Από τη μία, προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων και από την άλλη, «πυρά» και απειλές κατά Δύσης, Γαλλίας, Ισραήλ, Ελλάδας

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: Μανώλης Κωστίδης. Τον σκεπτικισμό τους για την εξωτερική πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία τις τελευταίες εβδομάδες εκφράζουν πολλοί αναλυτές της γειτονικής χώρας. Αφορμή στάθηκαν η ένταση με το Ισραήλ, η επαναπροσέγγιση με τη μέχρι πρόσφατα «εχθρική» Αίγυπτο αλλά και οι προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων με την Ευρώπη και την Ελλάδα, που όμως συνεχίζουν να τις κατηγορούν σχεδόν όλοι οι αξιωματούχοι. Στις συνομιλίες μας με δημοσιογράφους αλλά και διπλωμάτες, μας αναφέρουν πως θεωρούν ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας λειτουργεί σύμφωνα με το «ένστικτο» της στιγμής και όχι με μια στοχευμένη στρατηγική. Κάποιοι άλλοι θεωρούν πως η Τουρκία αλλάζει και πάλι πορεία και προειδοποιούν πως ενδέχεται να επιστρέψει στην πολιτική που εφάρμοζε μέχρι και τον Νοέμβριο του 2020, πριν από την εκλογή Μπάιντεν στις ΗΠΑ.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αλλαγής θεωρούν τις σχέσεις της Αγκυρας με τις Βρυξέλλες και με τη Δύση. Από τον Νοέμβριο του 2020 έχουν γίνει προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων με θετικά μηνύματα και από τις δύο πλευρές. Παράλληλα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επισκέφθηκαν τον Τούρκο πρόεδρο στην Αγκυρα, ενώ τακτικές είναι οι τηλεδιασκέψεις του Ταγίπ Ερντογάν με την Αγκελα Μέρκελ. Ομως, μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Ερντογάν σε ομιλία του την περασμένη εβδομάδα προτίμησε να κατηγορήσει την Ε.Ε. και τον δυτικό πολιτισμό και υποστήριξε πως η Ευρώπη «μετατρέπεται σε ανοιχτή φυλακή των μουσουλμάνων». Υπενθύμισε δε πως στην Ε.Ε. ζουν 6 εκατ. Τούρκοι και 35 εκατ. μουσουλμάνοι. Κατέκρινε επίσης το νομοσχέδιο που έχει ετοιμάσει η γαλλική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των ακραίων ισλαμικών στοιχείων και τόνισε πως «αν αυτό γίνει νόμος του κράτους, θα είναι η γκιλοτίνα στη Γαλλική Δημοκρατία. Eίναι δεδομένο πως ένας τέτοιος νόμος θα προκαλέσει αναταραχή μέσα στην τουρκική κοινότητα αλλά και σε εκατομμύρια μουσουλμάνους που ζουν στη Γαλλία».

Λίγες ώρες μετά την ομιλία του Τούρκου προέδρου, ο διευθυντής Θρησκευτικών Υποθέσεων της γειτονικής χώρας, Αλί Ερμπάς, κρατώντας ένα σπαθί, εμφανίστηκε στην Αγία Σοφία και τέλεσε την προσευχή για τη γιορτή του Μπαϊραμιού των μουσουλμάνων. Το σπαθί συμβολίζει την «κατάκτηση» και αυτό το μήνυμα είχε δοθεί και τον Ιούλιο του 2020, όταν η Αγία Σοφία, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, είχε μετατραπεί από μουσείο σε τζαμί.

Διαφορετικά μηνύματα δίνονται και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς την ώρα που γίνονται προετοιμασίες για την επικείμενη επίσκεψη του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Αθήνα, ο υπουργός Αμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ κατηγόρησε την Ελλάδα για προβοκάτσιες αλλά και για επεκτατική πολιτική, δίνοντας ως παράδειγμα και την Ελληνική Επανάσταση! «Οι Ελληνες γείτονές μας πρέπει να εγκαταλείψουν τις προβοκάτσιες, την απειλητική γλώσσα, τις ψευδείς και εσφαλμένες δηλώσεις. Οσοι κατηγορούν την Τουρκία ως επεκτατική χώρα ας κοιτάξουν τον χάρτη από το 1821 έως το 2020 και να δουν ποιος είναι επεκτατικός», δήλωσε ο κ. Ακάρ.

