Μια μεστή πληροφοριών συνέντευξη έδωσε στις αρχές αυτής της εβδομάδας ο Αντιστράτηγος ε.α. Ανδρέας Πενταράς. Ο πρώην αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και της Εθνικής Φρουράς, που υπηρέτησε και ως Διευθυντής του Επιτελείου του Υπουργού Άμυνας την περίοδο 1999-2003, έκανε ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις από την εποχή της υπηρεσίας του ως Διοικητή της Κυπριακής Υπηρεσίας Πληροφοριών (Μάρτιος 2013 – Ιούλιος 2015).

Ο κ. Πενταράς μίλησε στα «Ξεσκεπάσματα #002», το νέο «πειραματικό» podcast της «Σημερινής» (για ακρόαση στο: kseskepasmata.simerini.com), και αναφέρθηκε στον υβριδικό πόλεμο της Τουρκίας μέσα από πληροφοριακές επιχειρήσεις και λαθρομετανάστευση, στον ρόλο των υπηρεσιών πληροφοριών στην ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική, στον κίνδυνο της αποστρατιωτικοποίησης και στις αμυντικές προοπτικές των τριμερών συνεργασιών. Στη συνέντευξή του υπογράμμισε, επίσης, το πώς το ακμαίο ηθικό λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής ισχύος.

Στο σημερινό σημείωμα καταγράφουμε τις ιστορικές αναφορές του κ. Πενταρά για τις επιτυχίες των κυπριακών μυστικών υπηρεσιών στον διεθνή πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, τις εκθέσεις της ΚΥΠ για τον ρόλο της Τουρκίας στο μεταναστευτικό, τη συμβολή τους στη δημιουργία του Κέντρου CYCLOPS, καθώς και στα στρατηγικά οφέλη από τον αγωγό EastMed.

ΚΥΠ, τρομοκρατία & διεθνής συνεργασία

Για τη σιωπηρή συμβολή της ΚΥΠ στον διεθνή πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, ο τέως Διοικητής της είπε:

«Οι υπηρεσίες πληροφοριών σήμερα παίζουν έναν πάρα πάρα-πολύ σημαντικό ρόλο, όχι μόνο στα ζητήματα ασφάλειας αλλά και στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, διότι και εκεί, τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής έχουν άμεση σχέση με τα ζητήματα ασφάλειας. Και ιδιαίτερα οι υπηρεσίες πληροφοριών δραστηριοποιούνται στα θέματα των ασύμμετρων απειλών. Όπως είναι η τρομοκρατία. Το βιώσαμε τότε, όταν ήμουν Διοικητής της ΚΥΠ. Ήταν τότε σε έξαρση ο πόλεμος στη Συρία και στο Ιράκ από τον ISIS και η Κύπρος ήταν μέσα στη συμμαχία των 50 χωρών, υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών, που ενεργούσαν εναντίον του ISIS».

Για τη συμμετοχή της Κύπρου στο «Global Coalition Against Daesh» ο Στρατηγός Πενταράς ανέφερε:

«Συμμετείχε και η Κύπρος από την πρώτη στιγμή. Η Κύπρος έπαιξε έναν πάρα-πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Αυτό αναγνωρίστηκε και από τις ΗΠΑ. Είχαμε στην Κύπρο και την επίσκεψη του τότε Αρχηγού της CIA, του John Brennan. Είχαμε την αναγνώριση και από τις υπηρεσίες σχεδόν όλων των ευρωπαϊκών χωρών.

»Είχαμε δύο πολύ μεγάλες επιτυχίες. Η μια έγινε γνωστή. Ήταν η ανακάλυψη οκτώμισι τόνων νιτρικής αμμωνίας, σαν αυτήν την οποία είχαν εναποθηκευμένη στο λιμάνι της Βηρυτού, που ανατινάχθηκε. Οκτώμισι τόνοι ήταν εναποθηκευμένοι στο υπόγειο ενός σπιτιού στη Λάρνακα και μετά από πολλές προσπάθειες που διήρκεσαν μήνες και μυστικές επιχειρήσεις -όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στο εξωτερικό- εντοπίσαμε πού ήταν και συνελήφθησαν εκείνοι οι οποίοι είχαν την ευθύνη για την εναποθήκευση. Καταδικάστηκαν από δικαστήριο της Κύπρου και θα έλεγα ότι σώσαμε τότε και την Κύπρο αλλά και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες διότι ο ενάμισι τόνος προοριζόταν για την Κύπρο και οι 7 τόνοι για την Ευρώπη».

