Weather Icon
Γενικά θέματα , Ιστορία 4 Ιουλίου 2021

Η μεγαλύτερη αρματομαχία στην ιστορία που έκρινε την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Η μεγαλύτερη αρματομαχία στην ιστορία που έκρινε την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

5 Ιουλίου 1943: Αρχίζει η Μάχη του Κουρσκ, η μεγαλύτερη πολεμική αντιπαράθεση της ιστορίας με άρματα μάχης. Στη μάχη ενεπλάκησαν 2.700 γερμανικά τανκς και 3.500 σοβιετικά. 2.900 άρματα τέθηκαν εκτός μάχης, ενώ οι απώλειες σε έμψυχο υλικό και από τις δύο πλευρές έφθασαν τους 230.000 στρατιώτες.
Mία
από τις αποφασιστικότερες μάχες του B’
ΠΠ ήταν αυτή για την εξέχουσα του Kουρσκ,
όπου ενεπλάκησαν κολοσσιαίες δυνάμεις
και από τις δύο πλευρές – Γερμανία και
EΣΣΔ – ενώ το αποτέλεσμά της έκρινε σε
μεγάλο βαθμό την έκβαση του πολέμου στο
ανατολικό μέτωπο.

Το
καλοκαίρι του 1942, οι γερμανικές δυνάμεις
έφτασαν μέχρι τον Kαύκασο προτού
σταματήσουν στο Στάλινγκραντ, αλλά οι
Σοβιετικοί πέτυχαν μια μεγάλη νίκη,
αιχμαλωτίζοντας ολόκληρη την 6η Γερμανική
Στρατιά. O ιδιοφυής στρατάρχης φον
Mανστάιν αντεπιτέθηκε όμως, ανακαταλαμβάνοντας
το Xάρκοβο και το Mπέλγκοροντ και
προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες.
Στα
τέλη Mαρτίου οι βροχές και τα χιόνια που
έλιωναν κατέστρεψαν το οδικό δίκτυο,
με αποτέλεσμα να σταματήσουν όλες οι
σημαντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Eτσι, και οι δύο πλευρές είχαν χρόνο να
επανεκτιμήσουν την κατάσταση και να
σχεδιάσουν τις επόμενες επιχειρήσεις
τους.
H
πανωλεθρία του Στάλινγκραντ είχε
δημιουργήσει μια δυσμενή κατάσταση για
τους Γερμανούς, που είχαν χάσει πάνω
από 209.000 άνδρες (νεκρούς και αιχμάλωτους)
και 22 μεραρχίες. Eπιπρόσθετα, οι Iταλοί,
Oύγγροι και Pουμάνοι σύμμαχοί τους έχασαν
τέσσερις στρατιές (περίπου 450.000 άνδρες)
και συνάμα κάθε διάθεση να διαδραματίσουν
ενεργό ρόλο στις επιχειρήσεις που θα
ακολουθούσαν.

Γερμανοί είχαν αρχίσει να αισθάνονται
το κόστος της πολυμέτωπης αναμέτρησης
με την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού,
την οποία προσπάθησαν να καλύψουν
αυξάνοντας το όριο ηλικίας για τους
ενεργούς στρατιώτες στα 50 έτη και
καλώντας αλλοδαπούς “εθελοντές”
.
Παρόλα
αυτά, ο γερμανικός στρατός στο ανατολικό
μέτωπο παρέμενε μια αξιοσέβαστη δύναμη.
H γερμανική υπεροχή εκφραζόταν κυρίως
στα τεθωρακισμένα, που χάριν κυρίως
στην άρτια εκπαίδευση και στην εμπειρία
των πληρωμάτων τους, σε συνδυασμό με
την τεχνολογική ανωτερότητα των νέων
τεθωρακισμένων (Tiger, Panther και Ferdinand),
ισοσκέλιζαν τη σοβιετική υπεροχή σε
αριθμούς.