Με το Ισραήλ παρατηρήθηκε η μεγάλη αλλαγή πολιτικής, καθώς τους τελευταίους μήνες είχαν γίνει προσπάθειες προσέγγισης, με πρόσφατο παράδειγμα την πρόσκληση στον υπουργό Ενέργειας του Ισραήλ Γιουβάλ Στέινιτζ προκειμένου να μετάσχει σε συνέδριο στην Αττάλεια τον Ιούνιο. Λίγες εβδομάδες μετά, η Αγκυρα ανακοίνωσε πως ανακαλεί την πρόσκληση λόγω των γεγονότων στο Ισραήλ και των συγκρούσεων με τους Παλαιστινίους. Είχαν προηγηθεί οι σκληρές δηλώσεις Ερντογάν πως «το Ισραήλ είναι κράτος-τρομοκράτης και κράτος-τύραννος». Στις σχέσεις με την Αίγυπτο o Ταγίπ Ερντογάν άλλαξε όλη τη στρατηγική που είχε χτίσει τα τελευταία 8 χρόνια και ξεκίνησε προσπάθειες προσέγγισης με μια κυβέρνηση την οποία χαρακτήριζε «πραξικοπηματίες και δικτάτορες».
Ο έμπειρος αναλυτής της εφημερίδας Hurriyet Σεντάτ Εργκίν σε άρθρο του αναφέρει πως η προσέγγιση με την Αίγυπτο ξεκίνησε «καθώς διαπιστώθηκε το μεγάλο κόστος. Η Αίγυπτος συμμάχησε με όλες τις χώρες που στάθηκαν εναντίον της Τουρκίας, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ως απάντηση στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, το Κάιρο υπέγραψε με την Αθήνα συμφωνία καθορισμού θαλασσίων περιοχών ευθύνης». Ο έμπειρος αναλυτής αναφέρει και τη δημιουργία μηχανισμού συνεργασίας Ελλάδας, Aιγύπτου και Κύπρου που αφορά έρευνες και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, ενώ αναφέρει και το Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, στο οποίο συμμετείχαν σχεδόν όλες οι χώρες της περιοχής και δεν προσκλήθηκε η Τουρκία.

Η επικρατούσα άποψη είναι πως η τουρκική κυβέρνηση με τη στάση της απέναντι στην Ευρώπη και στο Ισραήλ προσπαθεί να προσεγγίσει πολλές από τις μουσουλμανικές χώρες με τις οποίες οι σχέσεις της έχουν επιδεινωθεί. Παράλληλα, στην εσωτερική πολιτική σκηνή η ατζέντα εστιάζεται στο Παλαιστινιακό και στη Δύση, με αποτέλεσμα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης να μην προβάλλουν τα οικονομικά προβλήματα, την υποτίμηση της λίρας, την αύξηση της ανεργίας, και αυτό θεωρείται πολιτικό κέρδος. Το ερώτημα είναι αν τα μουσουλμανικά και τα αραβικά κράτη θα ανταποκριθούν στις προσπάθειες προσέγγισης της Αγκυρας – μέχρι στιγμής δεν υφίστανται τέτοια σημάδια, καθώς υπάρχει καχυποψία. Οσο για το εσωτερικό της χώρας, αναλυτές αναφέρουν πως με την εθνικιστική και θρησκευτική ρητορική ίσως η κυβέρνηση να κερδίζει χρόνο, όμως υπενθυμίζουν πως ο λαός ψηφίζει σύμφωνα με τα οικονομικά του δεδομένα.

ΠΗΓΗ: kathimerini.gr