Ο κ. Πενταράς εξήγησε πως υπήρχαν στόχοι οι οποίοι θα επλήττοντο στην Κύπρο, που «ήταν στόχοι δυτικών συμφερόντων, όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας» και ο κίνδυνος «εξουδετερώθηκε με προσπάθειες της υπηρεσίας πληροφοριών σε συνεργασία πάντοτε με ξένες μυστικές υπηρεσίες. Διότι στον τομέα των πληροφοριών καμία υπηρεσία από μόνη της δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Πρέπει να υπάρχει, και υπάρχει, συνεργασία με πάρα πολλές χώρες».

Ο τέως Διοικητής της ΚΥΠ συμπλήρωσε: «Και επίσης είχαμε και μια άλλη, πολύ μεγάλη επιτυχία, η οποία όμως δεν είδε το φως της δημοσιότητας και δεν μπορώ και δεν είναι ορθό να την αποκαλύψω. Μπορεί ύστερα από πολλά χρόνια να αποκαλυφθεί, εξίσου σημαντική».

Πρόσθεσε επίσης πως «πέραν τούτου, είχαμε συμβάλει πάρα πολύ στο να εμποδίσουμε να χρησιμοποιείται η Κύπρος ως διάδρομος μετάβασης τζιχαντιστών από την Ευρώπη προς την περιοχή της Συρίας, μέσω Τουρκίας πάντοτε, ή και αντίστροφα, κάποιοι οι οποίοι για διάφορους λόγους έφευγαν από τον ISIS και ήθελαν να επιστρέψουν στην Ευρώπη». Ο κ. Πενταράς εξήγησε πως «χρησιμοποιούσαν την Κύπρο ως διάδρομο διαφυγής. Και σ’ αυτό, είχαμε πολλές επιτυχίες, είχαν συλληφθεί αρκετοί, άλλοι είχαν απελαθεί, άλλοι είχαν καταδικαστεί. Πέραν βέβαια της γενικότερης βοήθειας που προσέφερε η Κύπρος μέσω του εναέριου χώρου, μέσω των αεροδρομίων, μέσω των λιμανιών και πολλών άλλων βοηθειών τις οποίες προσέφερε η ΚΔ στις δυνάμεις οι οποίες ενεργούσαν εναντίον της τρομοκρατίας».

Εκθέσεις ΚΥΠ για Τουρκία & μετανάστευση

Για το θέμα της μετανάστευσης από την Τουρκία και τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές, ως μορφή υβριδικού πολέμου κατά της Κύπρου, «ἔχουσι τὴν γνῶσιν οἱ φύλακες», σύμφωνα με τον κ. Πενταρά, ο οποίος αποκάλυψε πως κατά την περίοδο της υπηρεσίας του στην ΚΥΠ είχαν ετοιμαστεί εκθέσεις για την τουρκική διάσταση πίσω από την προσπάθεια δημογραφικής υπερχείλισης των ελεγχόμενων από τη Δημοκρατία περιοχών:

«Η ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών γίνεται μέσα από την παιδεία, μέσα από τις κοινωνικές παροχές που προσφέρει το κράτος έτσι ώστε οι μετανάστες αυτοί, οι οποίοι βρίσκονται στην Κύπρο κυρίως για οικονομικούς λόγους, ή είναι πρόσφυγες στους οποίους έχει χορηγηθεί το πολιτικό άσυλο, να εντάσσονται στην κυπριακή κοινωνία ομαλά, να υπάρχει ομαλή ένταξη. Σεβόμενοι πάντοτε την κουλτούρα, τον πολιτισμό, τη θρησκεία κ.λπ της κυπριακής κοινωνίας, με τον ίδιο σεβασμό βέβαια που και η κυπριακή κοινωνία και Πολιτεία θα σέβεται τη δική τους κουλτούρα. Αυτό, αναφερόμαστε βέβαια στους αιτητές πολιτικού ασύλου που τυγχάνουν αυτής της ευνοϊκής μεταχείρισης.

