Του π. Ηλία Μάκου

Από το πρωί της Κυριακής 25 Απριλου , άνοιξαν οι κάλπες, εν μέσω πανδημίας, για τις γενικές εκλογές στην Αλβανία,  ενώ η προεκλογική εκστρατεία είχε τις τελευταίες ημέρες πολωτικά χαρακτηριστικά.

Την ίδια στιγμή τα προβλήματα στη χώρα είναι ορατά και σε επίπεδο οικονομίας και σε επίπεδο υποδομών και σε επίπεδο κοινωνίας και σε επίπεδο δημοκρατίας.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του αλβανικού τύπου, οι μικροί μισθοί και οι χαμηλές συντάξεις, η ανεργία, το υποβαθμισμένο οδικό δίκτυο της επαρχίας, οι συχνές διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος, η αυξημένη εγκληματικότητα,  τα μεγάλα κενά στην υγεία, οι εκτεταμένες χασισοκαλλιέργειες, που αποτελούν τη βάση της παραοικονομίας, η διαφθορά (για την οποία πρόσφατα έκανε λόγο ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Αλβανίας), η εκζήτηση κράτους δικαίου (για παράδειγμα δεν έχει αποδοθεί στις θρησκευτικές κοινότητες η περιουσία τους),  το δημοκρατικό έλλειμμα είναι μερικά από τα ζητήματα της καθημερινότητας των Αλβανών και των  Ελλήνων της Μειονότητας. 

Ο εκλογικός νόμος δεν ευνοούσε τις αυτόνομες υποψηφιότητες των μικρών κομμάτων και έτσι τρεις σχηματισμοί έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο: Το Σοσιαλιστικό Κόμμα του πρωθυπουργού Έντι Ράμα, το Δημοκρατικό Κόμμα με ηγέτη το Λουλζίμ Μπάσα , όπου συμμετέχουν οι περισσότερες μικρές παρατάξεις, και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, που ίδρυσε ο πρόεδρος της Αλβανίας Ιλίρ Μέτα και αρχηγός είναι η σύζυγός του Μόνικα Κρυεμάντι.

Το ισχυρότερο κόμμα της Ελληνικής Μειονότητας, το ΚΕΑΔ, το οποίο αποτελεί την πολιτική έκφραση της “ΟΜΟΝΟΙΑΣ”, συνεργάζεται με το Δημοκρατικό Κόμμα και ο πρόεδρός του Βαγγέλης Ντούλες είναι σε εκλόγιμη θέση στο ψηφοδέλτιο Τιράνων.

Αντίθετα μέλος του άλλου Ελληνικού κόμματος, του “MEGA”, ο γιατρός Νίκος Κούρης είναι στις λίστες, και αυτός σε εκλόγιμη θέση της περιφέρειας Αυλώνας-Αγίων Σαράντα, του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Επικεφαλής του ψηφοδελτίου του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος στην περιφέρεια Αργυροκάστρου είναι ο Βαγγέλης Τάβος.

Υποψήφιους ελληνικής καταγωγής έχουν συμπεριλάβει και τα τρία Αλβανικά κόμματα στα ψηφοδέλτιά τους.

Ο βασικός  σκοπός των Ελλήνων υποψηφίων στην Αλβανία  οφείλει να είναι, ξέχωρα από τις πολιτικές προσεγγίσεις και διαφορές, η επίτευξη του καλύτερου δυνατού για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους, για την κατοχύρωση της ισονομίας στο χώρο τους, καθώς και για την ανάπτυξη των περιοχών, όπου ζουν. 

Τείνει να παγιωθεί ένα συγκεκριμένο σκηνικό όσον αφορά στις ελληνοαλβανικές σχέσεις.

Η Αλβανία απομακρύνεται από την Ελλάδα και δένεται όλο και περισσότερο στο άρμα της Τουρκίας, η οποία έχει διεισδύσει βαθιά σε καιριους τομείς της γειτονικής χώρας.

Κάτι, που αυτόματα συνεπάγεται επιφυλακτική, αν όχι επιθετική, στάση προς την Ελλάδα και περιθωριοποίηση της Ελληνικής Μειονότητας. 

Την ίδια στιγμή η χώρα έχει το όραμα της Ευρώπης, που σημαίνει και οικονομική ενίσχυση, που, όμως, το ροκανίζει με τις επιλογές της. 

Όσον αφορά στο πάγωμα των σχέσεων  με την Ελλάδα και τη στροφή προς την Τουρκία, αυτό αποτελεί επιλογή της ηγεσίας και όχι του λαού, αφού σε έκθεση, που συντόνισε το Οpen Society Foundation for Albania και υλοποίησε η εταιρία Data Centrum, οι Αλβανοί κατατάσσουν την Ελλάδα, όπως και Ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ιταλία) ανάμεσα στις πέντε καλύτερες φίλες χώρες με την Αλβανία, ενώ η Τουρκία δεν καταγράφεται. 

Και είναι σημαντικό ότι το 86% των ερωτώμενων αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα έχει βοηθήσει την Αλβανία τα τελευταία 20 χρόνια.

