Γιώργος Καλλινίκου   

Οι μεγάλοι και σπουδαίοι άνθρωποι κρίνονται από το έργο το οποίο αφήνουν πίσω τους. Από τα οράματά τους. Από τις παρακαταθήκες τους. Στη ζυγαριά είθισται να μετρά συνήθως, το πόσο κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί μαζί τους. Με τις διακηρύξεις τους. Με τις ενέργειες και τις θέσεις τους. Κατ’ ανάλογο τρόπο, τοποθετούνται και στην κλίμακα του σεβασμού κάθε ανθρώπου.

Υπάρχουν, όμως, μερικές ξεχωριστές περιπτώσεις. Που, σε αυτές τις κλίμακες του σεβασμού και της αξιοπιστίας, καταφέρνουν να αναρριχηθούν σε περίοπτες θέσεις όχι στη βάση του κριτηρίου της συμφωνίας ή διαφωνίας μαζί τους αλλά στη βάση άλλου σπουδαιότερου: Της κοινά αποδεκτής εκτίμησης αξιών, που χαρακτήριζαν τέτοιους ξεχωριστούς ανθρώπους. Το όραμά τους. Πόσο αυτό το όραμα άγγιξε τους υπόλοιπους ανθρώπους. Κυρίως, πόσο τα ιδανικά και οι αξίες αυτού του οράματος εκτιμήθηκαν και από όσους δεν συμφωνούσαν ή δεν συμφωνούσαν πλήρως με τις απόψεις εκείνου που το διέχεε στην κοινωνία.

Σε αυτή τη σπουδαία κατηγορία ανθρώπων, λοιπόν, ανήκει ο Βάσος Λυσσαρίδης. Ομολογώ πως δεν σκόπευα να γράψω γι’ αυτόν. Όχι επειδή δεν τον σεβόμουν. Κάθε άλλο. Αλλά επειδή δεν θεωρώ τον εαυτό μου εξ εκείνων που τον γνώριζαν τόσο καλά. Τουλάχιστον, όχι τόσο καλά όσο πολλοί άλλοι. Πιστεύω πως όταν κάποιος σπουδαίος άνθρωπος φεύγει από τα εγκόσμια, πρέπει να αφήνονται όσοι τον γνώριζαν πολύ καλά να εκφραστούν για εκείνον. Οι υπόλοιποι είχαμε την πολυτέλεια να τον κρίνουμε, θετικά ή αρνητικά, για διάφορες πράξεις ή θέσεις του ενόσω ζούσε…

Παρακολουθώντας, όμως, χθες την κηδεία του Γιατρού, δεν απέφυγα την πρόκληση. Για έναν απλό λόγο, που θεωρώ ότι οφείλουμε να τον επισημάνουμε. Είδα νεαρούς να προσέρχονται στην κηδεία με πανό στα οποία αναγράφονταν ξεχωριστοί στίχοι του Βάσου Λυσσαρίδη με βαθειά και σπουδαία μηνύματα, όπως τους περίφημους: «Όχι! Δεν δέχομαι να γονατίσω/ Όχι! Με καρτερούν οι σύντροφοι στο συρματόπλεγμα/ και οι νεκροί στον Πενταδάκτυλο/ Να πεθαίνω ναι!/ Να γονατίσω όχι!». Πώς να μην συγκινηθείς; Πώς να μην υποκλιθείς;

Πρόκειται για μια σπουδαιότητα ανυπέρβλητη. Η μεταλαμπάδευση ιδεών και οραμάτων, που αφορούν την ελευθερία μιας σκλαβωμένης πατρίδας, σε νέα παιδιά. Σε μια εποχή, μάλιστα, όπου κυριαρχεί η κρίση αξιών. Όπου η διαφθορά δολοφονεί ό,τι απέμεινε από αρετές και ιδανικά σε αυτό τον τόπο. Υπό τέτοιες συνθήκες, η ηλιαχτίδα της παρακαταθήκης του Βάσου Λυσσαρίδη είναι ελπιδοφόρα.

Οι στίχοι του πρόσφεραν πάντοτε δύναμη και ελπίδα: «Και να θυμάσαι: Αν εθελούσια δεν γονατίσεις, ούτε νεκρό δεν μπορούν να σε γονατίσουν», «Μαζί σας θ’ αγωνίζομαι ζωντανός ή νεκρός, ωσότου λεύτεροι πορευτούμε στον λεύτερο Πενταδάκτυλο. Ως τότε, μη με αναζητήσετε στους απόντες. Οι αγώνες δεν τελειώνουν με τον θάνατο αλλά με τη δικαίωση», «Εγώ ξένος διαβάτης δεν θα πορευτώ στον ξεραμένο Κεφαλόβρυσο ή στην Καντάρα. Μία του χρωστάω επίσκεψη, χωρίς δεσπότες και χωρίς δεσμώτες».

Μόνο με τέτοια ακλόνητη στάση μπορεί μια σκλαβωμένη πατρίδα να ελπίζει. Βλέπετε, αποτελεί τραγική ιστορική πραγματικότητα για όλο τον πλανήτη, ότι τα μικρά κράτη άγονται φέρονται αναλόγως των ορέξεων των ισχυρών της γης. Των αδίστακτων εμπόρων των εθνών. Χρειάζονται ατσάλινες καρδιές για να ορθώσουν το μπόι και να βροντοφωνάξουν: «Μου είπαν: Είσαι μικρός. Αν κάνεις ένα βήμα ακόμα θα σε αφανίσουν. Είπα: Αν δεν το κάνω, θα είμαι ακόμα πιο μικρός». Για να παλεύουν με μοναδικό φάρο πορείας την ελευθερία και την ανεξαρτησία κάθε μικρού λαού.

Ακόμη και στα βαθειά γεράματα, οι λέξεις ξεπηδούσαν από τα δάκτυλα του σαν πύρινες φλόγες και χάραζαν στο άψυχο χαρτί λεβεντιά και αξιοπρέπεια. «Καιρός να φύγω. Με δέρνουν τα γερασμένα σκληροκόκαλα. Τα βήματα αβέβαια και το κορμί σκυφτό. Όμως πώς λες να φύγω; Εγώ θα μείνω μελλοθάνατος μα ζωντανός να καρτερώ. Θα φύγω όταν θα αγναντεύω τα ξενόφερτα καράβια να παίρνουν τον αγύριστο του γυρισμού τον δρόμο. Ως τότε εγώ θα καρτερώ. Ως τότε εγώ θα πολεμώ».

Όσοι τον έζησαν από κοντά, τον πίστεψαν, τον αγάπησαν, ήταν χθες εκεί στην εκκλησία. Τον αποχαιρέτησαν με τι άλλο, από αυτό που του ταιριάζει. Με το τραγούδι του Λεύτερου (του Δώρου Λοίζου): Μα εγώ, θα ξαναρίξω τα μαλλιά μου πίσω/ θα ξαναφορέσω το ματωμένο πρόσωπο, ανάποδα/ και θα βγω στους δρόμους και στις πλατέες/ με ντουφέκια, φωνές, με συνθήματα/ να διεκδικήσω: Ψωμί και Ελευθερία.

Ορθώς επισημάνθηκε χθες από τον Πρόεδρος της Δημοκρατίας ότι χθες θάφτηκε το σώμα αλλά όχι το πνεύμα και η ψυχή του Βάσου Λυσσαρίδη. Τέτοια πνεύματα και τέτοιες ψυχές τις έχει απόλυτη ανάγκη η Κύπρος για να επιβιώσει.

Φιλελεύθερος