«Χέρι που δεν μπορείς να δαγκώσεις, φίλα το». Με τη θυμοσοφία αυτή, που υφίσταται πανομοιότυπη και στην αγγλική γλώσσα, περιέγραφε προ δύο μηνών η εφημερίδα Financial Times τη στάση των κεντρικών τραπεζών προς το bitcoin. Αναφερόταν κυρίως στα σχέδιά τους, από τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας μέχρι την ΕΚΤ, την ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ αλλά και κεντρικές τράπεζες σκανδιναβικών χωρών, να θεσπίσουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα ώστε να διεμβολίσουν την αγορά των κρυπτογραφημένων αξιών. Στόχος τους βέβαια είναι να τη ρυθμίσουν, να την ελέγξουν και να την αλλάξουν άρδην αν όχι να την οδηγήσουν σε εξαφάνιση.

Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών με την καταιγίδα, ίσως όχι «τέλεια καταιγίδα» αλλά πάντως καταιγίδα, που γνώρισαν τα κρυπτονομίσματα, προδίδουν πως τελικά οι κεντρικές τράπεζες άρχισαν να βρίσκουν τον τρόπο να «δαγκώσουν» το bitcoin. Και το επιχειρούν με ασυνήθιστα συντονισμένες παρεμβάσεις τους.

Δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί εντελώς τυχαίο ότι η ελεύθερη πτώση που σημείωσαν στη μέση της εβδομάδας τα κρυπτονομίσματα, με το bitcoin να χάνει το 30% της τιμής του και το ethereum το 40%, συνέπεσε με μια ασυνήθιστα εμφατική προειδοποίηση από πλευράς της ΕΚΤ. Στην έκθεσή της για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η Τράπεζα της Ευρωζώνης περιέγραψε τη ναυαρχίδα των κρυπτονομισμάτων ως τη μεγαλύτερη «φούσκα» της Ιστορίας, μπροστά στην οποία ωχριούν η «μανία της τουλίπας» στην Ολλανδία του 17ου αιώνα και η «φούσκα των Νοτίων Θαλασσών» του 18ου αιώνα. Σε ό,τι αφορά τους κινδύνους που εγκυμονούν τα κρυπτογραφημένα νομίσματα για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, η ΕΚΤ ήταν πιο φειδωλή στα λόγια. Τόνισε πως όσο δεν χρησιμοποιούνται για πληρωμές και όσο παραμένει περιορισμένη η έκθεση των τραπεζών σε αυτά, ο κίνδυνος από τα κρυπτονομίσματα «φαίνεται περιορισμένος προς το παρόν».

Ακόμη κι αν ήταν τυχαίο ότι συνέπεσαν οι προειδοποιήσεις της ΕΚΤ με την πτώση των κρυπτονομισμάτων, σίγουρα δεν ήταν τυχαίο ότι με λίγες μόνον ώρες διαφορά η αμερικανική  Federal Reserve εξέφρασε τη δική της ανησυχία για τους κινδύνους που εγκυμονούν.

Η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ ανέβασε, όμως, το θερμόμετρο με μια σαφώς σφοδρότερη προειδοποίηση από εκείνη της ΕΚΤ και άλλων κεντρικών τραπεζών, όταν διά στόματος του διοικητή της Τζερόμ Πάουελ τόνισε πως όλος ο κλάδος των κρυπτονομισμάτων και των συναφών τεχνολογικών καινοτομιών «ενδέχεται να εγκυμονεί κινδύνους τόσο για όσους τα  χρησιμοποιούν όσο και για το ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα». Από αμερικανικής πλευράς, άλλωστε, έχει προηγηθεί ο νεοδιορισθείς πρόεδρος της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Γκάρι Γκένσλερ, που τόνισε προ ημερών πως οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να μεριμνήσουν για να προστατεύσουν τους καταναλωτές στην αγορά κρυπτογραφημένων αξιών.

Και πάλι δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί σύμπτωση ότι την ημέρα της μεγάλης πτώσης του bitcoin η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας, αποφασιστική ως συνήθως και χωρίς πολλά λόγια, απαγόρευσε στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας να διενεργούν εντολές αλλά και γενικότερα να παρέχουν οποιουδήποτε είδους υπηρεσίες σχετικές με τα κρυπτονομίσματα.

