Συνέντευξη του Κώστα Μπαλαχούτη στον Σάββα Καλεντερίδη για το βιβλίο “Δεν με σβήνει κανένας” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ινφογνώμων και μπορείτε να το προμηθευτείτε ΕΔΩ

Ο Στέλιος Καζαντζίδης ήταν κόντρα στο σύστημα και το νίκησεΟ Καζαντζίδης είχε μια αποστολή. Τραγουδούσε τον πόνο, για να απαλύνει τον πόνο του κόσμου.

Πώς εξηγείται το φαινόμενο «Καζαντζίδης»;

Γιατί δεκαετίες μετά τη φυγή του ο ίδιος και τα τραγούδια που σφράγισε με την ψυχή και τη φωνή του, εξακολουθούν να έχουν καίρια θέση στην καθημερινότητά μας; Γιατί όλοι οι ομότεχνοί του, παλαιότεροι και νεότεροι, υποκλίνονται στο χάρισμά του; Πώς ερμηνεύονται οι αποχές του από τις ζωντανές εμφανίσεις και τη δισκογραφία στα καλύτερά του χρόνια; Γιατί συγκρούστηκε με δισκογραφικές εταιρείες και ιδιοκτήτες νυχτερινών κέντρων; Ποια ήταν τα δομικά στοιχεία του χαρακτήρα του, ποια τα παράπονα, οι σκέψεις και οι επιδιώξεις του;

Όλα αυτά και άλλα πολλά περισσότερα, ιδιαίτερα και μοναδικά, βρίσκονται στην έκδοση αυτή, που για πρώτη φορά παρουσιάζει με αναλυτικό και έγκυρο τρόπο τη συνολική διαδρομή του Στέλιου Καζαντζίδη και τη δισκογραφία του.

Το βιβλίο υπογράφει ένας άνθρωπος που τον γνώρισε και τον οποίο ο βάρδος τίμησε παραχωρώντας του συνεντεύξεις και προλογίζοντας πονήματά του.

Ο Κώστας Μπαλαχούτης, πέρα από τις μαρτυρίες του ίδιου του Καζαντζίδη που συγκέντρωσε, συνομίλησε με σπουδαίους συνεργάτες και φίλους του, με κομβικούς δευτεραγωνιστές, καθώς και σύγχρονους καλλιτέχνες.

Παράλληλα, εδώ και πολλά χρόνια, αποθησαύριζε μεθοδικά και ακάματα όλα όσα έχουν ειπωθεί και γραφεί για τον βάρδο, ώστε να δημιουργήσει αυτό το ολοκληρωμένο βιβλίο για την προσωπικότητα και το έργο του Στέλιου Καζαντζίδη.

Το βιβλίο περιλαμβάνει σπάνιο αρχειακό υλικό καθώς και την αναλυτική δισκογραφία του Στέλιου Καζαντζίδη στις 78, 45 και 33 στροφές καθώς και σε δίσκους ακτίνας.

Όπως εύστοχα σημειώνει, μεταξύ άλλων, η Χάρις Αλεξίου, στον πρόλογο της παρούσας έκδοσης:

«Ο Καζαντζίδης εισπνέει αέρα, καημό και συναισθήματα και εκπνέει τον απόλυτο στρογγυλό ήχο. Ρουφάει τη μιζέρια και δίνει πίσω το κάλλος του ήχου».

Βιογραφικό συγγραφέα:

O Κώστας Μπαλαχούτης είναι διακεκριμένος ερευνητής του ελληνικού τραγουδιού, με πλούσια συγγραφική δραστηριότητα.

Μελέτες, λευκώματα, μουσικά ημερολόγια και βιογραφίες του έχουν κερδίσει την αγάπη και εκτίμηση του κοινού, ενώ έχουν αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές.