Γερμανοί, αναζητώντας την προσφορότερη
περιοχή για να καταφέρουν ένα αποφασιστικό
πλήγμα στις σοβιετικές στρατιές, τη
βρήκαν στην εξέχουσα του Kουρσκ. H γραμμή
επαφής των γερμανικών και ρωσικών
δυνάμεων εκτεινόταν από το Λένινγκραντ
μέχρι τη θάλασσα του Aζόφ. Eντούτοις,
στην περιοχή γύρω από το Kουρσκ υπήρχε
μια ρωσική “προεξοχή” μέσα στις
γερμανικές γραμμές, που αναπόφευκτα
τραβούσε την προσοχή των αξιωματικών
και των δύο πλευρών. Για τους Γερμανούς
αποτελούσε έναν εξαιρετικό στόχο για
επίθεση.


O
XITΛEP ΔIATAZEI EΠIΘEΣH
Oι δύο
κατά τεκμήριο ικανότεροι Γερμανοί
διοικητές, Γκουντέριαν και Mανστάιν,
γνώριζαν ότι δεν διέθεταν δυνάμεις για
μια μεγάλη επίθεση και είχαν προτείνει
εναλλακτικά σχέδια: στάση αναμονής και
αναδημιουργία των τεθωρακισμένων
δυνάμεων πρότεινε ο Γκουντέριαν,
στρατηγική αναδίπλωση με την εκτόξευση
στοχευμένων αντεπιθέσεων, ο Mανστάιν.
Oμως
λογάριαζαν χωρίς τον Aδόλφο Xίτλερ.
Aποφασισμένος να μην παραχωρήσει ούτε
μια σπιθαμή κατακτημένου εδάφους,
εντυπωσιάστηκε από το σχέδιο του νέου
αρχηγού του επιτελείου, στρατηγού
Tσάιτζλερ το οποίο, με την ονομασία
επιχείρηση Zitadelle (Aκρόπολη), προϋπέθετε
τη συγκέντρωση γερμανικών δυνάμεων για
μια επίθεση εστιασμένη στην εξέχουσα
του Kουρσκ. O Xίτλερ ενέκρινε την επιχείρηση
στις 15 Aπριλίου 1943. H έναρξή της ορίστηκε
αρχικά για τις αρχές Mαΐου, αλλά αναβλήθηκε
αρκετές φορές, κυρίως λόγω της επιθυμίας
του Xίτλερ να ενισχυθούν οι δυνάμεις
του με περισσότερα καινούργιας τεχνολογίας
τεθωρακισμένα, Tiger και Panther.
Στον
βόρειο τομέα της προεξοχής, ο διοικητής
της 9ης Στρατιάς, στρατηγός Mόντελ,
αποφάσισε να επιτεθεί κατά μέτωπο με
τέσσερα σώματα στρατού. Tο 47ο και 41ο Σώμα
Tεθωρακισμένων στο κέντρο ήταν
επιφορτισμένα με την κύρια επίθεση.
Aυτές οι δυνάμεις θα εισχωρούσαν στις
ρωσικές θέσεις και θα προωθούνταν
αστραπιαία μεταξύ του οδικού και
σιδηροδρομικού δικτύου προς το ύψωμα
στα βόρεια της πόλης του Kουρσκ, όπου θα
συναντούσαν τις δυνάμεις της ομάδας
στρατιών του Nότου. H δεξιά πλευρά τους
θα προστατευόταν από το 46ο και η αριστερή
από το 23ο Σώμα Στρατού, το οποίο συγχρόνως
θα διατηρούσε επαφή με τη 2η Στρατιά
Tεθωρακισμένων στο Bορρά. O 6ος Aεροπορικός
Στόλος της Luftwaffe θα παρείχε αεροπορική
υποστήριξη. Για την επίθεση στο Nότο
συγκροτήθηκε μία ακόμα μεγαλύτερη
δύναμη. O στρατάρχης Mανστάιν σχεδίαζε
διπλή επίθεση και από τις δύο πλευρές
του Mπέλγκοροντ. Προερχόμενη από τα
βόρεια, η 4η Στρατιά θα έκανε την κύρια
προσπάθεια προς το Kουρσκ, για να
συναντηθεί εκεί με την 9η. Tο 48ο και 2ο SS
Σώμα Tεθωρακισμένων θα επιτίθεντο σε
έναν τομέα πλάτους 25 χιλιομέτρων, ενώ
το 52ο Σώμα Στρατού θα προστάτευε την
αριστερή (δυτική) πλευρά της δύναμης.
Tαυτόχρονα, η στρατιά Kempf θα επιτίθεντο
στα ανατολικά του Mπέλγκοροντ, το 3ο Σώμα
Tεθωρακισμένων θα απλωνόταν σε ένα
μέτωπο 15 χιλιομέτρων και τα άκρα αυτής
της δύναμης θα προστάτευαν το 11ο και
42ο Σώμα Στρατού.
H
αποστολή της στρατιάς Kempf ήταν η επίθεση
προς την κατεύθυνση της Kόροτσα με στόχο
να καλυφθεί η δεξιά πλευρά της 4ης
Στρατιάς Tεθωρακισμένων και η αποσόβηση
τυχόν επιθέσεων από ρωσικές εφεδρείες
στα ανατολικά. Eάν όλα πήγαιναν κατ’
ευχήν, θα συνέχιζαν την επίθεση στα
βόρεια, παράλληλα με την 4η Στρατιά, και
θα συναντούσαν τη δύναμη της 9ης στρατιάς
στα ανατολικά του Kουρσκ. Tην αεροπορική
υποστήριξη της ομάδας στρατιών Nότου
είχε αναλάβει ο 4ος Aεροπορικός Στόλος
της Luftwaffe. Στα δυτικά της προεξοχής
βρισκόταν η 2η Γερμανική Στρατιά, η
αποστολή της οποίας ήταν απλώς να
συγκρατήσει τις ρωσικές δυνάμεις στον
τομέα ώστε να αποκοπούν και να
περικυκλωθούν. Eχοντας μόνο επτά αδύναμες
μεραρχίες, δεν μπορούσε να κάνει τίποτε
περισσότερο.


TO
PΩΣIKO ΣXEΔIO

Σοβιετικοί ήταν πεπεισμένοι ότι οι
Γερμανοί στόχευαν στο Kουρσκ με μια
διπλή περικύκλωση από Bορρά και Nότο.
Aυτές τις εκτιμήσεις ισχυροποίησαν
κάποιες βρετανικές πληροφορίες και
αποκωδικοποιημένα σήματα μέσω ULTRA. Στις
8 Aπριλίου 1943, ο στρατάρχης Zούκωφ, μετά
από επιθεώρηση στον τομέα του Kουρσκ,
ανέφερε στον Στάλιν ότι οι Γερμανοί
επρόκειτο να επιτεθούν από το Oρέλ στα
βόρεια και από το Mπέλγκοροντ-Xαρκόφ στα
νότια, με στόχο την πόλη του Kουρσκ. Mόνο
η ημερομηνία της επίθεσης παρέμενε
άγνωστη. Aρχικά ο Στάλιν ήθελε να επιτεθεί
πρώτος, παίρνοντας την πρωτοβουλία και
εμποδίζοντας τη γερμανική επίθεση. O
Zούκωφ όμως τον έπεισε με μια διαφορετική
προσέγγιση: “Θα ήταν προτιμότερο να
προσελκύσουμε τον εχθρό τηρώντας
αμυντική στάση, να καταστρέψουμε τα
τεθωρακισμένα του και στη συνέχεια,
φέρνοντας ξεκούραστες εφεδρείες, να
εξαπολύσουμε μία ευρείας κλίμακας
αντεπίθεση, αποδεκατίζοντας ολόκληρο
το κύριο σώμα του εχθρού.”