Προειδοποίησε επίσης τους επενδυτές να αποφύγουν την κερδοσκοπία. Η κίνηση δεν ήταν, βέβαια, η πρώτη αλλά η τελευταία προσπάθεια της Κίνας να επιβληθεί στον αδιαφανή κόσμο των κρυπτογραφημένων αξιών. Η Κίνα ήταν η πρώτη χώρα που απαγόρευσε τις συναλλαγές σε bitcoin και την εισαγωγή κρυπτονομισμάτων σε χρηματιστήρια από το 2017, οπότε έκλεισε τις πλατφόρμες – χρηματιστήρια κρυπτονομισμάτων, χωρίς ωστόσο να απαγορεύσει στους πολίτες της την  κατοχή τους. Ηταν η χρονιά που σημαδεύτηκε από το πρώτο επεισόδιο ιλιγγιωδών μεταβολών στις τιμές του bitcoin. Δύο χρόνια αργότερα, το 2019, η Τράπεζα της Κίνας προέβη σε μια κατηγορηματική ανακοίνωση, εκφράζοντας την πρόθεση να απαγορεύσει κάθε πρόσβαση τόσο στις εγχώριες όσο και στις ξένες πλατφόρμες – χρηματιστήρια κρυπτονομισμάτων. H Κίνα ήταν και η πρώτη χώρα στην οποία σημειώθηκε πυρετώδης δραστηριότητα στα κρυπτονομίσματα, που έφτασε να αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 90% των συναλλαγών bitcoin σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι εκδηλώσεις ανησυχίας δεν περιορίζονται στις κεντρικές τράπεζες των μεγάλων οικονομιών. Μέσα στους τελευταίους δύο μήνες έχουν τοποθετηθεί πολλές κεντρικές τράπεζες, άλλες ηπιότερα και άλλες δριμύτερα, προδίδοντας γενικότερη κινητοποίηση για το θέμα. Πριν από δύο μήνες ακριβώς, στις 23 Μαρτίου, η Τράπεζα της Νορβηγίας προειδοποίησε τους επενδυτές πως το bitcoin «δεν διασφαλίζει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα». Συνόδευσε την προειδοποίηση με την επισήμανση πως είναι εξαιρετικά ενεργοβόρος και εξαιρετικά δαπανηρή η λεγόμενη «εξόρυξη», όπως περιγράφεται στο γλωσσικό ιδίωμα των κρυπτονομισμάτων η παραγωγή του bitcoin σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Και αν οι προειδοποιήσεις αυτές ηχούν τόσο ήπιες σε σύγκριση με εκείνες της ΕΚΤ ώστε να μπορεί κανείς να τις αγνοήσει, η εντύπωση αλλάζει άρδην αν λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι η Νορβηγία είναι η χώρα της πρωτοπορίας στην κατάργηση των μετρητών και στη χρήση των ψηφιακών πληρωμών. Σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, μόλις το 4% των πληρωμών γίνονται με μετρητά, ενώ η πλειονότητα των εμπορικών συναλλαγών πραγματοποιούνται με ανέπαφες πληρωμές ή με ψηφιακά πορτοφόλια. Η Τράπεζα της Νορβηγίας έχει, άλλωστε, δρομολογήσει τη δημιουργία δικού της ψηφιακού νομίσματος. Ωστόσο, διά στόματος του διοικητή της, Οϊστεν Ολσεν, χαρακτήρισε ψευδή τη θεωρία ότι το bitcoin αποτελεί καταφύγιο έναντι αύξησης του πληθωρισμού και τόνισε πως, αντιθέτως, «δεν προσφέρει σταθερότητα».

Τα παιχνίδια του Μασκ, οι επενδύσεις της BlackRock και οι αγορές του Σόρος

Ανεξάρτητα από τους κινδύνους που μπορεί να εγκυμονούν το bitcoin και τα άλλα κρυπτονομίσματα για όσους επενδύουν σε αυτά, για τις κεντρικές τράπεζες αποτελούν απειλή για τον γνωστό πλέον λόγο ότι δεν ελέγχονται από καμία κεντρική αρχή και δεν υπόκεινται σε καμία ρύθμιση. Οποιαδήποτε προσπάθεια για ρύθμισή τους, άσκηση ελέγχου, φορολόγηση των συναλλαγών τους ή οτιδήποτε άλλο συμβαίνει με τις συμβατικές επενδύσεις μπορεί να αλλοιώσει σε τέτοιο βάθος τη φύση των κρυπτογραφημένων αξιών, ώστε να καταρρεύσει το σύνολο της αγοράς τους.