»Όμως το πρόβλημα δεν είναι αυτοί. Το πρόβλημα είναι οι παράνομοι μετανάστες. Και εκεί πρέπει να επικεντρωθεί, νομίζω, η προσπάθεια της ΚΔ. Διότι οι παράνομοι μετανάστες έρχονται στην Κύπρο στα πλαίσια ενός υβριδικού πολέμου που διεξάγει η Τουρκία. Ξέρετε ότι υπηρέτησα στην ΚΥΠ και εκεί είχαμε κάνει αρκετές έρευνες πάνω στο θέμα της παράνομης μετανάστευσης και η Κυβέρνηση έχει αρκετές εκθέσεις για το πώς γίνεται η διακίνησή τους. Το πώς η Τουρκία, δηλαδή, οργανώνει ακόμα και από χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, με τσάρτερ πτήσεις τούς μεταφέρει στην Τουρκία, στην Κωνσταντινούπολη κυρίως, αλλά και στην Άγκυρα, και στη συνέχεια τους διοχετεύει στην Κύπρο, μέσω των λιμανιών της νότιας Τουρκίας, και των αεροδρομίων. Αυτό γίνεται οργανωμένα, στο πλαίσιο διάβρωσης του κοινωνικού ιστού της ΚΔ και σε τελική ανάλυση της αλλαγής της δημογραφίας. Είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Η Κυβέρνηση αυτή το έχει πράγματι δει με πολύ-πολύ μεγάλη σοβαρότητα και ο Υπουργός Εσωτερικών, ο κ. Νίκος Νουρής, συνεχώς αγωνίζεται, θα έλεγα, καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες να δούμε με ποιον τρόπο θα περιοριστεί η είσοδος στην ΚΔ αυτών των παράνομων μεταναστών.

»Και επειδή κάποιοι έχουν διαφορετικές απόψεις και υπάρχουν αντιδράσεις, τους υπενθυμίζω ότι υπάρχει ο Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής, που είναι ευρωπαϊκός κανονισμός, ευρωπαϊκό έγγραφο, το οποίο σαφώς αναφέρει ότι υποχρέωση της ΚΔ είναι να απαγορεύει την είσοδο από την Ουδέτερη Ζώνη οποιουδήποτε ανθρώπου ο οποίος δεν εισέρχεται νόμιμα στην ΚΔ και δεν έχει ταξιδιωτικά έγγραφα. Αυτός είναι ευρωπαϊκός κανονισμός. Δεν μπορούμε λοιπόν εμείς ως ΚΔ να πράττουμε διαφορετικά. Πρέπει λοιπόν η ΚΔ να βρει τους τρόπους να απαγορεύσει την είσοδο αυτών των παράνομων μεταναστών.

»Βέβαια, δεν μιλώ για τους πρόσφυγες. Υπάρχει διαδικασία διαφορετική για τους πρόσφυγες, υποβάλλουν αίτηση, εξετάζεται η αίτησή τους, εάν απορριφθεί έχουν το δικαίωμα προσφυγής στο Εφετείο και στη συνέχεια στο Ανώτατο Δικαστήριο και αν και εκεί απορριφθεί η αίτησή τους τότε πρέπει και εκεί να επαναπατρίζονται. Που και εδώ το κράτος συναντά πολλές δυσκολίες. Διότι πολλοί δεν έχουν ταξιδιωτικά έγγραφα καθόλου, πολλές χώρες αρνούνται να τους δεχτούν πίσω. Να πω εδώ ότι η ΚΔ έχει 4% περισσότερους παράνομους μετανάστες απ’ όσους έχει η Ελλάδα, η Ιταλία και η Μάλτα. Έχει 40 φορές περισσότερους απ’ ό,τι έχουν 11 χώρες της ΕΕ. Και έχει και 10 φορές περισσότερους απ’ ό,τι έχει ο μέσος όρος των ευρωπαϊκών κρατών. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτοί οι αριθμοί είναι τεράστιοι για ένα μικρό νησί που αντιμετωπίζει τα υπόλοιπα άλλα προβλήματα».

Ο Αντιστράτηγος ε.α. διέψευσε πως πρόκειται για θεωρία συνωμοσίας η εμπλοκή της Τουρκίας στη λαθροδιακίνηση από τη Συρία και πρόσθεσε:

«Δείτε τις ηλικίες τους. Δείτε πόσοι είναι άνδρες και πόσες γυναίκες. Σε κάθε αποστολή έρχονται 40 άνδρες και 1-2 γυναίκες με τα παιδιά τους – για να ρίχνουν στάχτη στα μάτια ότι δεν είναι κατευθυνόμενοι. Δείτε τις ηλικίες τους, είναι από 18 μέχρι 35-40 χρονών. Είναι ξεκάθαρο ότι είναι κατευθυνόμενη αυτή η προσπάθεια από την Τουρκία. Όπως έγινε και στον Έβρο».

