Τ’ Α-Γιωργί ή τ’ Αερί είναι για τους Πόντιους τ’ Απρίλη η γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Άγιος καβαλάρης, θεωρούσαν ότι προλάβαινε αμέσως και βρισκόταν παντού, γι’ αυτό στις δύσκολες και έκτακτες περιστάσεις η πρόχειρη επίκληση στα ποντιακά ήταν: Άερ’-ι-μ’ πρόφτασον’. Και φυσικά υπήρχε και συμπλήρωμα, το τάξιμο: Τσαντάχ’ α φορτούμαι και χτίζω-σε, που υποδήλωνε ότι θα του έχτιζαν εκκλησία.

Σύμφωνα με το μνημειώδες έργο του Ξενοφώντα Άκογλου Από τη ζωή του Πόντου – Λαογραφικά Κοτυώρων, για να σατιρίσουν τους αερολόγους, με εύθυμη διάθεση έλεγαν: Έλα Χριστέ-μ’ αβράκωτε κι’ Αέρι-μ’ τσιρτσιπλάκι.

Τον Αϊ-Γιώργη τον έβαζαν φυλαχτό στις κούνιες – ο φόβος ήταν μήπως κανένα φίδι, δράκος ή παρόμοιο τέρας (πραγματικό ή φανταστικό) πνίξει τα παιδιά. Ήταν όμως και ένας άγιος που είχε το σεβασμό των Τούρκων, οι οποίοι τον φοβόντουσαν και τον αναγνώριζαν ως αυστηρό και θαυματουργό. Τη μέρα της γιορτής του την τιμούσαν και την έλεγαν Χουτρελέζ.

Περίπου 2 χλμ δυτικά των Κοτυώρων υπήρξε ο Αϊ-Γιώργης του Πόστεπε, ο οποίος λέγεται ότι ήταν θαυματουργός.

Γράφει ο Ξενοφών Άκογλου: «Ο Τούρκος φύλακας για το χειμώνα της εκεί αρμενικής εξοχικής συνοικίας όπου ήταν και το ερημοκκλήσι του αγίου διηγούνταν ότι πολλές φορές τον έβλεπε καβάλα να έρχεται με καλπασμό στην εκκλησίτσα σε βροχερές και θυελλωδικές ημέρες και νύχτες, όπου άστραφταν και τα πέταλα του αλόγου».

Κατά την ίδια καταγραφή, δίπλα στην εκκλησία υπήρχε και μια μεγάλη αγριοφιστικιά που τη θεωρούσαν ιερή και δεν την άγγιζε κανένας. «Η παράδοση αναφέρει ότι κάποτε τρεις Τούρκοι ανέβηκαν να κόψουν ξύλα και πριν προλάβουν να κατεβάσουν ούτε μια αξιναριά έπεσαν και σκοτώθηκαν», περιγράφει ο Ξενοφών Άκογλου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ PONTOSNEWS.GR

Γράφει ο Ανδρέας Τσιφτσιάν, Οικονομολόγος

Τι όμορφη που είναι η γλώσσα μας.

Και τι όμορφο να την ακούς σε όλες τις αρχαίες εκδοχές της.

Παιδευτική γλώσσα, γυμνάζει το μυαλό.

Πού ακούς αρχαία ελληνικά σήμερα;

Ούτε στην Επίδαυρο. Πέρυσι το καλοκαίρι μάλιστα, στην «Ορέστεια» του Αισχύλου, ακούσαμε και αραβικό μοιρολόι στα τείχη, από την Κασσάνδρα. Η ειρωνεία, για όλους όσοι την πολεμούν και την ειρωνεύονται, είναι ότι για να ακούσεις σωστά ελληνικά, σήμερα, πρέπει να πας στην εκκλησία.

Με αξίωσε ο Θεός, και μάλλον για πρώτη φορά στη ζωή μου και δεν διασκορπίστηκα με τους περισσότερους μετά το «Χριστός Ανέστη…». Επέστρεψα.

Και δεν το μετάνιωσα. Πολύ ωφελήθηκα.

Το πήρα αμανάτι, διότι άκουσα κάποια στιγμή ένα κήρυγμα του Σιατίστης Παύλου που ανέφερε το «Αναστήτω ο Θεός και διεσκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού…». Κι άμα δεις, πράγματι, ίσα με το που το είπε μια φορά το «Χριστός Ανέστη…» ο παπάς, άδειασε η πλατεία με μιας. Σφαίρα έφυγαν. Αρμένικο ινάτι είν’ αυτό, είπα, έτσι είσαι; Ε, λοιπόν, φέτος εχθροφανής δε θα γίνω.

Στην εκκλησία προσπαθώ να καταλάβω τι λέει ο παπάς και οι ψάλτες.

Δεν τα καταλαβαίνω όλα, το παραδέχομαι, αλλά τα «σημειώνω» και μετά έρχομαι σπίτι και την ψάχνω, να δω τι σημαίνουν τούτες οι λέξεις. Παρότι είναι οι ίδιες με αυτές που χρησιμοποιούμε, πνιγόμαστε σε μια κουταλιά νερό. Τυχεροί οι φιλόλογοι εδώ. Οι οικονομολόγοι παίζουμε σε άλλο γήπεδο.

Λέει για παράδειγμα, «ποῦ σου, θάνατε, τό κέντρον; Πού σου, Ἅδη, τό νίκος;»

Τί να εννοεί τώρα ο ποιητής. Κι όμως είναι τόσο απλό. «Πού είναι θάνατε το κεντρί σου; Πού είναι Άδη η νίκη σου;»

Ευκολάκι, έτσι;

Σήμερα λοιπόν στην εκκλησία άκουσα μια φράση που μου έκανε εντύπωση και θέλω να τη μοιραστώ μαζί σας, ειδικά με εσάς που διασκορπιστήκατε κι εύχομαι να θελήσετε κι εσείς, να επιστρέψετε, σε κάποια Ανάσταση, και πάλι στην εκκλησία. Εμένα μου πήρε μισόν αιώνα.

