Fehim Tastekin

Μια επίσκεψη υψηλού επιπέδου από τον νέο προσωρινό πρωθυπουργό της Λιβύης, (με οικονομικές συμφωνίες) έχει ενθαρρύνει την Τουρκία, αλλά τα συμφέροντα της Άγκυρας στη χώρα που έχει υποστεί πόλεμο εξακολουθούν να είναι εγγυημένα εν μέσω μιας έντονης συγκρουσιακής διπλωματίας πριν από τις εκλογές της Λιβύης τον Δεκέμβριο.

Ο σχηματισμός μιας νέας κυβερνητικής ενότητας στη Λιβύη νωρίτερα αυτό το έτος έχει διαβρώσει την αποφασιστική επιρροή της Τουρκίας επί της Τρίπολης υπό την προηγούμενη διοίκηση, η οποία βασίστηκε στην τουρκική στρατιωτική υποστήριξη για να σώσει την Τρίπολη από την πτώση και, στη συνέχεια, να κερδίσει στο πεδίο της μάχης ενάντια στις αντίπαλες ανατολικές δυνάμεις, υποστηριζόμενες από την Αίγυπτο , τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία.

Για να αξιοποιήσει στο έπακρο τη διαδικασία μετάβασης από τις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου, η Τουρκία έθεσε ελπίδα στον πρωθυπουργό Abdulhamid Dbeibeh, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του στα μέσα Μαρτίου. Ο Dbeibeh έλαβε υποδοχή κόκκινου χαλιού στην Άγκυρα στις 12-13 Απριλίου, σε αντίθεση με τον Μοχάμεντ αλ Μενίφι, τον επικεφαλής του νέου συμβουλίου προεδρίας της Λιβύης, τον οποίο ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέλεξε να χαιρετήσει χωρίς τελετή τον περασμένο μήνα. Δεκατέσσερις υπουργοί, μαζί με τον αρχηγό του γενικού προσωπικού, συνόδευσαν τον Dbeibeh στις συνομιλίες και οδηγήθηκαν σε συνεδρίαση ενός Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας υψηλού επιπέδου μεταξύ των δύο πλευρών.

Οι δύο πλευρές κάλεσαν για μια περιφερειακή διάσκεψη «με σκοπό τη διασφάλιση των δικαιωμάτων όλων των μερών στην ανατολική Μεσόγειο». Στο οικονομικό μέτωπο, οι δύο πλευρές έθεσαν στόχο διμερούς εμπορίου 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, από περίπου 3 δισεκατομμύρια δολάρια σήμερα και συμφώνησαν να συνεχίσουν τις συνομιλίες για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Η Ronesans Holding της Τουρκίας υπέγραψε συμφωνίες για την κατασκευή ενός νέου τερματικού σταθμού στο αεροδρόμιο της Τρίπολης, τριών μονάδων παραγωγής ενέργειας και ενός εμπορικού κέντρου. Η Aksa Enerji υπέγραψε επίσης μια συμφωνία για κατασκευή εργοστασίου παραγωγής ενέργειας.

Οι συνομιλίες περιελάμβαναν συζητήσεις για τρόπους αναβίωσης τουρκικών κατασκευαστικών έργων ύψους 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων που διακόπηκαν από την έκρηξη της αστικής σύγκρουσης στη Λιβύη το 2011, για την επίλυση ενός μακροχρόνιου προβλήματος απλήρωτων χρεών σε Τούρκους εργολάβους και την ενθάρρυνση της τουρκικής συμμετοχής σε έργα ανοικοδόμησης στη Λιβύη. Ο Dbeibeh συναντήθηκε επίσης με Τούρκους επιχειρηματίες, δεσμεύοντας ότι η Λιβύη θα δώσει προτεραιότητα στις τουρκικές εταιρείες, δεδομένης της μακράς εμπειρίας τους στη χώρα.

