Το ερώτημα δεν είναι κατά πόσο θα παραμείνει σοσιαλιστική η Κούβα, αλλά υπό ποιες συνθήκες (ομαλές ή ανώμαλες) θα καταλήξει σε κάποιου είδους καπιταλισμό

Κούβα: Ο αυταρχικός κρατικός καπιταλισμός, τα προβλήματα στην οικονομία, οι νομισματικές μεταρρυθμίσεις, η απόσυρση του πέσο και η κοινωνία δύο ταχυτήτων.
Αυτό που συμβαίνει το τελευταίο διάστημα στην Κούβα δεν είναι βέβαια αποτέλεσμα «αμερικανικού δακτύλου» και «πληρωμένων πρακτόρων που παριστάνουν τους διαδηλωτές», όπως απολύτως προβλέψιμα, σχεδόν «καθιερωμένα» ισχυρίζεται το κουβανικό καθεστώς, αλλά τα πρώτα βήματα σε μια πορεία που αποφασίστηκε πριν 10 χρόνια από τον Ραούλ Κάστρο, έμεινε στα χαρτιά ως τα τέλη του 2020 και ξεκίνησε απότομα με τη νέα χρονιά, τραντάζοντας συθέμελα την κουβανική κοινωνία αλλά και το ίδιο το καθεστώς: Είναι η αρχή της πορείας προς τον καπιταλισμό, όσο κι αν αυτή η λέξη εξακολουθεί να είναι «τζιζ» για τα επίσημα κουβανικά χείλη.

Όταν βέβαια λέμε καπιταλισμό, εννοούμε ένα είδος αυταρχικού κρατικού καπιταλισμού, στα πρότυπα της Κίνας – αφού ο κομμουνισμός δεν λειτούργησε, το next best thing για τις τελευταίες κομμουνιστικές χώρες του πλανήτη είναι το μονοκομματικό κράτος όπου οι πολίτες ασχολούνται πλέον όχι με την επιβίωση αλλά με τον προσωπικό πλουτισμό, κάτι που στην περίπτωση της Κίνας δείχνει να λειτουργεί πολύ καλύτερα από τον σταλινισμό (ή μαοϊσμό) μέχρι στιγμής. Όσο κι αν φαίνεται περίεργο όμως, η αχανής Κίνα του ενάμισι δισεκατομμυρίου κινήθηκε πολύ πιο γρήγορα και αποτελεσματικά προς αυτή την κατεύθυνση από το μικρό νησί της Καραϊβικής με τα έντεκα εκατομμύρια κατοίκων, όπου οι ιδεολογικές αντιστάσεις αλλά και τα δομικά προβλήματα αποδεικνύονται πολύ ισχυρότερα. Πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στην «απρόσωπη» και ανομοιογενή Κίνα, στην Κούβα, όπου όλοι ξέρουν όλους, η μάχη των συμβόλων, η βαριά σκιά του επιθέτου Κάστρο και η υπαρξιακή διάσταση της ιδεολογίας και της ταυτότητας για το καθεστώς έχουν φρενάρει κάθε μεγάλη μεταρρύθμιση που έχει, στα λόγια μόνο, αποφασιστεί. Μέχρι τώρα.

Τώρα όμως είναι αλλιώς. Αν το 2011, όταν ο οξυδερκής (και πολύ ικανότερος του αδελφού του στα πρακτικά ζητήματα, καίτοι αναμφισβήτητα λιγότερο χαρισματικός) Ραούλ Κάστρο κήρυττε την απελευθέρωση της οικονομίας, τα πράγματα κουτσοπήγαιναν κάπως καλά στο νησί, στα πιο πρόσφατα χρόνια η κουβανική οικονομία έγινε φανερό πως παρέπαιε και, με την κρίση του κορωνοϊού που εξαφάνισε τον τουρισμό, από το 2020 είναι ουσιαστικώς κλινικά νεκρή.

Η ύφεση του 2020 καταγράφηκε στο 11% και κανείς δεν ξέρει πού θα φτάσει το 2021, αλλά τα δείγματα του πρώτου εξαμήνου είναι αποκαρδιωτικά: η Κούβα έχει επιστρέψει στην ανέχεια και την έλλειψη βασικών αγαθών των αρχών της δεκαετίας του ’90, όταν κόπηκε η πλούσια σοβιετική βοήθεια και ξεκίνησε η θρυλική «Ειδική Περίοδος» (Periodo Especial), που 30 χρόνια μετά συνεχίζεται ακόμα.

Ποια είναι τα βασικά προβλήματα της οικονομίας της Κούβας;

για τη συνέχεια AthensVoice