Τα πιόνια πίσω από το ειδεχθές έγκλημα

Το Κομιτάτο «Ένωση και Πρόοδος» (Committee of Union and Progress-CUP), μέσω του οποίου γεννήθηκε το κίνημα των Νεότουρκων ήταν αυτό που τελικά οδήγησε στη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, αλλά και των Αρμενίων.

Το κίνημα έφερε τον εθνικισμό στην Τουρκία και μαζί την ιδέα της «τουρκοποίησης» της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Πίστευαν δηλαδή ότι η Τουρκία πρέπει να είναι μόνο για τους Τούρκους και ότι οι υπόλοιποι λαοί που ζούσαν εκεί έως και χιλιάδες χρόνια αποτελούσαν μεγάλο πρόβλημα.

«Ενοχλητικοί» ήταν οι Έλληνες Μικράς Ασίας και Πόντου αλλά και οι Αρμένιοι. Οι λόγοι πίσω από αυτό το ειδικό μίσος είναι περίπλοκοι, αλλά ένας από αυτούς είναι ότι κατείχαν μεγάλο μέρος υψηλόβαθμων θέσεων και του εμπορίου. Ειδικά οι Έλληνες μεγάλων πόλεων ήταν συχνά μορφωμένοι και έκαναν επαγγέλματα όπως αυτό του γιατρού.

Τρία είναι τα κυρίαρχα πρόσωπα, εκείνη την εποχή στο κίνημα των Νεότουρκων. Ισμαήλ Εμβέρ, Μεχμέτ Ταλαάτ και Αχμέτ Τζεμάλ, γνωστοί και ως «οι τρεις πασάδες».

Η τριανδρία επέβαλε σκιώδη στρατιωτική δικτατορία μετά τη συνθηκολόγηση των Οθωμανών με τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1913, και ουσιαστικά σφράγισε τη μοίρα των χριστιανών της Ανατολής.

Ισμαήλ Εμβέρ

Ο Ισμαήλ Εμβέρ ήταν ο στρατιωτικός διοικητής των Νεότουρκων και ως διοικητής του στρατού είχε και πολύ σημαντικό ρόλο στις κινήσεις του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ίδιος, ήταν από τους πρώτους που κατηγόρησε για τις δικής του υπαιτιότητας ήττες, τους Αρμενίους, αλλά αργότερα στράφηκε και εναντίον των Ελλήνων του Πόντου.

Ο Γερμανός στρατιωτικός σύμβουλος, στρατηγός Λίμαν φον Σάντερς, τον θεωρούσε το λιγότερο ανίδεο.

Αποδείχθηκε ότι είχε δίκιο, όταν λόγω του ασαφούς και πολύπλοκου σχεδίου που κατάρτισε οι Οθωμανοί γνώρισαν τη χειρότερη ήττα στον Α’ Παγκόσμιο, στη μάχη του Σαρίκαμις στην επαρχία του Καρς.

Μεχμέτ Ταλαάτ

Ο Μεχμέτ Ταλαάτ ήταν υπεύθυνος της πολιτικής διοίκησης του κινήματος. Ήταν αυτός, που στις 23 Μαΐου 1915, έδωσε την εντολή για την τελική μετακίνηση του πληθυσμού των Αρμενίων. Ήδη μερίδα ανθρώπων είχε εξαναγκαστεί σε υποχρεωτική μετακίνηση. Ο τελικός τους προορισμός ήταν η αφιλόξενη ερημική πόλη Ντελ ελΖορ της Συρίας.

Για να φανεί νόμιμη η μετακίνηση, εισήχθη νόμος στις 29 Μαΐου που τη δικαιολογούσε. Την ευθύνη της είχε η «Διεύθυνση για την Εγκατάσταση Φυλών και Μεταναστών», υπό την εποπτεία του στρατού.

Ο ίδιος, παρουσίαζε τους Αρμενίους και τους Έλληνες ως επικινδύνους για την Αυτοκρατορία, το οποίο στήριζε και με βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1916. Στο βιβλίο της… παραπληροφόρησης, υπήρχαν παραποιημένες φωτογραφίες που υποτίθεται πως έδειχναν Αρμενίους τρομοκράτες να στρέφονται κατά της Οθωμανικής αστυνομίας.

Τζεμάλ Πασάς

Τρίτος και τελευταίος, ο Τζεμάλ Πασάς, γιος στρατιωτικού με την ιδιότητα του φαρμακοποιού. Μετά το τέλος του πολέμου διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην προπαγάνδα του Κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος» κατά των διαπραγματεύσεων ειρήνης με τις ευρωπαϊκές Δυνάμεις. Τον Ιανουάριο του 1913 διορίστηκε διοικητής της Κωνσταντινούπολης και υπουργός Δημόσιων Έργων, ενώ έναν χρόνο μετά ανέλαβε το υπουργείο Ναυτικών.

«Αιμοδιψή σεΐχη» τον αποκαλούσαν, καθώς ήταν υπεύθυνος για τον απαγχονισμό πολλών Λιβενέζων, Σύρων σιιτών και μουσουλμάνων.

Δολοφονήθηκε στην Τιφλίδα στις 21 Ιουλίου 1922 από τον Αρμένιο Στεπάν Ντζαγκιγιάν, στο πλαίσιο της Επιχείρησης Νέμεση.

Επιμέλεια: Ερμιόνη Βλαχίδου

https://www.pontosnews.gr/650815/pontos/genoktonia/oi-treis-pasades-genoktonia/