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν, βέβαια, τώρα περισσότερους λόγους να ανησυχούν εξαιτίας της πολύ μεγάλης δραστηριότητας που έχει σημειωθεί τους τελευταίους μήνες και οδήγησε τα κρυπτονομίσματα σε ιλιγγιώδη άνοδο. Καθοριστικός παράγοντας στάθηκε η απόφαση μεγάλων θεσμικών επενδυτών να τοποθετηθούν σε bitcoin όπως και πολλών μεγάλων τραπεζών που άρχισαν η μία μετά την άλλη να ανακοινώνουν είτε ότι εντάσσουν στις υπηρεσίες τους τα κρυπτονομίσματα είτε ότι ετοιμάζονται να το κάνουν. Για την πλειονότητα των επενδυτών, καθοριστική ήταν η στήριξη που προσέφερε στο bitcoin ο Ελον Μασκ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της αυτοκινητοβιομηχανίας ηλεκτροκίνητων Tesla, που αρέσκεται στη δημοσιότητα και προκαλεί αντιδράσεις με τις παρεμβάσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Μασκ κυριολεκτικά απογείωσε το bitcoin στις αρχές Φεβρουαρίου, ανακοινώνοντας ότι επένδυσε σε αυτό 1,5 δισ. δολάρια και ότι εφεξής θα δέχεται πληρωμές στο κρυπτονόμισμα για την αγορά των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων της βιομηχανίας του. Ενδεχομένως δεν είναι τυχαίο ότι λίγες ημέρες πριν από τις συντονισμένες επιθέσεις των κεντρικών τραπεζών κατά του bitcoin, ο Μασκ είχε οδηγήσει τη ναυαρχίδα των κρυπτονομισμάτων σε υποχώρηση ανακαλώντας αυτήν ακριβώς την υπόσχεση. Και μολονότι διέψευσε τη φημολογία ότι η εταιρεία του θα πουλήσει τα κρυπτονομίσματα, απέσυρε σε μεγάλο βαθμό την υποστήριξή του στο bitcoin επικαλούμενος τις περιβαλλοντικές ευαισθησίες του. Θυμήθηκε εν ολίγοις πολύ καθυστερημένα ότι είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα και ρυπογόνα η διαδικασία της «εξόρυξης», όπως αποκαλείται στο γλωσσικό ιδίωμα των κρυπτονομισμάτων η δημιουργία ενός bitcoin.

Είχαν, όμως, προηγηθεί ή τον ακολούθησαν μερικά από τα πλέον ηχηρά ονόματα του κόσμου των επενδυτών και των επενδυτικών τραπεζών: Τον Ιανουάριο η BlackRock, η επενδυτική με τα περιουσιακά στοιχεία υπό διαχείριση ύψους 8 τρισ. δολαρίων, που ανακοίνωσε ότι ανέθεσε σε δύο επενδυτικά της κεφάλαια να αγοράσουν προθεσμιακά συμβόλαια bitcoin. Λίγο μετά τις ανακοινώσεις του Μασκ, ακολούθησε η Mastercard που ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να επιτρέψει σε όσες εμπορικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν την κάρτα της να δέχονται ορισμένα κρυπτονομίσματα, αν και απέφυγε να επεκταθεί περαιτέρω. Η αμερικανική τράπεζα Bank of New York Mellon που σχεδιάζει να εκδώσει, να έχει στην κατοχή της αλλά και να μεταβιβάζει τα bitcoin της πελατείας της. Η Goldman Sachs που την 1η Μαρτίου ανακοίνωσε ότι θα αρχίσει να διαπραγματεύεται συμβόλαια bitcoin για λογαριασμό πελατών της. Η Morgan Stanley καθώς μαζί με την επενδυτική του Τζορτζ Σόρος ήταν τα ηχηρότερα ονόματα που επένδυσαν στην εταιρεία τεχνολογίας κρυπτονομισμάτων NYDIG τον Μάρτιο, όταν αυτή άντλησε από επενδυτές 200 εκατ. δολάρια. Η JP Morgan που τις ίδιες ημέρες ίδρυσε «ένα καλάθι εταιρειών με έκθεση στο κρυπτονόμισμα», η εταιρεία Square του Τζακ Ντόρσι αλλά και η επενδυτική Guggenheim.

Εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς γιατί έχει τόσο πολύ ανεβεί το θερμόμετρο στην αγορά κρυπτονομισμάτων τους τελευταίους μήνες. Δύσκολα όμως φαντάζεται τον αριθμό των κεντρικών τραπεζών ανά τον κόσμο, οι οποίες προκειμένου να αντιδράσουν στην επέλαση της νέας τεχνολογίας και των αδιαφανών επενδύσεων, σχεδιάζουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα. Ποιος θα φανταζόταν, για παράδειγμα, ότι οι Μπαχάμες είναι μία από τις τρεις χώρες ανά τον κόσμο που έχει ουσιαστικά έτοιμο το δικό της ψηφιακό νόμισμα και ετοιμάζεται να το προωθήσει. Οι άλλες δύο είναι η Κίνα, που το έχει ήδη δοκιμάσει πιλοτικά σε μερικές επαρχίες της, και η Καμπότζη. Σύμφωνα όμως με την PwC, τουλάχιστον το 85% των κεντρικών τραπεζών ανά τον κόσμο είτε πειραματίζονται στη δημιουργία ψηφιακών νομισμάτων είτε ετοιμάζονται να εφαρμόσουν τα δικά τους πιλοτικά προγράμματα.

Οι φανατικοί οπαδοί και η μεγάλη αστάθεια

Του John Foley/Reuters 

Τα επιχειρήματα υπέρ του bitcoin είναι απλά. Πρόκειται για μια μορφή πληρωμής που μπορεί να χρησιμοποιηθεί οπουδήποτε στον κόσμο, η προσφορά του είναι περιορισμένη και ως εκ τούτου μπορεί να αποθηκεύσει αξία και να τη διατηρήσει όταν θα επιταχυνθεί ο πληθωρισμός. Δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο χειραγώγησης ιδιαιτέρως από τις κεντρικές τράπεζες ή τις κυβερνήσεις. Μετά την πρόσφατη θεαματική πτώση που σημείωσε, όμως, το κρυπτογραφημένο νόμισμα παίρνει μηδέν.

Η αξία του bitcoin υποχώρησε  σε επίπεδα κάτω από τα 40.000 δολάρια από τα 65.000 δολάρια, και η πτώση του έγινε σε λίγες συνεδριάσεις. Συμπαρέσυρε τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα και τις πλατφόρμες – χρηματιστήρια, όπως την Coinbase που τον περασμένο μήνα έκανε θριαμβευτικά την αρχική δημόσια εγγραφή της στη Wall Street στον δείκτη Nasdaq. Για τους φανατικούς οπαδούς των κρυπτονομισμάτων, η μεγάλη αστάθεια στις τιμές τους αποτελεί θετικό στοιχείο καθώς αποδεικνύει ότι η αξία τους ως περιουσιακό στοιχείο ορίζεται από τις κινήσεις των χρηστών τους και όχι από τις κεντρικές τράπεζες.

Η Κάθι Γουντ της Ark Invest, που επενδύει σε εταιρείες τεχνολογίας, εξακολουθεί να προβλέπει πως το μεγαλύτερο των κρυπτονομισμάτων θα φτάσει στις 500.000 δολάρια. Αυτό δήλωσε στο Bloomberg την Τετάρτη όταν το bitcoin βρισκόταν σε ελεύθερη πτώση. Για τους περισσότερους επενδυτές, πάντως, αυτού του είδους οι ιλιγγιώδεις διακυμάνσεις αποτελούν απόδειξη υπερβολικής κερδοσκοπίας.

Είναι αλήθεια, πάντως, πως μπορούν να ξεπεραστούν ορισμένα από τα εμπόδια που αναστέλλουν την επιτυχία του bitcoin. Μπορεί να αντιμετωπισθεί η υπερβολική κατανάλωση ρυπογόνου ενέργειας που απαιτεί η δημιουργία του με τη χρήση υπολογιστή αν χρησιμοποιηθούν ευρύτερα οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Αν το bitcoin αποκτήσει μια κρίσιμη μάζα τέτοια ώστε να μην έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο παρεμβάσεις όπως αυτές του Ελον Μασκ, τότε μπορεί να προσχωρήσουν στην αγορά και άλλοι μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές.

Επί του παρόντος, οι κρυπτογραφημένες αξίες έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν μέχρις ότου κατακτήσουν το καθεστώς του πραγματικού νομίσματος. Δεν εγγυάται την αξία τους καμία κεντρική τράπεζα, αλλά μπορεί να αναπληρώσει το κενό είτε ο Μασκ είτε η Κίνα, είτε πλατφόρμες σαν το Reddit που εξυπηρετούν μικροεπενδυτές. Εν ολίγοις, ο καλύτερος τρόπος να αντιληφθεί κανείς το bitcoin είναι κάτι που ίσως κάποτε εξελιχθεί σε νόμισμα. Αλλά πολύ ακριβό νόμισμα.

ΠΗΓΗ: kathimerini.gr