Τρία  είναι, κυρίως, τα ακανθώδη προβλήματα ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Αλβανία, που ταλανίζουν τις δύο χώρες και θα επηρεάσουν και μετά τις εκλογές την εξέλιξη των Ελληνοαλβανικών σχέσεων. 

Ο καθορισμός των θαλάσσιων συνόρων, που μπορεί να παραπέμφθηκε στη Χάγη, ωστόσο υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά μέχρι την τελική έκβαση, που δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. 

Εξάλλου κανείς δεν ξέρει τι θα αποφανθεί το Διεθνές Δικαστήριο, οπότε, ανάλογα με την απόφαση, που θα είναι δεσμευτική, θα προκληθούν και τριβές. 

Ένα άλλο βασικό πρόβλημα είναι ότι  το Αλβανικό κράτος δεν έχει διασφαλίσει σημαντικά δικαιώματα των Ελλήνων, όπως το περιουσιακό, η εκπαίδευση, η γλώσσα, η ελευθερία έκφρασης, η άνετη πρόσβαση σε δομές κ.λπ. και ενίοτε τους συμπεριφέρεται εχθρικά. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατα, στις 18 Φεβρουαρίου 2021 οι αλβανικές αρχές καταδίκασαν τον εκ Χειμάρρας καταγόμενο Έλληνα Μόντη Κολίλα σε κάθειρξη 8,5 ετών για «συμμετοχή σε παράνομη συγκέντρωση», όπως χαρακτήρισαν  εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στις Βουλιαράτες στις 12 Μαΐου 2018.

Εφ’ όσον οι Ομογενείς αποτελούν αναγνωρισμένη Εθνική Μειονότητα, οφείλει η Ελληνική Πολιτεία να τους στηρίζει και να διεκδικεί την αναγνώριση των δικαίων τους. 

Είναι παρήγορο το ότι προς αυτή την κατεύθυνση κατά καιρούς γίνονται δηλώσεις από ελληνικής πλευράς με κεντρικό άξονα ότι ο σεβασμός και η προστασία των δικαιωμάτων των Ελλήνων Μειονοτικών   αποτελεί προϋπόθεση για την περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών επαφών, καθώς και για την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας.

Ωστόσο, κύκλοι της Μειονότητας εκτιμούν ότι χρειάζεται πιο δυναμική και πιο δραστική παρέμβαση από την Ελλάδα, όπως και ενίσχυση και διευκόλυνση με διάφορους τρόπους των Ομογενών. 

Ένα άλλο πρόβλημα μεταξύ των δύο χωρών, είναι ο αλυτρωτισμός της Αλβανίας, που εκδηλώνεται σ’ όλο το  πολιτικό φάσμα και δεν εκφράζεται μόνο από ακραίους, όπως επιφανειακά φαίνεται.

Αλυτρωτικές διαθέσεις φανερώνονται συνήθως σε χώρες μη ανεπτυγμένες, όπως η Αλβανία, όπου οι αντιδράσεις και τα αιτήματα των πολιτών επιχειρείται να υποβαθμιστούν σε εσωτερικό πεδίο με την πρόταξη εθνικιστικών κραυγών.  

Στο πλαίσιο αυτό προβάλλεται το λεγόμενο ¨Τσάμικο¨, με διεκδικήσεις σε βάρος της Θεσπρωτίας και της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου, που ιστορικά είναι ανύπαρκτο.

Μάλιστα καθόλου τυχαία το “Τσάμικο Κόμμα”, παρόλο, που τα εκλογικά του ποσοστά δεν είναι μεγάλα, έχει συμμετάσχει σε διάφορες κυβερνήσεις, κατά το παρελθόν. 

Τώρα συνεργάζεται με το Δημοκρατικό Κόμμα, που διεκδικεί την εξουσία, και ο αρχηγός του Σπετίμ Ιντρίζι είναι σε εκλόγιμη θέση στο ψηφοδέλτιο Τιράνων, ενώ υπάρχουν και άλλοι “Τσάμηδες” υποψήφιοι σ’ όλα τα κόμματα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι “Μουσουλμάνοι Τσάμηδες” αναγκάστηκαν μόνοι τους να φύγουν από τη Θεσπρωτία, μετά τα φρικιαστικά εγκλήματα, που έκαναν σε βάρος του ντόπιου χριστιανικού πληθυσμού, κατά την Κατοχή, όταν θέλησαν να ανακηρύξουν το νομό σε “ανεξάρτητο κράτος”!  

Αυτό, που χρειάζεται, λοιπόν, η Αλβανία και θα είναι προς το συμφέρον του Αλβανικού λαού, είναι, μετά τις εκλογές, η χώρα, να πορευτεί μ’ έναν ξεκάθαρο ευρωπαϊκό προσανατολισμό, να αποδείξει ότι δεν είναι δορυφόρος της Τουρκίας στα Βαλκάνια,  να στοχεύσει στην εδραίωση της δημοκρατίας και στην επίτευξη της ευημερίας.  

Με αυτές τις προϋποθέσεις εκτός από καλός γείτονας της Ελλάδας, θα αποδειχθεί και στρατηγικός εταίρος της.