Πρόσφατες δηλώσεις για το θέμα έκανε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Στις 22 Μαρτίου 2021, στο πλαίσιο επίσκεψής του στην ανακαινισμένη Πλατεία Ελευθερίας μαζί με τον Δήμαρχο Λευκωσίας, Κωνσταντίνο Γιωρκάτζη, ερωτηθείς για το συρματόπλεγμα του ΥΠΕΣ στον Αστρομερίτη, ο Νίκος Αναστασιάδης δήλωσε: «Είναι ένας φράκτης παρεμπόδισης και επέκτασης μιας στρατηγικής που σε άλλες περιπτώσεις εκδηλώθηκε διά αερομεταφοράς, και στην Κύπρο μεθοδεύεται μέσα από μεταναστευτικές ροές που προσπαθούν να αλλοιώσουν τον δημογραφικό χαρακτήρα, να προκαλέσουν οικονομικά προβλήματα». Είπε, παράλληλα, ότι από τους άτυπους μετανάστες που φτάνουν στις ελεύθερες περιοχές, μόλις 5 με 6 άτομα είναι γυναίκες και παιδιά και οι υπόλοιποι άντρες σε στρατεύσιμη ηλικία.

Προβληματισμοί για ΜΚΟ

Για το ζήτημα του ρόλου που διαδραματίζουν ορισμένες Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις που δείχνουν να στηρίζουν την άνευ όρων μετανάστευση στην ΚΔ, ο κ. Πενταράς είπε πως πρέπει να ελεγχθούν τα οικονομικά αυτών και των μελών τους και συμπλήρωσε:

«Πράγματι, σε αυτόν τον τομέα πιστεύω ότι υπάρχουν ΜΚΟ, οι οποίες ενδεχομένων να χρηματοδοτούνται και από την Τουρκία ώστε να διευκολύνουν την είσοδο, να γίνεται ελκυστικό κέντρο η χώρα, με τα επιδόματα, με τον τρόπο που υποδεχόμαστε τους παράνομους, τις δομές κλπ, να γίνεται ελκυστική η χώρα ενώ σε αυτόν τον τομέα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο. Δηλαδή, η χώρα να μην είναι ελκυστική. Η χώρα δεν γίνεται ελκυστική όταν υπάρχουν τέτοιες υπηρεσίες και τέτοιες δομές που να απαγορεύουν την είσοδο. Αυτό πρέπει να γίνει. Και στην ξηρά και στη θάλασσα».

«Κύκλωπες» στη Λάρνακα

Στις 4 Ιανουαρίου του 2021, ο εκτελών χρέη Υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Chad Wolf, συνοδευόμενος από την Πρέσβη των ΗΠΑ στην Κύπρο, Judith Garber, συμμετείχαν μαζί με τον Κύπριο ΥΠΕΞ Νίκο Χριστοδουλίδη στα εγκαίνια της ίδρυσης στη Λάρνακα του Κέντρου Εκπαίδευσης για θέματα Ασφάλειας CYCLOPS (Cyprus Center for Land, Open Seas & Port Security Training Facility – το Μνημόνιο Συναντίληψης υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2020 με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ Mike Pompeo). Το CYCLOPS θα εξελιχθεί σε έναν κόμβο δραστηριότητας σε εγχώριο, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο και θα ασχοληθεί με ζητήματα αντιμετώπισης της ριζοσπαστικοποίησης και των υβριδικών απειλών.

Ο κ. Πενταράς περιέγραψε το ιστορικό που προλείανε το έδαφος για τη δημιουργία του «Κέντρου CYCLOPS» στη Λάρνακα:

«Αυτό έγινε, το Κέντρο, ήταν αφορμή μια επιτυχής επιχείρηση των μυστικών υπηρεσιών, της ΚΥΠ, μια επιτυχής επιχείρηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχαν έρθει τότε στην Κύπρο εξειδικευμένο προσωπικό των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και εκπαίδευσαν στην Κύπρο άνδρες της Αστυνομίας, της Πολιτικής Άμυνας, της Εθνικής Φρουράς πώς να αντιμετωπίζονται κίνδυνοι στα αεροδρόμια. Δηλαδή, πώς μπορεί να προστατευθεί ένα αεροδρόμιο από τρομοκράτες, από αντιαεροπορικά όπλα κ.λπ. Από εκεί, λοιπόν, γεννήθηκε η ιδέα ότι η Κύπρος είναι ιδανική χώρα και περιοχή για να γίνει το Κέντρο αυτό και βλέπετε ότι υλοποιείται, προχωρεί αυτό το έργο».

Το CYCLOPS θα λειτουργεί ως σημαντικός κόμβος ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή, επιβεβαίωσε ο κ. Πενταράς και εξήγησε πως «θα παρέχεται εκπαίδευση σε όλες τις χώρες της περιοχής, τις φιλικές χώρες της περιοχής, δεν είναι μόνο για την Κύπρο».

