ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΑΙΓΥΠΤΟΣ: Εξομάλυνση των σχέσεων ή άλλο ένα πλήγμα για τον Ερντογάν;

Της Güldem Atabay 3 May, 2021

Μετάφραση: Παναγιώτης Μαυρίδης, διεθνολόγος

Σε πλήρη αντιστροφή των αδιάκοπων επιθέσεων εναντίον της αιγυπτιακής κυβέρνησης μετά την επανάσταση και το πραξικόπημα του 2013, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ξεκίνησε μια τεράστια εκστρατεία μέσω των ΜΜΕ και της διπλωματίας, για την επιδιόρθωση των σχέσεων με την Αίγυπτο.

Οι συνομιλίες που έχουν προγραμματιστεί για αυτήν την εβδομάδα θα μπορούσαν να θέσουν προϋποθέσεις για στενότερες σχέσεις και να βοηθήσουν στον τερματισμό μιας μάχης για τον έλεγχο στη Λιβύη, όπου η Αίγυπτος και η Τουρκία υποστήριξαν τις αντίπαλα στρατόπεδα.

Το κυβερνών κόμμα AKP του Ερντογάν πρότεινε πρόσφατα τη δημιουργία μιας κοινοβουλευτικής ομάδας φιλίας με την Αίγυπτο. Αλλά ο Ερντογάν βρίσκεται όλο και πιο απομονωμένος και αντιμετωπίζει μια σοβαρή οικονομική εγχώρια κρίση. Η ήδη αδύναμη τουρκική λίρα πλησίασε το χαμηλό όλων των εποχών έναντι του δολαρίου των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, αφού ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αναγνώρισε επίσημα τη γενοκτονία των Αρμενίων.

«Ο Ερντογάν αντιμετωπίζει μια νέα αμερικανική κυβέρνηση που δεν είναι διατεθειμένη να τον “ανέχεται”», δήλωσε ο πρώην αιγύπτιος βουλευτής Μοστάφα Ελ Φέκι σε ένα αιγυπτιακό δελτίο ειδήσεων. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι η χώρα του επιδιώκει να βελτιώσει τις διπλωματικές σχέσεις με την Αίγυπτο.

Όμως, η Αίγυπτος, ενώ είναι ανοιχτή σε διάλογο, διατηρεί μια σκεπτικιστική στάσει για τις προθέσεις της Τουρκίας. «Οι επίσημες δηλώσεις δεν αρκούν και πρέπει να υποστηρίζονται από ενέργειες, και μπορώ επίσης να πω ότι οι ενέργειες είναι ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθούν οι σχέσεις με την Τουρκία στην κανονική τους θέση», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Sameh Shoukry.

Η Αίγυπτος θέλει η Τουρκία να αναγνωρίσει την επανάσταση του Ιουνίου 2013 που έριξε την κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, με επικεφαλής τον σύμμαχο του Ερντογάν Mohammad Morsi. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τουρκία αποδέχθηκε αυτόν τον όρο.

Ήταν η ανατροπή που κατέστρεψε τις σχέσεις Αιγύπτου-Τουρκίας. Ο Ερντογάν υποστήριξε τον Morsi και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και επέκρινε επανειλημμένα την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Υποστήριξε επίσης τον Morsi αφότου οι αρχές τον συνέλαβαν και τον κατηγόρησαν για σειρά εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της υποκίνησης βίας εναντίον διαδηλωτών ενώ ήταν στο αξίωμα. Δικάστηκε το 2015 και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 20 ετών. Η Αίγυπτος απέλασε τον πρέσβη της Τουρκίας ως απάντηση.

Ο Ερντογάν συνέχισε τότε να ασκεί κριτική στον Πρόεδρο της Αιγύπτου Abdel Fattah el-Sisi. Το 2019, ο Ερντογάν αμφισβήτησε τον θάνατο του Morsi, ο οποίος πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια δικαστικής ακρόασης, αποκαλώντας τον El-Sisi δολοφόνο. «Δεν πιστεύω ότι ήταν φυσιολογικό», είπε.

Τον Φεβρουάριο του 2019, ο Ερντογάν δήλωσε ότι δεν θα συμφιλιωθεί ποτέ με τον Sisi.