Οι τουρκικές εταιρείες έχουν μια καλή πιθανότητα στην ανοικοδόμηση της Λιβύης, αλλά η αναταραχή της Λιβύης σήμαινε ότι οι συμφωνίες θα μπορούσαν να παραμείνουν στα χαρτιά. Τον Αύγουστο του 2020, για παράδειγμα, επιτεύχθηκε συμφωνία για την επίλυση προβλημάτων που οφείλονται σε ημιτελή κατασκευαστικά έργα, σύμφωνα με τα οποία τα σχετικά κόμματα της Λιβύης κλήθηκαν να διαπραγματευτούν λύσεις με τους Τούρκους εργολάβους έως τις 24 Δεκεμβρίου 2020. Το ζήτημα παραμένει ανεπίλυτο. Η περίοδος διευθέτησης παρατάθηκε στις 24 Μαρτίου. Τούρκοι επιχειρηματίες λένε ότι οι συνομιλητές τους από τη Λιβύη δεν έχουν καν ανταποκριθεί σε αιτήματα συνάντησης.

Για άλλους ξένους παράγοντες, ωστόσο, η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας και η πιθανή εδραίωση στη Λιβύη είναι το πραγματικό ζήτημα. Το Κάιρο έθεσε το αρχείο της Λιβύης ως προϋπόθεση για εξομάλυνση με την Άγκυρα. Μια βασική αλλαγή πολιτικής που αναμένει το Κάιρο είναι η στρατιωτική αποχώρηση της Τουρκίας από τη Λιβύη, αλλά αυτό φαίνεται απίθανο έως ότου εκλεγεί κυβέρνηση στην Τρίπολη. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλούσι Ακάρ είπε ότι η στρατιωτική συνεργασία θα συνεχιστεί.

Η συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης Τουρκίας-Λιβύης, που απορρίφθηκε τόσο από την Αίγυπτο όσο και από την Ελλάδα, είναι ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα. Ο Dbeibeh επιμένει ότι οι συμφωνίες με την Τουρκία είναι «νόμιμες», αλλά  αρκετά ρεαλιστικές ώστε να μην αποξενώσουν το Κάιρο και την Αθήνα. Ο μακρύς κατάλογος επισκεπτών που έχει λάβει μέσα σε λίγες εβδομάδες περιλαμβάνει τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, μαζί με τους πρωθυπουργούς της Ιταλίας και της Μάλτας, τους προέδρους της Τυνησίας και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τον υπουργό Εξωτερικών της Γαλλίας και της Γερμανίας. Εν τω μεταξύ, η πρώτη ξένη επίσκεψη του Dbeibeh ήταν στην Αίγυπτο, ακολουθούμενη από ταξίδια στο Κουβέιτ, τα ΗΑΕ, την Σαουδική Αραβία και την Μόσχα.

Ενώ ο Dbeibeh επισκέφθηκε την Άγκυρα, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας βρισκόταν στη Βεγγάζη, όπου ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Λιβύης Hussein Atiya Abdul Hafeez Al-Qatrani του προσέφερε την υποστήριξη που ζητούσε. Ο Δένδιας ευχαρίστησε τον Qatrani για την «άμεση στάση» του κατά της «παράνομης» θαλάσσιας συμφωνίας με την Τουρκία.

Ο Dbeibeh «μπορεί να μάθει μερικά μαθήματα» από τον Menfi, έγραψε ο Eljarh, υποστηρίζοντας ότι οι δεσμεύσεις του πρωθυπουργού προς την Τουρκία ήταν «αντιπαραγωγικές για την ειρήνη» στη Λιβύη. Ένας άλλος αναλυτής, ο Emadeddin Badi, επαίνεσε τη στάση του Menfi, λέγοντας: «Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Λιβύη πριν από τις πιθανές εκλογές είναι ένας διαγωνισμός νομιμότητας» μεταξύ του πρωθυπουργού και του προεδρικού συμβουλίου.

Σημειωτέον, αυτό το σημείο είναι επίσης μεταξύ των αρχών που υπογραμμίζονται στον οδικό χάρτη διευθέτησης των Ηνωμένων Εθνών για τη Λιβύη. Το σχετικό άρθρο αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια της ενδιάμεσης φάσης έως τις εκλογές, «η εκτελεστική αρχή δεν θα λαμβάνει υπόψη νέες ή προηγούμενες συμφωνίες ή αποφάσεις που βλάπτουν τη σταθερότητα των εξωτερικών σχέσεων του κράτους της Λιβύης ή δεν επιβάλλουν μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις σε αυτό».

Μετάφραση Χωριανόπουλος Άγγελος

πηγή: al-monitor