Πέρα από τη διυπηρεσιακή συνεργασία του κυπριακού οικοδομήματος ασφαλείας για την αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών και τη διπλωματική αναβάθμιση, το CYCLOPS, σύμφωνα με τον κ. Πενταρά, «είναι πολλαπλά τα οφέλη από τη δημιουργία αυτού του Κέντρου, και για την οικονομία και για την ασφάλεια και σε πολλούς άλλους τομείς».

Ανατολική Μεσόγειος: Ο EastMed ως υποσύστημα ασφαλείας

Ο Ανδρέας Πενταράς θεωρεί πως οι Τριμερείς Συνεργασίες κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση, έχουν γίνει στρατιωτικές συνεργασίες αλλά σκοπός είναι αυτές να εξελιχθούν και σε αμυντικές συμμαχίες:

«Αμυντική συμμαχία σημαίνει ότι επίθεση εναντίον του ενός, επίθεση εναντίον του άλλου. Αυτό είναι αμυντική συμμαχία αλλά με προϋποθέσεις και με όρους. Ασφαλώς δεν έχουμε την απαίτηση να έρθουν οι Ισραηλινοί στρατιώτες ή οι Αιγύπτιοι να απελευθερώσουν τον Πενταδάκτυλο. Όχι, στον τομέα όμως των κοινών συμφερόντων που είναι η Ανατολική Μεσόγειος, εκεί μπορούμε να έχουμε μιαν αμυντική συμμαχία και να συγκροτηθεί μια κοινή δύναμη, η οποία να προστατεύει την ΑΟΖ. Άλλωστε αυτό προβλέπεται και σε συμφωνία που υπογράφτηκε μεταξύ των τριών χωρών, Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, σε κάποια Τριμερή που έγινε για την ασφάλεια του αγωγού, του EastMed. Διότι ο αγωγός είναι ένα υποσύστημα ασφάλειας. Δεν είναι απλώς μια σωλήνα, η οποία μεταφέρει φυσικό αέριο. Ο αγωγός θέλει προστασία. Και διότι ο αγωγός θα βρίσκεται κοντά σε 3 τρομοκρατικές οργανώσεις, στη Hamas, στη Hezbollah και στην ISIS. Αυτές οι οργανώσεις θα ενδιαφέρονται να κτυπήσουν δυτικά συμφέροντα. Και δεδομένου ότι ο αγωγός αυτός εξυπηρετεί δυτικά συμφέροντα, άρα πρέπει να έχει προστασία. Αλλά τι προστασία; Είναι η προστασία της ΑΟΖ της ΚΔ».

Σχετικά με το αν η Τριμερής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, σε συνδυασμό με τον σχεδιαζόμενο αγωγό EastMed, μπορεί να αποτελέσει ένα ανθεκτικό, στρατηγικό αντίβαρο στην Τουρκία, ακόμη και μετά από μια ενδεχόμενη πτώση του Erdogan και επάνοδο των κεμαλιστών, ο κ. Πενταράς έδωσε τη δική του μαρτυρία:

«Είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ 4 ή 5 φορές το Ισραήλ κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας μου στην ΚΥΠ και είχαμε αρκετές συζητήσεις γι’ αυτά τα θέματα και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η ρήξη Τουρκίας-Ισραήλ είναι στρατηγική. Δεν είναι τακτικής φύσεως που σήμερα είμαστε εναντίον αλλά αύριο μπορεί να τα ξαναφτιάξουμε κ.λπ. Είναι στρατηγική διότι υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Η Ανατολική Μεσόγειος και η “Γαλάζια Πατρίδα” που έχει σκεφθεί και πάει να υλοποιήσει η Τουρκία έρχεται σε αντίθεση με στρατηγικά συμφέροντα και του Ισραήλ και της Αιγύπτου. Ο ζωτικός χώρος του Ισραήλ είναι η ΑΟΖ της ΚΔ. Το Ισραήλ είναι μια στενή λωρίδα γης, περιβάλλεται από 200.000.000 Άραβες, που αντιλαμβάνεστε πως αν δεν έχει στρατηγικό βάθος, δεν μπορεί να επιβιώσει. Γι’ αυτό, μας έχουν ανάγκη και τους έχουμε ανάγκη. Στο πλαίσιο αυτού του κοινού συμφέροντος στην Ανατολική Μεσόγειο και με την ευκαιρία βέβαια του φυσικού αερίου, που και εκεί υπάρχει ήδη, και θα υπάρχει και στο μέλλον, μια στενή συνεργασία, ιδιαίτερα αν υλοποιηθεί ο αγωγός EastMed. Τότε, πιστεύω ότι μπορούμε να κτίσουμε και αμυντική συμμαχία και με το Ισραήλ αλλά και με την Αίγυπτο».

Σημερινή