Κατά τη διακυβέρνηση Ερντογάν, η Τουρκία έχει απομονωθεί, κάτι το οποίο έγινε πιο εμφανή όταν η Αίγυπτος ξεκίνησε το Φόρουμ Ανατολικής Μεσογείου EMGF το 2019, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας, της Κύπρου, της Γαλλίας, του Ισραήλ, της Ιταλίας, της Ιορδανίας και της Παλαιστινιακής Αρχής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμεύουν ως μόνιμοι παρατηρητές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβε επίσης αυστηρότερα μέτρα κατά της Τουρκίας. Επιβάλλει οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις λόγω της μονομερούς εξερεύνησης του φυσικού αερίου της Τουρκίας σε ύδατα που διεκδικούν ήδη η Κύπρος και η Ελλάδα. Τα οικονομικά δεινά της Τουρκίας επιδεινώθηκαν επίσης από τη συνεχιζόμενη πανδημία COVID-19.

Εν τω μεταξύ, η αναγνώριση του Προέδρου Μπάιντεν για τη γενοκτονία των Αρμενίων από τους Οθωμανούς προκάλεσε την οργισμένη απάντηση της Άγκυρας. Ο εκπρόσωπος Ibrahim Kalin το χαρακτήρισε «ατυχή, άδικη δήλωση» που θα επηρεάσει «τη συνεργασία μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε όλους τους τομείς». Αλλά η σύγκρουση μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας έχει βαθύτερες ρίζες από μια απλή πολιτική διαμάχη. Η Τουρκία φιλοξενεί περισσότερους από 20.000 υποστηρικτές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μερικοί από τους οποίους ζητούνται από αιγυπτιακές αρχές για συμμετοχή σε τρομοκρατικές δραστηριότητες.

Επιπλέον, η Τουρκία φιλοξενεί επίσης ορισμένα τηλεοπτικά δίκτυα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Μέχρι να δοθούν πρόσφατες εντολές για να κατευνάσουν την κριτική τους, αυτά τα δίκτυα εστίασαν αποκλειστικά στη μετάδοση, κυρίως κατασκευασμένων βίντεο, σχετικά με τη βία ή τις διαμαρτυρίες που έλαβαν χώρα στην Αίγυπτο.

Οι τουρκικές αρχές δεν τους ζήτησαν ποτέ να κλείσουν τα δίκτυά τους, αλλά ζήτησαν να περιορίσουν την κριτική εναντίον των αιγυπτιακών αρχών, δήλωσε ο Ayman Nour, σύμμαχος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και επικεφαλής του τουρκικού τηλεοπτικού σταθμού El Sharq TV.

«Βλέπω κάποια σχόλια εδώ και εκεί σχετικά με αυτό το θέμα, και φήμες που ισχυρίζονται ότι η Τουρκία «πούλησε» την αιγυπτιακή αντιπολίτευση», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου. Αλλά αναγνώρισε ότι «ο κόσμος αλλάζει με ταχύ ρυθμό, έτσι και η εξωτερική πολιτική… Πρέπει δρούμε ως επιχειρηματίες και πρέπει να βρούμε λύσεις στις οποιεσδήποτε διαφορές μας».

Οι παρεμβατικές και αυταρχικές πολιτικές του Ερντογάν τον άφησαν χωρίς περιφερειακούς συμμάχους. Η απόπειρα του για προσέγγιση με την Αίγυπτο σηματοδοτεί μια πράξη απελπισίας.

Σε αντίθεση με τις δηλώσεις του Ερντογάν, πολλοί Αιγύπτιοι δεν είναι τόσο ενθουσιώδεις για την βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία, δεδομένης της νεο-οθωμανικής ιδεολογίας που κυριαρχεί μεταξύ των ηγεμόνων στην Άγκυρα και του ρόλου που έπαιξε η χώρα στην υποστήριξη τρομοκρατών εκεί. Επιπλέον, οι αιγυπτιακές αρχές θεωρούν την κυβέρνηση του Ερντογάν ως κύριο υποστηρικτή μιας ισλαμιστικής ιδεολογίας και μιας τρομοκρατικής ομάδας που θεωρείται ο κύριος εχθρός της χώρας. Κατά συνέπεια, οι βελτιωμένες σχέσεις με τον Ερντογάν δεν βρίσκονται στην ατζέντα της Αιγύπτου και ενδέχεται να μην ευδοκιμήσουν.

The Algemeiner / Hany Ghoraba (Ανώτερος συνεργάτης του ερευνητικού έργου για την τρομοκρατία. Ο Hany Ghoraba είναι Αιγύπτιος συγγραφέας, πολιτικός και αντιτρομοκρατικός αναλυτής στο Al Ahram Weekly, συγγραφέας του Egypt’s Arab Spring: The Long and Winding Road to Democracy και τακτικός συνεργάτης του BBC.)

Πηγή: paturkey.com