Albert Kandemir, διευθυντής αποστολής στο Geopragma (Γαλλία).
10/06/2021

Ιστορική αναδρομή:

• 20/07/1974: τουρκική εισβολή στην Κύπρο
• 15/09/1983: δήλωση της ανεξαρτησίας της “Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου”, που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία
• 24/04/2004: αποτυχία του σχεδίου Ανάν για επανένωση του νησιού
• 14/06/2006: σύλληψη του «Mavi Vatan», μιας επεκτατικής τουρκικής ιδεολογικής που παραβιάζει την κυπριακή ΑΟΖ
• 22/07/2010: Η Τουρκία ξεκινά την κατασκευή αγωγού παροχής γλυκού νερού στη ΤΔΒΚ
• 28/02/2018: ένα πλοίο-γεωτρύπανο της Eni εμποδίδεται από το τουρκικό ναυτικό να κάνει γεώτρηση στα κυπριακά ύδατα
• 20/03/2019: Το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος επισημοποιούν τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, το οποίο θεωρεί η Τουρκία ως προσπάθεια να την παρακάμψει
• 08/08/2019: Το τουρκικό πλοίο-γεωτρύπανο “Yavuz” ξεκίνησε τη λειτουργία του στα ανοικτά της Αμμόχωστου στη ΤΔΒΚ
• 28/11/2019: Ο Ερντογάν και ο Σαρράι υπογράφουν θαλάσσια συμφωνία που παραβιάζει τις ελληνικές και κυπριακές ΑΟΖ
• 11/08/2020: Η Γαλλία αναπτύσσει Rafales στο νησί της Κύπρου
• 26/08/2020: Η Γαλλία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Κύπρος πραγματοποιούν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μετά από εντάσεις μεταξύ της Αθήνας και της Λευκωσίας αφενός και της Άγκυρας αφετέρου
• 23/10/2020: Ο Ersin Tatar, εθνικιστής και με χρίσμα του AKP, γίνεται πρόεδρος της ΤΔΒΚ
• 15/04/2021: Το Συνταγματικό Δικαστήριο της ΤΔΒΚ τερματίζει την τουρκική απόπειρα ίδρυσης Επιτροπής Θρησκευμάτων Θεμάτων
• 29/04/2021: νέος γύρος συνομιλιών για το Κυπριακό υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και κατά τη διάρκεια της οποίας η Τουρκία παρουσίασε ένα σχέδιο για λύση δύο χωρών
• 02/06/2021: Η Τουρκία αναπτύσσει drones «Bayraktar TB2» στην αεροπορική της βάση Geçitkale, στην ΤΔΒΚ
• 07/06/2021: Ο Mevlüt Çavuşoğlu επισκέπτεται το Παρίσι για να «ενισχύσει τις σχέσεις Τουρκίας-Γαλλίας»

Αποκρυπτογράφηση:

Από το 1974, το ένα τρίτο του νησιού της Κύπρου έχει χωριστεί από το ελληνόφωνο τμήμα για να καταστεί ως «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου». Ωστόσο, εκτός από την Τουρκία, κανένα άλλο κράτος δεν αναγνωρίζει αυτήν τη Δημοκρατία. Λαμβάνοντας υπόψη τη γεωστρατηγική σημασία που αντιπροσωπεύει το βόρειο τμήμα του νησιού για την Τουρκία, είναι βέβαιο ότι η τελευταία δεν θα εγκαταλείψει ποτέ αυτό το κράτος, το οποίο στην πραγματικότητα, από την άποψη των Ηνωμένων Εθνών, δεν αποτελεί παρά μόνο κατεχόμενο έδαφος. Οι 40.000 Τούρκοι στρατιώτες που σταθμεύουν εκεί είναι εκεί για να μας το υπενθυμίσουν.

Στην πραγματικότητα, στο ό, τι μοιάζει με νέο-βιλαέτι, η πραγματική εξουσία ανήκει στον τουρκικό στρατό, του οποίου ο αρχηγός διευθύνει την αστυνομία και την πυροσβεστική.  Παρουσιάζει έτσι το ζήτημα της Κύπρου ως «εθνική αιτία». Όταν τον Φεβρουάριο του 2007, ο πρόεδρος της ΤΔΒΚ προσπάθησε να ανοίξει την οδό Λήδρα, ο αρχηγός του επιτελείου τον κάλεσε στην Άγκυρα και του υπενθύμισε ότι κάθε ζήτημα σχετικά με την ασφάλεια της «κυρίαρχης» δημοκρατίας του εμπίπτει στην αρμοδιότητα του τουρκικού στρατού και μόνο αυτού.