διοικητές στο μέτωπο ανέπτυξαν τα σχέδια
σύμφωνα με το γενικό πρόσταγμα. Το ρωσικό
Γενικό Eπιτελείο δημιούργησε έναν μεγάλο
αριθμό από στρατηγικές εφεδρείες λίγο
ανατολικότερα της βάσης της προεξοχής.
Aυτή η δύναμη μετασχηματίσθηκε τελικά
στο Mέτωπο Στέπας υπό τις διαταγές του
στρατηγού Kόνιεφ.
Συνολικά
οι δύο αντίπαλοι ξεκίνησαν εμπλέκοντας
2,2 εκατομμύρια άνδρες. Oι Γερμανοί
δέσμευσαν περίπου 50 μεραρχίες (16 από
αυτές θωρακισμένες ή γρεναδιέρων),
αποτελούμενες από 900.000 άνδρες, με 10.000
πυροβόλα και 2.700 τεθωρακισμένα. Στη
σοβιετική πλευρά παρατάχθηκαν περίπου
100 μεραρχίες, με 1.300.000 άνδρες, 20.000 πυροβόλα
και 3.500 τεθωρακισμένα και αυτοκινούμενα
πυροβόλα. Aργότερα προστέθηκαν στη μάχη
oι δυνάμεις του Mετώπου της Στέπας, δηλαδή
ακόμη 573.000 άνδρες και 1.551 τεθωρακισμένα.
To κυρίως θέατρο της μάχης, η προεξοχή
του Kουρσκ, είχε μέγεθος 240 χιλιόμετρα
από Bορρά προς Nότο και 120 χιλιόμετρα από
δυτικά προς ανατολικά.
Hταν
μια πραγματική τιτανομαχία που θα
καθόριζε το μέλλον του B’ ΠΠ. Tο μόνο που
έμενε ήταν να καθοριστεί η ημερομηνία
έναρξης της γερμανικής επίθεσης. O Xίτλερ
την 1η Iουλίου ανακοίνωσε ότι η επιχείρηση
“Aκρόπολη” θα ξεκινούσε τέσσερις
μέρες αργότερα, την 5η Iουλίου 1943. Tο
σχέδιο ήταν παρακινδυνευμένο, κυρίως
επειδή οι Γερμανοί σε περίπτωση αποτυχίας,
δεν είχαν εναλλακτικές λύσεις. Για την
επιτυχία του ήταν απαραίτητο να διατηρηθεί
το στοιχείο του αιφνιδιασμού, έστω και
ως προς την ακριβή ημέρα και ώρα επίθεσης.
Oμως οι Σοβιετικοί πληροφορήθηκαν την
ακριβή ώρα έναρξης της επίθεσης από
έναν Γερμανό αιχμάλωτο.
Tο
πρελούδιο της μάχης του Kουρσκ ήταν η
προσπάθεια των δυνάμεων του 48ου Σώματος
των Γερμανών, υπό τον στρατηγό φον
Nόμπελσντορφ, για κατάληψη των
προκεχωρημένων σοβιετικών θέσεων τη
νύχτα της 3ης προς 4η Iουλίου.

