Περί συνάντησης Μπάιντεν-Ερντογάν, από Τούρκο αναλυτή

Του Σάββα Καλεντερίδη

Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, θα γίνουν πολλά σημαντικά πράγματα. Ο Ερντογάν, εκτός από τον κ. Μητσοτάκη, θα συναντηθεί και με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν.

Επειδή από την  πορεία των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας θα επηρεαστούν και οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις, μεταφράσαμε το άρθρο του Ergun Babahan από την ahvalnews, που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και διαφωτιστικό για το θέμα:

Εγκεφαλικό νεκρό είναι το καθεστώς Ερντογάν και όχι το ΝΑΤΟ!

Όσοι ακούν ή διαβάζουν τα όσα είπε ο Ερντογάν στην οθόνη της κρατικής TRT έχουν απόλυτο δίκιο να συμπεράνουν ότι πλέον έχουμε να κάνουμε με μια νέα υπόθεση Μουαμάρ Καντάφι. Βλέπουν ότι μια ολόκληρη χώρα ρίχτηκε στα χέρια των προσωπικών ιδιοτροπιών ενός ηγέτη που η μια λέξη που λέει δεν έχει σχέση με την άλλη, ενός ανθρώπου που νομίζει ότι η οικονομία του ΚΨΜ που διαχειρίστηκε στο στρατό, κατά τη διάρκεια της θητείας του, του έδωσε διδακτορικό στα οικονομικά, που παλινδρομεί μεταξύ των επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας και του πληθωρισμού.

Η εικόνα είναι απερίγραπτη… Η οικονομία, το περιβάλλον, το νομικό σύστημα, το ήθος και η εκπαίδευση στην Τουρκία έχουν καταρρεύσει. Το μέλος του ΑΚΡ, που αγόρασε τη γη από άτομο του περιβάλλοντος του Ερντογάν και μετά από τέσσερις μέρες την πούλησε σε πολλαπλάσια τιμή στην εταιρεία κατασκευής κατοικιών του Μητροπολιτικού Δήμου Κωνσταντινούπολης (KİPTAŞ), ίσως μπορεί να υπερασπίζεται χωρίς να κοκκινίζει τις ανερμάτιστες πολιτικές του Προέδρου της Δημοκρατίας. Όλοι γνωρίζουν τη μεγάλη κατάρρευση, αλλά πολύ λίγοι έχουν το θάρρος να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για να την σταματήσουν. Υπάρχει ένα κοπάδι επιχειρηματιών που κάνουν ό,τι τους λέει ο Ερντογάν.

Κάθε φορά που ο Ερντογάν ανοίγει το στόμα του, η λίρα γκρεμίζεται και οι ήδη εύθραυστες αγορές αναποδογυρίζονται. Στην ομιλία του στο TRT, είπε, «Μίλησα με τον Πρόεδρο της Κεντρικής Τράπεζας σήμερα. Πρέπει να μειώσουμε τα επιτόκια, πρέπει να μειώσουμε την επιβάρυνση των τόκων. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο θα αρχίσουν να πέφτουν. Αν μειώσουμε τα επιτόκια, θα ενθαρρύνουμε τους επενδυτές και μετά θα πέσει και ο πληθωρισμός, που εκτινάσσεται λόγω των επιτοκίων».

Μετά από αυτήν την αναφορά του Ερντογάν, οι αγορές ξαφνικά κατέρρευσαν. Το δολάριο και το ευρώ έσπασαν τα ιστορικά ρεκόρ και είδαν τα υψηλότερα επίπεδα.

Ο Κυβερνήτης της Κεντρικής Τράπεζας, ο οποίος είναι κάτι σαν διευθυντής μιας ασήμαντης διεύθυνσης κτηματολογίου του Ερντογάν, προσπάθησε να διορθώσει την κατάσταση λέγοντας ότι το επιτόκιο θα μπορούσε να μειωθεί μόνο τον Σεπτέμβριο, αλλά μάταια. Η ζημιά έγινε.

Το καθεστώς Ερντογάν, με την οικονομική και την εξωτερική της πολιτική που ακολουθείται αυτή τη στιγμή, καθιστά την Τουρκία μια αναξιόπιστη χώρα. Ειλικρινά, φθάσαμε σε ένα σημείο που είναι σαν να τους λέμε «μείνετε μακριά από εμάς».

