στα δύο πηγάδια. Έχουν εξακριβωθεί και ταυτοποιηθεί με τη μέθοδο DNA 68 προφίλ και τουλάχιστον ακόμα δύο παραμένουν αδιευκρίνιστα, είπε εκφράζοντας παράλληλα επιφυλάξεις κατά πόσον οι μέχρι σήμερα έρευνες έχουν τελεσίδικα καταλήξει ότι ο πραγματικός αριθμός των δολοφονηθέντων στο Ορνίθι ήταν μόνον 70. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης λέχτηκε, επίσης, πως για το ακριβές σημείο ταφής στον πρώην σκυβαλότοπο προέκυψαν δύο αντικρουόμενες μαρτυρίες εκ των οποίων η μία αναφερόταν σε ταφή στο τέλος χωματόδρομου και άλλη παρέπεμπε στο μέσον του σκυβαλότοπου.

Ο κ. Δημητρίου τόνισε επίσης τη θέση των συγγενών ότι πρέπει να τύχουν ανάλυσης τα 2.500 υπολείμματα οστών τα οποία φυλάγονται στο ανθρωπολογικό εργαστήρι, προκειμένου να δοθούν στους συγγενείς, ώστε να μην παρατηρείται το φαινόμενο να τους παραδίδεται ένα οστό μήκους δύο εκατοστών και να τους λένε πως «αυτό αποτελεί διακρίβωση της τύχης του πατέρα σου». Δεν πρέπει είπε, να επαναληφθεί το φιάσκο της περίπτωσης του Γιώργιου Φορή, όταν στην οικογένεια είχαν παραδοθεί για ταφή οστά 4 διαφορετικών ανθρώπων. Είπε επίσης πως η άλλη πλευρά διαφωνεί με την εξέταση των 2.500 οστών λόγω του κόστους αλλά και λόγω πρωτοκόλλων.

Από πλευράς του ο Ελληνοκύπριος εκπρόσωπος στη ΔΕΑ σχολιάζοντας το θέμα των πρωτοκόλλων ανέφερε πως αυτά αναφέρονται σε διακρίβωση της τύχης κάποιου ατόμου, οπόταν αν βρεθεί ένα οστό και ταυτοποιηθεί θεωρείται πως διακριβώθηκε η τύχη του, οπόταν δεν κρίνεται απαραίτητο να βρεθεί το σύνολο του λειψάνου. Με βάση την πιο πάνω ρύθμιση, η ΔΕΑ είναι καλυμμένη ότι εκπλήρωσε την αποστολή της.

Ταυτοποιήθηκε το 47,3% των αγνοουμένων

Από το 2007, που άρχισαν οι εκσκαφές, ταυτοποιήθηκαν λίγο περισσότεροι από τους μισούς αγνοούμενους, σημείωσε ο κ. Παντελίδης. Όσον αφορά στους Ε/κ, από τους 1.619 του 1974 έχουν ταυτοποιηθεί οι 758 και επιπλέον ταυτοποιήθηκαν 14 από τους αγνοουμένους του 1963-64. Ταυτόχρονα έχουν ταυτοποιηθεί 122 πεσόντες και ακόμη 6 αδήλωτοι. Το ποσοστό για τους Ε/κ που ταυτοποιήθηκαν ανέρχεται στο 47,3% σε σύγκριση με 54% που αφορά τους Τ/κύπριους. Δηλαδή, ταυτοποιήθηκαν 267 από τους 494.

Ο κ. Φωτίου αναφέρθηκε και στα οστά Ελλήνων στρατιωτών τα οποία ψεκάστηκαν με χημικά στον Τύμβο Μακεδονίτισσας προκειμένου να αντιμετωπιστεί η δυσοσμία, κάτι το οποίο ωστόσο αλλοίωσε το DNA σε βαθμό που δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν, παρόλο που εστάλησαν σε εργαστήρια της Ισπανίας, των ΗΠΑ και αλλού. Πρόκειται για 50 λείψανα τα οποία είχαν εκταφεί την περίοδο 1979-1981 και τα οποία φυλάσσονταν στο οστεοφυλάκιο του Τύμβου.

Ο κ. Φωτίου αναφέρθηκε επίσης στις 14 περιπτώσεις λανθασμένων οστών που εστάλησαν σε συγγενείς αγνοουμένων στην Ελλάδα, κάποιοι εκ των οποίων εξακολουθούν να αρνούνται να τα ξεθάψουν για σκοπούς ταυτοποίησης. Οι οργανωμένοι συγγενείς αγνοουμένων ήγειραν θέμα για τον εκπρόσωπο του ΟΗΕ στη ΔΕΑ, θεωρώντας πως διαδραματίζει ρόλο Πόντιου Πιλάτου, χωρίς να προσπαθεί να βοηθήσει στην επίλυση προβλημάτων που αναφύονται.

Ο πρόεδρος της Επιτροπής, Νίκος Σεργίδης, ανέφερε πως αριθμός αγνοουμένων φέρονται να μεταφέρονται στην Τουρκία χωρίς να έχουν επιστρέψει, κάτι το οποίο πρέπει να διερευνηθεί.

Μαζί με τους τάφους θα χαθούν και οι ευθύνες

Κάποτε γράψαμε πως θα έρθει μια μέρα που δεν θα υπάρχουν γονείς αγνοουμένων για να θάψουν τα παιδιά τους και τότε ακούστηκε σαν πρόβλεψη Κασσάνδρας αλλά χθες, 47 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, ο πρόεδρος των συγγενών αγνοουμένων, Νίκος Σεργίδης, παρατήρησε πως σε λίγο δεν θα υπάρχουν ούτε αδέλφια των αγνοουμένων για να παραλάβουν τα οστά τους. 

Παρόλα αυτά, ίσως στην προσπάθεια να θεωρηθούν όλοι οι αγνοούμενοι «υποθετικά νεκροί» και να κλείσει το θέμα και μαζί ο φάκελος των ευθυνών, ο τουρκικός στρατός δεν ανοίγει ούτε τα αρχεία του ούτε τους ομαδικούς τάφους. Και ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ στη ΔΕΑ φέρεται, σύμφωνα με τους συγγενείς, να μένει προσκολλημένος στους τύπους αντί να αναλάβει δράση να διερευνηθούν τα αυτονόητα.

Φιλελεύθερος