Ωστόσο, κάποιος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τότε πρωθυπουργός, ήταν υπέρ του σχεδίου Ανάν (απορρίφθηκε με δημοψήφισμα από το ελληνόφωνο μέρος το 2004), το οποίο προέβλεπε την επανένωση του νησιού και, εν τέλει, την αποχώρηση των τουρκικών στρατεύματων από το νησί. Έτσι, οι τουρκικές διαφορές σχετικά με το μέλλον του νησιού ήταν σαν τις εσωτερικές πολιτικές διαμάχες στην Τουρκία, μεταξύ ισλαμο-συντηρητικών και κεμαλιστών.

Στις 15 Απριλίου 2021, ενώ η Τουρκία, υπό την πρωτοβουλία του προέδρου, ήθελε να ιδρύσει μια Επιτροπή Θρησκευτικών Υποθέσεων για να «σχηματίσει μια ευσεβή γενιά», με τα ίδια τα λόγια του Ερντογάν, το συνταγματικό δικαστήριο της ΤΔΒΚ αρνήθηκε, γεγονός που ερμηνεύεται από την Άγκυρα ως ένδειξη δυσπιστίας απέναντι στη στρατηγική της να ευθυγραμμίσει το κυπριακό Ισλάμ και δήλωσε ότι «το δικαστήριο πρέπει να αντιστρέψει γρήγορα την απόφασή του. Διαφορετικά, θα αναλάβουμε δράση. Ο κοσμικότητα δεν είναι αυτό που φαντάζονται και η Βόρεια Κύπρος δεν είναι Γαλλία».

Είναι προφανές ότι ενώ η Άγκυρα αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της ΤΔΒΚ, επιδιώκει ταυτόχρονα να μετατρέψει το κοσμικό μικρο-κράτος σε μια επέκταση των ισλαμο-συντηρητικών του κλίσεων. Είναι πολύ αποκαλυπτικό ότι η έντονη αντίδραση της Τουρκίας έλαβε χώρα πριν από έναν γύρο συζήτησης για το Κυπριακό υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και κατά τη διάρκεια της οποίας η Άγκυρα παρουσίασε το σχέδιό της για λύση δύο κρατών (ενώ ο Ερντογάν ήθελε επανένωση πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια). Πολλοί ειδικοί, τόσο ελληνόφωνοι όσο και τουρκόφωνοι, ερμηνεύουν το τουρκικό σχέδιο ως απόπειρα προσάρτησης, in fine, της ΤΔΒΚ, εάν δεν έχει ήδη προσαρτηθεί στην πράξη … και εάν οι Τουρκοκύπριοι είναι για πολλούς ευαίσθητοι στο ιδανικό του κεμαλιστικού και κοσμικού έθνους-κράτους, το 25% του πληθυσμού της ΤΔΒΚ (215.000 κάτοικοι) είναι Τούρκοι μετανάστες, ευθυγραμμισμένοι με την πολιτική του ΑΚΡ. Οι δεκάδες ενώσεις μεταναστών και θρησκευτικές αδελφότητες που υπάρχουν στο νησί είναι εξάλλου εκεί για να το διασφαλίσουν.

Αυτή η δημογραφική δύναμη φαίνεται επίσης ότι έπαιξε ρόλο υπέρ του AKP αφού στις 18 Οκτωβρίου 2020, ο Ersin Tatar, ευθυγραμμισμένος με το ισλαμο-εθνικιστικό κόμμα, εξελέγη πρόεδρος της ΤΔΒΚ. Έτσι, τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Τατάρ υπερασπίζονται τη λύση των δύο κρατών, ενάντια στη βούληση ενός ομοσπονδιακού κράτους που υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΗΕ. Αυτή η διαρθρωτική απόκλιση εξηγεί κυρίως την αποτυχία των διαπραγματεύσεων που πραγματοποιήθηκαν στη Γενεύη στις 29 Απριλίου 2021.

Υπάρχουν τότε αρκετοί λόγοι να πιστεύουμε ότι «στην καλύτερη των περιπτώσεων», η ΤΔΒΚ θα παραμείνει βιλαέτι της Άγκυρας για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή ότι «στη χειρότερη των περιπτώσεων», το βόρειο τμήμα του νησιού απλώς θα προσαρτηθεί, εάν δεν ασκηθεί σοβαρή πίεση εναντίον της Τουρκίας της οποίας ο πρόεδρος αναγνωρίζει μόνο την ισορροπία των δυνάμεων.