Επί μακρόν διετέλεσε υπεύθυνος ύλης του μουσικού περιοδικού «Δίφωνο», του οποίου στη συνέχεια ανέλαβε και τη διεύθυνση. Επίσης υπήρξε εμπνευστής και διευθυντής του μουσικού περιοδικού «Όασις» και καλλιτεχνικός διευθυντής του ogdoo.gr για 14 συνεχόμενα χρόνια και από την πρώτη μέρα της λειτουργίας του.

Παράλληλα συμμετείχε στην αρχισυνταξία και μουσική επιμέλεια ξεχωριστών τηλεοπτικών εκπομπών «Σε χρόνο TV», «Rewind», «Κοίτα τι έκανες», «Όλοι οι καλοί χωράνε», «Στα τραγούδια λέμε ΝΑΙ», «Αυλή των χρωμάτων», «Νύχτα στάσου».

Επίσης, στο Κανάλι της Βουλής των Ελλήνων, στην εκπομπή του «Κατάθεση ψυχής» φιλοξενήθηκαν κορυφαίες προσωπικότητες του ελληνικού τραγουδιού.

Αντιστοίχως κινήθηκε και στο ραδιόφωνο, με εκπομπές του στους σταθμούς «Στο κόκκινο 105,5», «Derti 98,6», «Κανάλι Ένα του Πειραιά 90,4», «Βήμα Fm 99,5» και όχι μόνο.

Επιπλέον, ο Κώστας Μπαλαχούτης έχει μια σημαντική παρουσία ως στιχουργός, συνεργαζόμενος με κορυφαίους συνθέτες και ερμηνευτές, με τραγούδια που αγαπήθηκαν («Αρχιπέλαγος», «Φίλα με», «Κόκκινο ποτάμι», «Γλυκάνισος», «Συγγνώμη Πόλη μου» κ.ά. ).

Ακόμη, ξεχωριστή αίσθηση προκάλεσαν οι δισκογραφικές συλλογές και τα πορτραίτα που επιμελήθηκε στη Minos – EMI και τη Lyra.

Έχει εμπνευστεί και επιμεληθεί σειρά συναυλιών και παραστάσεων με τη συμμετοχή σπουδαίων καλλιτεχνών.

Κείμενά του για το τραγούδι και τον πολιτισμό, τη γευσιγνωσία αλλά και τον αθλητισμό φιλοξενούνται σε εφημερίδες (Καθημερινή, Τα Νέα, Ελεύθερος Τύπος, Sportday, Sportime) και περιοδικά (Cine – 7, Μετρονόμος, Γαστρονόμος), έως και στη σχετική έκδοση της εγκυκλοπαίδειας «Δομή».

Γράφει ο Σπυρίδων Θεοχαράκος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

Την 10η Ιουλίου 2025 η ελληνική κυβέρνηση κατέθεσε στη Βουλή σχέδιο νόμου με το οποίο αναγνωρίζεται η θρησκευτική κοινότητα των Μπεκτασήδων Αλεβιτών Μουσουλμάνων Θράκης ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, η κοινότητα αυτή εδρεύει στη Ρούσσα Έβρου και αποκτά θεσμική υπόσταση χωρίς να χρειάζεται δικαστική διαδικασία για την ίδρυσή της. Παράλληλα συστήνεται και νέα «Διαχειριστική Επιτροπή Βακουφίων Μπεκτασήδων Αλεβιτών Μουσουλμάνων Θράκης», κοινωφελούς χαρακτήρα και υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, που θα αναλάβει τη διαχείριση των βακουφίων και λατρευτικών χώρων της κοινότητας. Το νομοσχέδιο ρυθμίζει επίσης θέματα των χώρων λατρείας (τζεμ-εβί, τεκέδες κ.ά.) και της εκπαίδευσης των μαθητών της κοινότητας.