Οι δηλώσεις του Ερντογάν για την εξωτερική πολιτική ήταν χειρότερες από τις δηλώσεις του για την οικονομία. Έχει εγκλωβιστεί στην ιδέα ότι η Τουρκία είναι απαραίτητη χώρα για το ΝΑΤΟ.

Αυτό που δεν μπορεί να δει είναι το γεγονός ότι η αμερικανική κυβέρνηση, η οποία δεν εμπιστεύεται όχι μόνο τον Ερντογάν, αλλά και την ολοένα και πιο εχθρική πολιτική ελίτ της Τουρκίας, έχει επιταχύνει τον σχεδιασμό της για μια περιοχή χωρίς την Τουρκία.

Όπως έγραψε η δημοσιογράφος Aslı Aydıntaşbaş στο Foreign Affairs, η πολιτική ελίτ, αν όχι η κοινωνία της Τουρκίας, αποκόπηκε αμετάκλητα από τη δυτική τροχιά.

Ακόμα κι αν φύγει το καθεστώς Ερντογάν και αναλάβει την εξουσία το δίδυμο Kılıçdaroğlu-Akşener, δεν είναι δυνατόν οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση να είναι ίδιες όπως και πριν, ενώ υπάρχει και ο κίνδυνος ακόμα και να επιδεινωθούν. Κι αυτό γιατί δεν έχουν «ευαίσθητα» σημεία που θα τους υποχρεώσουν να υποχωρήσουν σε ορισμένα θέματα, όπως έκανε ο Ερντογάν. Και επειδή δεν θα υποχωρήσουν, οι σχέσεις με τη Δύση θα επιδεινωθούν.

Η  Ουάσιγκτον ξεκίνησε μια διαδικασία για να ανοίξει τέσσερις νέες βάσεις στην Ελλάδα, επέκτεινε τη βάση της στην Σούδα και δημιούργησε μια εναλλακτική λύση για την Incirlik στην Ιορδανία. Αυτό δείχνει ότι πλέον τα δυτικά σύνορα της Μέσης Ανατολής ξεκινούν τώρα από την Ελλάδα. Οι ΗΠΑ, οι οποίες δημιούργησαν έναν αμυντικό μηχανισμό στην Ευρώπη ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, δημιουργούν τώρα την ίδια γραμμή άμυνας μέσω της Ελλάδας εναντίον της Τουρκίας και της ισλαμικής απειλής.

Όμως, αντί να απασχολούν όλα αυτά τον Ερντογάν, τον απασχολεί μόνο να αναπτύξει μια σχέση με τον Μπάιντεν, παρόμοια με εκείνη που είχε με τον Τραμπ και του απαντούσε στο τηλέφωνο όποτε τον καλούσε.

Αυτό προκύπτει από όσα είπε ο Ερντογάν στη συγκεκριμένη εκπομπή:

«Θα ρωτήσουμε φυσικά γιατί οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ βρίσκονται σε μια τέτοια φάση έντασης. Συνεργαστήκαμε με τους Δημοκρατικούς πριν από εσάς, αλλά δεν είχαμε τέτοια προβλήματα. Συνεργαστήκαμε επίσης και με τον Μπους, μετά δουλέψαμε με τον Ομπάμα, δεν ένιωσα τέτοια ένταση μαζί τους. Στη συνέχεια συνεργαστήκαμε με τον κ. Τραμπ και δεν βιώσαμε ένταση μαζί του. Αντίθετα, ήμασταν πολύ άνετοι στην τηλεφωνική μας διπλωματία, ήμασταν άνετοι για ό,τι θέλαμε να κάνουμε … Δυστυχώς, αυτή η συζήτηση με τον κ. Μπάιντεν, η επαφή μας δεν ήταν τόσο άνετη. Τώρα στις Βρυξέλλες, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, θα συναντηθούμε. Θα μιλήσουμε γι’ αυτά εκεί. Θα ρωτήσουμε ποια είναι η αιτία αυτής της έντασης;»

Αυτά είπε ο Ερντογάν στην TRT. Η ανησυχία του Ερντογάν όσον αφορά τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, περιορίζεται στην υπόθεση Halkbank που αντιμετωπίζει προβλήματα με τη δίκη στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο θέμα της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Αυτό αποτελεί ένδειξη αδυναμίας.