Δεν είναι υπερβολή να ονομάζουμε την Κύπρο ως «El Dorado φυσικού αερίου». Αλλά, γνωρίζουμε το ζωτικό διακύβευμα  που εμπλέκεται στην ενεργειακή αυτονομία, τουλάχιστον μερική, για την Άγκυρα. Η Τουρκία αναγνωρίζει μόνο την ΤΔΒΚ στο νησί της Κύπρου, και ως εκ τούτου αρνείται να αναγνωρίσει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, στέλνοντας έτσι πλοία εξερεύνησης για να εκμεταλλευτούν εκεί τους πόρους σε ορυκτά καύσιμα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Άγκυρα πρέπει να διατηρήσει την εξουσία υπέρ του AKP στο νησί για να αποτρέψει οποιαδήποτε διαπραγματευτική λύση με το ελληνόφωνο μέρος, διότι μια τέτοια συμφωνία θα ανάγκαζε την Τουρκία να αναγνωρίσει την ΑΟΖ του νέου ενοποιημένου κράτους. Η πολιτική του «Ταξίμ» ξαναβρίσκεται περισσότερο από ποτέ να εφαρμόζεται από την Τουρκία, η οποία πολιτική συνίσταται στην επιβουλή ενός σαφούς διαχωρισμού μεταξύ ελληνόφωνης και τουρκόφωνης κοινοτήτων.

Έτσι, προσποιούμενη ότι είναι προστάτρια των Τουρκοκυπρίων, η Άγκυρα διατηρεί το δικαίωμα να προστατεύσει την «ΑΟΖ» της, και τον Φεβρουάριο του 2018, όταν ένα σκάφος γεώτρησης ναυλωμένο από την ιταλική Eni εισήλθε σε αυτήν την περιοχή, τουρκικά πολεμικά σκάφη το ανάγκασαν να γυρίσει πίσω.

Αυτή η θέση, τόσο εθνικιστική όσο και αλυτρωτική, που υπερασπίζεται η Τουρκία δεν ήταν αρχικά αυτή του ΑΚΡ, το οποίο αρχικά έτεινε προς την επανένωση. Ωστόσο, δεδομένου ότι η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται ολοένα και πιο χιμαιρική, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος και μετά τη συμμαχία μεταξύ του AKP και του MHP (Εθνικιστικό Κόμμα Δράσης), η Μεσόγειος φαίνεται να αποτελεί το κατάλληλο έδαφος για την επιβεβαίωση της Τουρκίας ως περιφερειακή δύναμη. Ακόμη περισσότερο όσον αφορά την Ανατολική Μεσόγειο, διότι καθώς βρίσκεται στις εκβολές της διώρυγας του Σουέζ, είναι το υποχρεωτικό σημείο διέλευσης των εμπορικών οδών που συνδέουν την Ευρώπη με την Ασία και την Κύπρο, στην καρδιά της αξιωμένης ΑΟΖ από την Άγκυρα και γίνεται αμέσως ένας σημαντικός γεωστρατηγικός χώρος.

Ο Cihat Yaycı, ένας από του ναύαρχους που εκδώσαν το σχέδιο  «Mavi Vatan» την παρουσιάζει ο ίδιος την Κύπρο ως  «το πιο σημαντικό νησί στη Μεσόγειο από γεωπολιτική άποψη» και «αεροπλανοφόρο».

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Τουρκία πρέπει με κάθε κόστος να διασφαλίσει τη θέση της στην ΤΔΒΚ προκειμένου να ελέγξει τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και να παρακολουθεί τις κύριες θαλάσσιες γραμμές.

Σε αυτήν την προοπτική, ποιο ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει η Γαλλία και κατ’ επέκταση η Ευρωπαϊκή Ένωση; Πρέπει να αναγνωριστεί ότι ο Μακρόν είναι ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης που ξεχώρισε σοβαρά και αντιτάχθηκε στην τουρκική επεκτατική πολιτική, έχοντας πουλήσει μαχητικά αεροπλάνα Rafale στην Ελλάδα, στέλνοντας το Charles de Gaule στην ανατολική Μεσόγειο ή πραγματοποιώντας κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Αθήνα και τη Λευκωσία. Ωστόσο, πέρα ​​από το πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι προφανές ότι η Άγκυρα προσπαθεί να ανατρέψει την επιρροή του Παρισιού υπονομεύοντας τα συμφέροντά της στην περιοχή, χθες στη Συρία, σήμερα στη Λιβύη, αύριο στη Μεσόγειο. Ως εκ τούτου, η Γαλλία πρέπει να ενισχύσει επειγόντως τις συμμαχίες της με τα κράτη της Μεσογείου (μεταξύ άλλων, την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αίγυπτο), καθώς είναι η κορυφαία στρατιωτική και οικονομική δύναμη της περιοχής.

Géopragma
.