Η αναγνώριση των Μπεκτασήδων Αλεβιτών θεωρείται από τις ελληνικές αρχές «γενναία κίνηση υψηλής στρατηγικής σημασίας» για τα δικαιώματα θρησκευτικής ελευθερίας. Έχει προηγηθεί τριετής διαβούλευση με τους ίδιους τους εκπροσώπους της κοινότητας, ώστε να λάβουν θεσμικό πλαίσιο ανάλογο άλλων θρησκειών στην Ελλάδα. Το σημαντικότερο είναι ότι τα μέλη της κοινότητας – περίπου 3.500 άτομα που κατοικούν σε τουλάχιστον δέκα χωριά της Θράκης (π.χ. Ρούσσα, Μέγα Δέρειο, κ.α.) – διατηρούν τα δικαιώματα που απορρέουν από το καθεστώς της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης κατά τη Συνθήκη της Λωζάνης. Ειδικότερα, αναγνωρίζεται ρητά ότι «ως μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας Θράκης διατηρούν τα δικαιώματα…της Συνθήκης της Λωζάνης», ενώ δεν εφαρμόζεται γι’ αυτούς το άρθρο 146/ν.4964/2022 για τις αρμοδιότητες των Μουφτήδων. Με άλλα λόγια, οι Αλεβίτες Μπεκτασήδες αποκτούν διοικητική αυτονομία (π.χ. οι χώροι λατρείας τους δεν υπόκεινται σε σουνιτική οργάνωση των Μουφτήδων) χωρίς να παύουν να ανήκουν στη συνολική θρησκευτική μειονότητα της Θράκης.

Οι Μπεκτασήδες Αλεβίτες αποτελούν μια ιστορική θρησκευτική υπό-κοινότητα του ευρύτερου ισλαμικού κόσμου, βαθιά επηρεασμένη από το σιιτικό Ισλάμ και την ρομαντική παράδοση των μυστικιστικών δερβίσηδων. Ιδρυτής τους θεωρείται ο Χατζή Μπεκτάς Βελή του 13ου αιώνα, ενώ τιμούν ιδιαίτερα τον Αλή ιμπν Άμπι Τάλιμπ όχι μόνο ως τέταρτο χαλίφη, αλλά και ως πηγή πνευματικής σοφίας. Οι πιστοί τους – Μουσουλμάνοι αλεβιτικής παράδοσης – διαφοροποιούν τη λατρεία τους ριζικά από το κυρίαρχο σουνιτικό δόγμα. Για παράδειγμα, δεν προσεύχονται στα κοινά τζαμιά των σουνιτών, αλλά τελούν τις τελετές τους σε ειδικούς χώρους, τα τζεμ-εβί (κοινώς «Τζεμιτζί», ή τεκέδες) όπου συνδυάζονται μουσική, χορός, ποίηση και συλλογική περισυλλογή. Δεν εφαρμόζουν τη Σαρία, δεν τηρούν υποχρεωτικά το Ραμαζάνι, και ούτε αποδέχονται τον κρατικό μουφτή ως θρησκευτικό τους ηγέτη. Σημαντικό επίσης στοιχείο αποτελεί το ότι στις τελετές τους οι γυναίκες συμμετέχουν ισότιμα, χαρακτηριστικό που τους ξεχωρίζει από τη σουνιτική παράδοση. Βασικός άξονας της θρησκευτικής τους πρακτικής είναι η έμφαση στην εσωτερική ηθική, την πνευματική καλλιέργεια και τον σεβασμό στον συνάνθρωπο, παρά σε αυστηρούς κανόνες εξωτερικής συμμόρφωσης.

Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι ο αλεβιτικός-μπεκτασικός προσανατολισμός έχει ιστορικές ρίζες και δικές του ιδιαιτερότητες μέσα στο Ισλάμ. Κατά συνέπεια, η αναγνώρισή τους ως ξεχωριστή θρησκευτική κοινότητα στην Ελλάδα αναδεικνύει την εσωτερική πολυμορφία του μουσουλμανικού κόσμου, ένας κόσμος που δεν περιορίζεται απλώς στη διχοτόμηση Σουνιτών–Σιιτών. Αν και ο διαχωρισμός αυτός παραμένει σημαντικός στον ευρύτερο ισλαμικό χώρο, υπάρχει πλήθος ομάδων με ιδιότυπες πεποιθήσεις και πρακτικές που δεν εξαντλούνται σε αυτό το δίπολο. Η πράξη αναγνώρισής τους στην Ελλάδα δείχνει, επίσης, ότι το ισλαμικό θρήσκευμα είναι πολυσχιδές και σε εθνικό επίπεδο, αφού ξεχωρίζει ομάδες που ήταν «σιωπηρές» εντός της μουσουλμανικής μειονότητας.

Η πρωτοβουλία της Αθήνας έχει αναπόφευκτα και σημαντικές διπλωματικές διαστάσεις. Η Τουρκία παραδοσιακά διεκδικεί το ρόλο «προστάτη» της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης και ταυτίζει στη ρητορική της τη λέξη «μειονότητα» με τον όρο «τουρκική», πρακτική που ήδη έχει καταδικαστεί ως αντίθετη προς το πνεύμα της Συνθήκης της Λωζάνης. Κατά το τουρκικό αφήγημα, κάθε εσωτερική διαφοροποίηση εντός της μειονότητας θεωρείται απειλή για την ομοιομορφία που θέλει να προβάλλει η Άγκυρα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική κίνηση ανατροφοδοτεί το μήνυμα ότι το ελληνικό κράτος αναγνωρίζει την «πλουραλιστική» φύση της μειονότητας: ο μουσουλμάνος της Θράκης μπορεί να είναι Πομάκος, Ρομά, Σουνίτης, Αλεβίτης, να ομιλεί ελληνικά ή τουρκικά, χωρίς αυτό να λαμβάνει αυτομάτως εθνοτική διάσταση.

Η Άγκυρα και τμήματα της μειονότητας αντέδρασαν έντονα. Τουρκικά ΜΜΕ χαρακτηρίζουν το νομοσχέδιο «διαίρεση» ή «απειλή διαχωρισμού» της «τουρκικής» μειονότητας της Θράκης. Κορυφαίοι εκπρόσωποι του λεγόμενου «τουρκικού» στοιχείου στη Θράκη εξέφρασαν ανησυχίες ότι η αυτονόμηση των Μπεκτασήδων συνιστά ρήξη της ενότητάς τους και ενδεχομένως αναχαιτίζει το πλαίσιο συλλογικών τους δικαιωμάτων. Σύμφωνα με το τουρκικό επιχείρημα, τέτοιου είδους ρυθμίσεις θα πλαισιώνουν το μειονοτικό σώμα με διακρίσεις όσον αφορά το θρήσκευμα, με «εσωτερικό κατακερματισμό» ή ακόμα και παράβαση της Συνθήκης της Λωζάνης. Η επίκληση της Συνθήκης της Λοζάνης είναι όντως κομβική – η Ελλάδα απαντά ότι οι Μπεκτασήδες κατ’ αρχήν συνεχίζουν να είναι μέρος της αναγνωρισμένης μουσουλμανικής μειονότητας, λαμβάνουν πλήρη προστασία βάσει του διεθνούς δικαίου και δεν θίγονται τα δικαιώματά τους.