Η εικόνα της εξωτερικής πολιτικής, είναι εντελώς απατηλή και παράλογη όπως και της οικονομίας.

«Δεν είμαστε κράτος-πόλη, είμαστε το κράτος της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Όσοι επιχειρούν να μας στριμώξουν στη γωνία, χάνουν έναν σημαντικό φίλο. Θα είμαστε μία από τις πρώτες πέντε χώρες του ΝΑΤΟ. Πρέπει να γνωρίζουν ότι πλέον υπάρχει μια νέα Τουρκία τώρα. Αναλαμβάνει πρωτοβουλία στην περιοχή της και είναι συμβαλλόμενο μέρος σε παγκόσμια ζητήματα. Μια Τουρκία που απαιτεί ισότιμες σχέσεις με τους συμμάχους της και οι σύμμαχοί μας θα το συνηθίσουν αυτό».

Αν και ο Ερντογάν διατυπώνει αυτόν τον ισχυρισμό, παραδέχεται ότι δεν τον παίρνουν στα σοβαρά στην Ουάσινγκτον:

 «Στην πραγματικότητα, περισσότεροι από 10, ίσως 20, Αμερικανοί συγγραφείς, στοχαστές και αναλυτές επικρίνουν απολύτως την Αμερική και τους Αμερικανούς σ’ αυτό το θέμα. Λένε πόσο δίκιο έχει η Τουρκία. Αλλά, δυστυχώς, η Αμερική τους αγνοεί παρόλο που τους το λένε αυτό. Όποιος και να έγραψε επανειλημμένως για το θέμα, η Αμερική το αγνοεί και συνεχίζει το δρόμο της λέγοντας ότι θα γίνει αυτό που είπαμε. Ίσως να μην το θέλουν, αλλά εμείς αυτό το ζήτημα θα το φέρουμε στην ημερήσια διάταξη στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, αλλά εμείς θα πούμε πάλι τα ίδια πράγματα.» (σ.τ.μ. Εννοεί τη στήριξη που συνεχίζουν να προσφέρουν οι ΗΠΑ στις Δημοκρατικές Δυνάμεις στη Συρίας, δηλαδή στους Κούρδους)

Ο Ερντογάν, ο οποίος προσπαθεί να φανεί καλός στη διοίκηση Μπάιντεν στέλνοντας πίσω τους Ρώσους εμπειρογνώμονες που ήρθαν στην Τουρκία για τους S-400, προσπαθεί επίσης να μπλοφάρει ενώ κρατά αδύναμο φύλλο στο χέρι του.

Ωστόσο, όλοι γνωρίζουν ότι πλέον η Τουρκία είναι αυτή που έχει περισσότερο ανάγκη το ΝΑΤΟ και όχι το αντίθετο.

Κι αυτό γιατί όλοι γωνρίζουν, εκτός από τον Ερντογάν, ότι αν η Τουρκία φύγει από το ΝΑΤΟ, θα γίνει παιχνιδάκι στα χέρια της Ρωσίας. Πιστεύει ότι θα καθίσει σε ένα τραπέζι όπου μπορεί να κερδίσει υψώνοντας τα χέρια και τη φωνή του.

Τα μηνύματα από την Ουάσινγκτον είναι ότι ο Μπάιντεν θα δώσει στον Ερντογάν μια ευκαιρία και ότι θα θέσει κάποιες απαιτήσεις σε αυτό το δρόμο. Θα δούμε αν η δύναμη του Ερντογάν φθάνει να ικανοποιήσει αυτές τις απαιτήσεις, με δεδομένο ότι θα αντιδράσουν οι (ακροδεξιοί εθνικιστές και φιλορώσοι ευρασιατιστές) εταίροι του στην εξουσία, το MHP και το Vatan Partisi. Διότι, παρά την έντονη ρητορική του, είναι γνωστό ότι πλέον δεν μπορεί να λαμβάνει μόνος του αποφάσεις σε κρίσιμα ζητήματα. Πρέπει ακόμη να αντιμετωπίσει και τον υπουργό Εσωτερικών Süleyman Soylu.

Αλλά είναι δύσκολο να γνωρίζουμε τι θα κάνει εάν του φέρουν οι ΗΠΑ την υπόθεση της δίκης της Halk Bank στο τραπέζι, που αφορά προσωπικά τον ίδιον.

Δημοσιεύεται στην εφημερίδα κυριακάτικη δημοκρατία και το pontosnews