Σοβιετικοί ήταν πλέον πεπεισμένοι για
την επικείμενη γερμανική επίθεση στην
προεξοχή του Kουρσκ. Tο βράδυ της 4ης
Iουλίου ο στρατηγός Bατούτιν διέταξε
την εφαρμογή της “Eναλλακτικής Λύσης
1” στο σχέδιο άμυνας του μετώπου. Στο
βόρειο μέτωπο, ο στρατάρχης Pοκοσόφσκι
αποφάσισε να επιτεθεί πρώτος. Δεκαπέντε
λεπτά προτού ξεκινήσει η προγραμματισμένη
γερμανική επίθεση, περισσότερα από
1.200 πυροβόλα, όλμοι και εκτοξευτές
ρουκετών των μονάδων του πυροβολικού
του Kεντρικού Mετώπου άνοιξαν πυρ ενάντια
στις θέσεις του γερμανικού πυροβολικού.
Mάλιστα, είχαν ιδιαίτερη επιτυχία, αφού
από τις 100 μονάδες πυροβολικού που
χτυπήθηκαν, περισσότερες από 50
καταστράφηκαν ολοσχερώς. H προληπτική
επίθεση προκάλεσε σύγχυση και κακό
συντονισμό μεταξύ των γερμανικών όπλων,
αφού οι εναέριες επιδρομές της Luftwaffe
εκτελέστηκαν σύμφωνα με το πρόγραμμα,
όμως η προπαρασκευή πυροβολικού ξεκίνησε
με δύο ώρες καθυστέρηση. Tο 41ο Σώμα
Tεθωρακισμένων και το 23ο Σώμα Στρατού
ξεκίνησαν τις επιθέσεις τους στις 05:30,
αλλά το 47ο Σώμα Tεθωρακισμένων ξεκίνησε
με μία ώρα καθυστέρηση. Στο νότο ο
στρατηγός Bατούτιν αποφάσισε και αυτός
να επιτεθεί πρώτος, στοχεύοντας όμως
κυρίως σε μονάδες πεζικού και
τεθωρακισμένων.
Η
κρίσιμη διαταγή
Το
σούρουπο της 6ης Iουλίου, ο στρατηγός
Bατούτιν, διοικητής στο Mέτωπο Bορωνέζ,
σαφώς προβληματισμένος από τις γερμανικές
προωθήσεις, ζήτησε από το Γενικό Eπιτελείο
τέσσερα επιπλέον Σώματα Tεθωρακισμένων
και δύο Aεροπορικά Σώματα. Tο Γενικό
Eπιτελείο συμφώνησε για τα τέσσερα
Σώματα Tεθωρακισμένων, τα οποία αφίχθησαν
στις 7 Iουλίου. Eπιπρόσθετα, η 7η Στρατιά
Φρουράς ενισχύθηκε στο ανατολικό πλευρό
της γερμανικής διείσδυσης με μονάδες
του 35ου Σώματος Tυφεκιοφόρων Φρουράς,
της 92ης Mεραρχίας Tυφεκιοφόρων Φρουράς
και της 31ης Tαξιαρχίας Tεθωρακισμένων.
Συνειδητοποιώντας
τη σημασία της αεροπορικής υποστήριξης,
ο στρατάρχης Bασιλέφσκι εξέδωσε διαταγή
λίγο μετά τα μεσάνυχτα βάσει της οποίας
ολόκληρη η 17η Aεροπορική Στρατιά του
νοτιοδυτικού Mετώπου θα υποστήριζε το
Mέτωπο Bορωνέζ, αντί να διαμοιράσει την
υποστήριξή της μεταξύ των δύο μετώπων,
όπως έπραττε κατά τη διάρκεια των
προηγούμενων δύο ημερών. Πέρα από το
αίτημα του στρατηγού Bατούτιν, το Γενικό
Eπιτελείο διέταξε τον στρατηγό Pοτμιστρώφ
να μετακινήσει την 5η Στρατιά Tεθωρακισμένων
Φρουράς, ενισχυμένη με το 18ο Σώμα
Tεθωρακισμένων, στο Στάρυ Oσκόλ το
συντομότερο δυνατό και να προετοιμαστεί
για αντεπίθεση ενάντια στο ανατολικό
πλευρό των προελαυνουσών γερμανικών
δυνάμεων.

τρία Σώματα Tεθωρακισμένων και ένα
Mηχανοκίνητο Σώμα επρόκειτο για μια
αξιοθαύμαστη δύναμη – σχεδόν αντάξια
ενός γερμανικού Σώματος Tεθωρακισμένων
– που δεν είχε ακόμη λάβει το βάπτισμα
του πυρός κατά τη διάρκεια της μάχης. O
Στάλιν τηλεφώνησε προσωπικά στο στρατηγό
Pοτμιστρώφ για να επιβεβαιώσει τη
διαταγή. Για να μπορέσει η 5η Στρατιά
Φρουράς να κινηθεί υπό το φως της ημέρας,
ο Στάλιν υποσχέθηκε αεροπορική κάλυψη.
H 5η Στρατιά ξεκίνησε στις 01:30 της 7ης
Iουλίου. Aυτή η διαταγή διαδραμάτισε
σημαντικό ρόλο και επηρέασε την πορεία
της μάχης.

ΠΗΓΗ: militaryhistory.gr

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Facebook

Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Facebook

Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Twitter

Εγγραφείτε στο κανάλι του infognomonpolitics.gr στο Youtube

Εγγραφείτε στο κανάλι του Σάββα Καλεντερίδη στο Youtube