Σήμερα, 1η του Απρίλη του 2021, είναι η 66η επέτειος της έναρξης του επικού Αγώνα της ΕΟΚΑ για την απελευθέρωση της Κύπρου από το βρετανικό ζυγό και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Μπορεί ο αρχικός στόχος του Αγώνα να μην επετεύχθη λόγω της απεχθούς και εκδικητικής βρετανικής πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε», της απειρίας της ελληνοκυπριακής ηγεσίας και της μειοδοτικής στάσης της τότε ελληνικής κυβέρνησης, αλλά το γεγονός αυτό ουδόλως μειώνει το μεγαλείο, την αξία και το νόημα του Αγώνα των Ελληνοκυπρίων για ελευθερία και δικαίωση. Στα τέσσερα χρόνια της διεξαγωγής του ενόπλου Αγώνα της ΕΟΚΑ η κυπριακή κοινωνία και κυρίως η κυπριακή νεολαία γαλουχήθηκε με πίστη σε ιδανικά, φιλοπατρία, αρχές και αξίες. Ο Αγώνας της ΕΟΚΑ ενέπνευσε τη λογοτεχνία, την ποίηση, τη μουσική, το θέατρο και τις εικαστικές τέχνες όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Όλα αυτά βοήθησαν στην πολιτισμική και πολιτιστική ανάπτυξη του νεοσύστατου κυπριακού κράτους.

Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφερθώ σε δυο πτυχές του Αγώνα της ΕΟΚΑ που οι νεότεροι ίσως να αγνοούν:

(Α) Μπορεί η τότε ελληνική κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή να μην στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και να μην ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες του κυπριακού Ελληνισμού, όμως ο ελληνικός λαός στο σύνολο του συμπαραστάθηκε δυναμικά στον Αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου με ογκώδεις και αυθόρμητες διαδηλώσεις σε ολόκληρη την ελλαδική επικράτεια στις οποίες δέκα τουλάχιστον διαδηλωτές έχασαν τη ζωή τους.

Το οδωνύμιο «Καραολής και Δημητρίου» είναι το πιο διαδεδομένο οδωνύμιο στην Ελλάδα και ξεπερνά αριθμητικά τους δρόμους και τις πλατείες με το όνομα του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Τόσο πολύ συντάραξε την ελλαδική κοινωνία ο θάνατος των δυο παλληκαριών!

(Β) Από στρατιωτικής σκοπιάς, ο Αγώνας της ΕΟΚΑ θεωρείται από πληθώρα ξένων εμπειρογνωμόνων στον τομέα του ανταρτοπόλεμου, στρατιωτικών αναλυτών και ιστορικών (όπως των Robert Asprey, Francois Crouzet, J. Bowyer Bell, Robert Holland, Brian Crozier, Walter Laquer, Nancy Crawshaw, Leroy Thompson, Charles Allen, Robert Taber και άλλων), σαν ένα από τα πιο πετυχημένα αντάρτικα κινήματα του 20ου αιώνα. Το γεγονός αυτό καθίσταται ακόμη πιο εντυπωσιακό λόγω των αντίξοων συνθηκών κάτω από τις οποίες διεξήχθη το επαναστατικό κίνημα.

Αποτελεί πραγματικό άθλο το γεγονός ότι η ΕΟΚΑ κατάφερε για μια ολόκληρη τετραετία να επιφέρει συνεχή πλήγματα στις βρετανικές δυνάμεις παρά την ασφυκτική πίεση 40.000 στρατευμάτων σε ένα μικρό νησί όπου η μη ύπαρξη χερσαίων συνόρων (α) στερούσε στην ΕΟΚΑ τη δυνατότητα να ανεφοδιάζεται με στρατιωτικό υλικό από γειτονικές χώρες και (β) εμπόδιζε τη διαφυγή (για λόγους προστασίας) και επανάκαμψη μελών της ΕΟΚΑ μέσω της συνοριακής γραμμής.

Όταν άρχισε ο Αγώνας της ΕΟΚΑ την 1η του Απρίλη του 1955 εγώ ήμουν εντεκάμισι χρονών και φοιτούσα στην Προγυμνασιακή τάξη του Παγκυπρίου Γυμνασίου το οποίο πρωτοστατούσε καθ’ όλη τη διάρκεια του Αγώνα στις αντι-βρετανικές μαθητικές διαδηλώσεις και σε άλλες δραστηριότητες του Αγώνα. Πολλοί απόφοιτοι και τελειόφοιτοι του Παγκυπρίου Γυμνασίου συμμετείχαν ενεργά στον Αγώνα της ΕΟΚΑ, μερικοί μάλιστα έχασαν τη ζωή τους μαχόμενοι για την Ελευθερία της Κύπρου, όπως ο αείμνηστος Μάκης Γεωργάλλας που φοιτούσε στην έκτη τάξη του Παγκυπρίου Γυμνασίου όταν εγώ φοιτούσα στην Προγυμνασιακή. Ο Μάκης Γεωργάλλας σκοτώθηκε την 31η του Δεκέμβρη του 1956 στο χωριό Ζωοπηγή σε ανταλλαγή πυρών με Τουρκοκύπριους αστυνομικούς. Μαζί του βρισκόταν και ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, Γρηγόρης Αυξεντίου, ο οποίος κατάφερε να διαφύγει. Θυμάμαι έντονα τον Μάκη Γεωργάλλα να πρωτοστατεί στις μαχητικές διαδηλώσεις που είχαν σαν ορμητήριο τους το Παγκύπριο Γυμνάσιο και να εμπνέει εμάς τους πολύ μικρότερους με το παράδειγμά του.

Μέσα σε τέτοιο κλίμα εθνικής και πατριωτικής έξαρσης, φυσικό ήταν να ενταχθώ από τους πρώτους στις τάξεις της Αλκίμου Νεολαίας της ΕΟΚΑ (ΑΝΕ) η οποία δημιουργήθηκε στα μέσα του 1957 κατόπιν διαταγής του Αρχηγού της ΕΟΚΑ.

Η ΑΝΕ ήταν επιφορτισμένη με την αναγραφή συνθημάτων και την ανάρτηση πανό επαναστατικού περιεχομένου, τη διανομή φυλλαδίων της ΕΟΚΑ & ΠΕΚΑ, την οργάνωση διαδηλώσεων, αλλά και τη δημιουργία «επεισοδίων», τα οποία στόχευαν στην «απασχόληση» των στρατιωτικών δυνάμεων, σε αντιπερισπασμό στην πίεση που αυτές ασκούσαν επί των ανταρτικών ομάδων.

Σαν μια ελάχιστη ένδειξη τιμής και θαυμασμού προς τους Αθάνατους Ήρωες του επικού και ανεπανάληπτου Αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959), οφείλουμε όλοι μας σήμερα να ευαισθητοποιηθούμε, να παραδειγματιστούμε και να φανούμε αντάξιοι των Ηρώων που θυσίασαν τη ζωή τους για την Ελευθερία της Κύπρου, βάζοντας φραγμό στις προσπάθειες της πολιτικής μας ηγεσίας για την εξεύρεση μιας άδικης και μη βιώσιμης «λύσης» που θα προνοεί τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία και θα έχει ολέθριες συνέπειες για τον κυπριακό Ελληνισμό!

* Πρώην Ανώτερο Στέλεχος της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου