Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή

Με αφορμή τον φετινό διαγωνισμό και όλους τους τελευταίους διαγωνισμούς της Eurovision, στους οποίους Ελλάδα και Κύπρος συμμετέχουν, φέρνω στη μνήμη μας την παρουσία μας στον διαγωνισμό του 1976, μια συμμετοχή για την οποία μόνο περηφάνια μπορούμε να νιώθουμε. Πέρα από την εικόνα του διαγωνισμού, το 1976 η ελληνική συμμετοχή με τη Μαρίζα Κωχ είχε άρωμα Πατρίδας.

Τότε οι άνθρωποι της Τέχνης, σε αντίθεση με σήμερα, είχαν πατριωτισμό και σεβασμό στον ελληνικό πολιτισμό και δεν φοβόντουσαν να το δείξουν ακόμη και σε διεθνές επίπεδο. Ας δούμε, όμως, τι έγινε τότε… Αναδημοσιεύω από την Πεμπτουσία με τη γραφίδα του Γεωργίου Τάσιου, τ. Προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγου Μακεδόνων και Προέδρου Συνδέσμου Φίλων Οχυρού Ιστίμπεη.

Το 1976 η Ελλάδα αποφάσισε να επανεμφανιστεί στον διαγωνισμό της Eurovision μετά την αποχή της προηγούμενης χρονιάς, όταν θέλησε να καταγγείλει τον Αττίλα στην Κύπρο και την παρθενική εμφάνιση της Τουρκίας στον θεσμό. Το τραγούδι της δεύτερης συμμετοχής ήταν επιλογή του Μάνου Χατζιδάκι ως διευθυντή του Τρίτου Προγράμματος. Επρόκειτο για ένα μοιρολόι της μαυροφορεμένης Μαρίζας Κωχ, που μιλούσε για τη στρατιωτική εισβολή και το δράμα του κυπριακού λαού. Το «Παναγιά μου – Παναγιά μου» προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και τάραξε τα νερά της Eurovision.

Η Μαρίζα Κωχ, σε συνέντευξή της αποκάλυψε το παρασκήνιο της ανάθεσης από τον Μάνο Χατζιδάκι, που ήταν ο διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος τότε. Όλα έγιναν μέσα σε ένα βράδυ, όταν την πήρε τηλέφωνο ο Χατζιδάκις και της είπε ξεκάθαρα να φύγει αμέσως για τη Χάγη μαζί με ένα λαούτο μόνο. Ήθελε το τραγούδι μέσα σε ένα βράδυ, για να προλάβουν να κατοχυρώσουν τη συμμετοχή της Ελλάδας στον διαγωνισμό. Μαζί με τον Μάικ Ροζάκη, έγραψαν μέσα από το τηλέφωνο το τραγούδι «Παναγιά μου – Παναγιά μου». Όταν το περιεχόμενο του τραγουδιού έγινε γνωστό, οι Τούρκοι που ζούσαν μόνιμα εκεί έκαναν συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στη συμμετοχή της χώρας μας…

Στις 3 Απριλίου 1976, η Μαρίζα Κωχ απτόητη βγήκε να τραγουδήσει στη σκηνή, ενώ την συμβούλευαν να μην το τολμήσει, αφού διέτρεχε άμεσο κίνδυνο η ζωή της. Οι διοργανωτές την πληροφόρησαν λίγα δευτερόλεπτα πριν εμφανιστεί ότι υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής απέναντί της, με εντολή, αν χρειαστεί, να την πυροβολήσει. Εκείνη όμως έκανε δυο βήματα, αγνοώντας τις απειλές, και βρέθηκε στη σκηνή τραγουδώντας ένα μοιρολόι που εξιστορούσε τις θηριωδίες των Τούρκων απέναντι στον κυπριακό λαό.

Οι οδηγίες του Μάνου Χατζιδάκι δεν αφορούσαν μόνο την ερμηνεία, αλλά και το όλο στήσιμο της πάνω στη σκηνή: «Μόνο στο τέλος του τραγουδιού, στην τελευταία κορόνα, να απλώσεις τα χέρια για να φανεί το πένθος μας για την Κύπρο». Διότι, σύμφωνα με τον Χατζιδάκι και την Κωχ, το φόρεμα που φόρεσε το βράδυ του διαγωνισμού δεν ήταν ένα ένδυμα απλής επίδειξης, αλλά ένδειξη πένθους και θρήνου.

Η τουρκική τηλεόραση δεν μετέδωσε την ελληνική συμμετοχή και εκείνη την ώρα μετέδωσε πρόγραμμα με τον χορό της κοιλιάς. Η Ελλάδα πήρε την 13η θέση στον διαγωνισμό, συγκεντρώνοντας μόλις 20 βαθμούς, οι οκτώ εκ των οποίων ήταν από τη Γαλλία. Επίσης, έλαβε πέντε από την Ιταλία, τέσσερεις από την Ισλανδία, δύο από το Βέλγιο κι έναν από την Πορτογαλία. Η θέση, ήταν το τελευταίο που απασχολούσε τους συμμετέχοντες στην ελληνική αποστολή.

Κατά την επιστροφή τους στην Ελλάδα, ο Μάνος Χατζιδάκις με επιστολή που απέστειλε στον Τύπο ξεκαθάρισε:

«Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δεν διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δεν διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δεν μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού…».

Αλήθεια, υπάρχουν τέτοια μεγέθη σήμερα που να έχουν το θάρρος να μη σωπαίνουν έναντι οποιουδήποτε πρόσκαιρου καιροσκοπισμού; Στη σημερινή Eurovision περισσότερο διαγωνίζονται με τα εσώρουχά τους και τα σατανικά τους μηνύματα παρά με τη φωνή τους… Θυμίζω ότι η ημικατεχόμενη Κύπρος μετέχει στον διαγωνισμό ωσάν να πρόκειται για το νησί των Σεϋχελλών!

Στίχοι τραγουδιού:

Παναγιά μου, Παναγιά μου

Κάμπος γεμάτος πορτοκάλια, όι-όι μάνα μ’

Που πέρα ως πέρα απλώνετ’ η ελιά

Γύρω χρυσίζουν τ’ ακρογιάλια, όι-όι μάνα μ’

Και σε θαμπώνει, θαμπώνει η αντηλιά

Στον τόπο αυτό όταν θα πάτε, όι-όι μάνα μ’

Σκηνές αν δείτε, αν δείτε στη σειρα

Δε θα ‘ναι κάμπινγκ για τουρίστες, όι-όι μάνα μ’

Θα ‘ναι μονάχα, μονάχα προσφυγιά

Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου

Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου

Κι αν δείτε ερείπια γκρεμισμένα, όι-όι μάνα μ’

Δεν θα ‘ναι απ’ άλλες, απ’ άλλες εποχές

Από ναπάλμ θα ‘ναι καμένα, όι-όι μάνα μ’

Θα ‘ναι τα μύρια χαλάσματα του χτες

Κι αν δείτε γη φρεσκοσκαμμένη, όι-όι μάνα μ’

Δεν θα ‘ναι κάμπος, ‘ναι κάμπος καρπερός

Σταυροί θα είναι φυτεμένοι, όι-όι μάνα μ’

Που τους σαπίζει, σαπίζει ο καιρός

Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου

Σημερινή