Από τη σκοπιά της, η ελληνική πλευρά αξιολογεί τη ρύθμιση ως διπλωματικό πλεονέκτημα. Όπως επισημαίνεται σε ελληνικά ΜΜΕ και από αρμόδιους παράγοντες, η κίνηση επιτρέπει στην Ελλάδα να παρουσιάσει διεθνώς μια θρησκευτικά πλουραλιστική μειονότητα, ευθυγραμμισμένη με τα διεθνή πρότυπα προστασίας θρησκευτικών ομάδων. Οι Έλληνες διπλωμάτες θα μπορούν να απαντούν στις τουρκικές αιτιάσεις περί «υποβάθμισης δικαιωμάτων» επικαλούμενοι ως αντίφαση την ίδια την κατάσταση των Αλεβιτών στην Τουρκία, μιας χώρας όπου ιστορικά οι αλεβικοί θεσμοί ήταν υποβαθμισμένοι και περιθωριοποιημένοι. Σε αυτό το πλαίσιο, αν η Άγκυρα καταδικάσει το ελληνικό νομοθέτημα, αυτό θα «εκθέσει» διεθνώς το τουρκικό αφήγημα, αν πάλι αποφύγει τον δημόσιο σχολιασμό θα φανεί ότι η Αθήνα καθορίζει το πλαίσιο των μειονοτικών δικαιωμάτων στο εσωτερικό της κατά το δοκούν.

Η αναγνώριση των Μπεκτασήδων Αλεβιτών στη Θράκη είναι μια κίνηση πολλαπλού συμβολισμού. Επισημαίνει, αφενός, την εσωτερική πολυμορφία της ελληνικής μουσουλμανικής μειονότητας και αφετέρου ενισχύει τη θέση της Ελλάδας σε ένα ευρύτερο διακρατικό “παιχνίδι αφηγημάτων”. Αν και η Τουρκία προσπάθησε να παρουσιάσει το συνολικό μουσουλμανικό στοιχείο ως ομοιογενή «τουρκική μειονότητα», η πρόσφατη εξέλιξη δείχνει ότι ο θρησκευτικός προσδιορισμός (μουσουλμάνοι) υπερβαίνει τον εθνοτικό ή γλωσσικό. Στη βάση αυτή, η Αθήνα μπορεί να προβάλλει ότι η μόνη καθαρά «μειονοτική» παράμετρος στη Θράκη είναι η θρησκεία, χωρίς εθνικές διεκδικήσεις.

Σε όρους ελληνοτουρκικών σχέσεων, το γεγονός θα μπορούσε να σημαίνει περαιτέρω επιδείνωση της ρητορικής έντασης μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, ταυτόχρονα οπλίζει την Αθήνα με μία αξιόπιστη «ανταπόδειξη»: δείχνει ότι το ελληνικό κράτος εφαρμόζει πραγματικές μεταρρυθμίσεις για μειονοτικές ομάδες, την ώρα που η τουρκική πλευρά δεν έχει προβεί σε αντίστοιχη κίνηση για τους δικούς της Αλεβίτες. Κάπως έτσι, η πρωτοβουλία μπορεί να ερμηνευθεί ότι «αμφισβητεί» το κεντρικό αφήγημα της Άγκυρας περί ομοιογενούς «τουρκικού στοιχείου».

Τέλος, από τη σκοπιά της ίδιας της κοινότητας των Μπεκτασήδων της Θράκης, η αναγνώριση θεωρείται θετική εξέλιξη: αποσύρει το καθεστώς «σιωπής» που επί δεκαετίες επιβαλλόταν έμμεσα σε μια μειονοτική μερίδα και της δίνει το δικαίωμα να εκφράσει δημόσια την ταυτότητά της χωρίς φόβο στιγματισμού. Αποτελεί δηλαδή ένα παράδειγμα θρησκευτικής ισονομίας εντός της ίδιας μειονότητας και αναγνωρίζει την πολυσχιδή φύση του ισλαμικού κόσμου.

         Πηγές

• https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/0847
• https://www.tovima.gr/2025/07/23/society/mpektasides-alevites-mousoulmanoi-thrakis-apo-tin-perithoriopoiisi-stin-anagnorisi/
• https://www.kathimerini.gr/society/562717699/odoiporiko-tis-k-se-kavala-kai-evro-oi-mpektasides-stamatisan-na-kryvontai/
• https://www.amna.gr/macedonia/article/773947/Oi-agnostoi-Alebites—Mpektasides-mousoulmanoi-tis-Thrakis-