Η μαγειρίτσα νόστιμη μεν, νοστιμότερον όλων ο λόγος, για τον Λόγο δε… ούτε λόγος.

Φώναζε νικητήρια και δυνατά ο παπάς με υψωμένη τη γροθιά κι επαναλαμβάναμε και φωνάζαμε κι εμείς μετά από αυτόν, όλοι μαζί, ο ενωμένος Λαός, σαν ασκέρι που πήραμε το κάστρο και, σε κάποια στιγμή λέει,

«Ἀνέστη Χριστός, καί ζωή πολιτεύεται».

Μου μαστίγωσε το μυαλό. Σκεφτόμουν από δω, το έφερνα από κει, άκρη δεν μπορούσα να βγάλω. Είχα ξεχάσει και τη μαγειρίτσα στον δρόμο για το σπίτι. Η πολιτική είναι το δικό μου μικρόβιο της ανησυχίας, χτύπησε νεύρο και μ’ έπιασε αδιάβαστο.

Θα πει τελικά, ότι Αναστήθηκε ο Χριστός και η ζωή βασιλεύει.

Ευκολάκι κι αυτό, έτσι; Έχουμε μάθει να φοβόμαστε την ίδια μας τη γλώσσα. Λες και τα αρχαία δεν είναι η ίδια γλώσσα (σε οποιαδήποτε εκδοχή, κλασσική αττική, κοινή ελληνιστική κοκ) . Κι αν ποτέ κάποιος δεν ξέρει, κάτι που ξέρετε εσείς, μην τον αποπάρετε και μην τον διορθώσετε με έπαρση ενώπιον άλλων. Χαίρομαι όταν με διορθώνουν κατ’ ιδίαν, καλοπροαίρετα και δε με εξετάζουν με αυστηρότητα. Πέτρες υπάρχουν μπόλικες για όλους τους αναμάρτητους.

Και πήρε από το ένα χέρι τον Αδάμ κι από το άλλο την Εύα και τους επέστρεψε και πάλι στη χώρα τους, στη χαμένη τους Πατρίδα. Διήγαγαν νίκη οι έκπτωτοι με τον εκτοπισμό των πρωτοπλάστων, αλλά το σχέδιο του Θεού τους συνέτριψε. Συνέθλιψε την προδοσία του αντιδίκου.

Ανέλαβε ο Θεός την ευθύνη για τον άνθρωπο και τον έφερε πίσω.

Για εμάς τους ιδεαλιστές που πιστεύουμε στην οντολογία πίσω από κάθε πραγματολογία, που πιστεύουμε στον κόσμο των ιδεών και της νόησης πίσω από κάθε υλική υπόσταση και στην αδιάσπαστη ενότητα (δηλαδή στην αλληλουχία ή αλλιώς, στην αμοιβαία συνοχή) αισθητού και νοητού ή κοσμικού και υπερκόσμιου, η Ανάσταση είναι δώρο ελπίδας.

Το ‘χετε ξανακούσει όλοι, ποιος δεν έχει πάει άλλωστε σε κηδεία;

«…καὶ τὴν ποθεινὴν πατρίδα παράσχου µοι, Παραδείσου πάλιν ποιῶν πολίτην µε».

Όμορφο πράγμα η Πατρίδα.

Όμορφο πράγμα η γλώσσα μας.

Όμορφο πράγμα η νίκη.

Με τη σκέψη μας στα αδέρφια μας που εκτελούνται και φονεύονται στη Συρία, στη Νιγηρία, στο Αρτσάχ, στο Σουδάν και στους Έλληνες που ήταν μακριά μας, στα ξένα, με τη νοσταλγία της ποθεινής Πατρίδας,

XΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ

Γράφει η Φανούλα Αργυρού, Σημερινή

Μέρος Β΄

16 Ιουλίου 1974 – Οι Τούρκοι γνωστοποιούν στους Βρετανούς ότι δεν τους ενδιέφερε η αλλαγή των Ελλήνων αξιωματικών, ήθελαν συντονισμένη δράση μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο (M. Soysal, Συνταγματολόγος/Σύμβουλος Ετζεβίτ).

16 Ιουλίου – Οι Βρετανοί ενεργοποιούν σχέδιο του 1972 για διάσωση του Αρχιεπισκόπου… Τον μεταφέρουν μαζί με τους υποστηρικτές του Νίκο Θρασυβούλου, Ανδρέα Νεοφύτου και Ανδρέα Ποταμίτη στη Μάλτα. Και ενώ ήδη βρισκόταν καθ’ οδόν αεροπλάνο Comet προς Μάλτα γι’ αυτούς, ο Βρετανός ΥΠΕΞ Τζέιμς Κάλαχαν (James Callaghan) δεν ήθελε τον Μακάριο να πετάξει στο Λονδίνο το ίδιο βράδυ, αλλά αργότερα αν ήταν δυνατό με πλοίο… Αναχώρησαν για Λονδίνο την επομένη.

17 Ιουλίου – Έφθασαν στις 9.00 το πρωί στο στρατιωτικό αεροδρόμιο Lyneham. Στη δημοσιογραφική διάσκεψη ο Μακάριος τόνισε ότι ήθελε τους Έλληνες αξιωματικούς να φύγουν και πιέσεις πάνω στην ελληνική Κυβέρνηση. Είπε στους αξιωματούχους του Φόρεϊν Όφις, που τον παρέλαβαν, ότι η Εθνική Φρουρά δεν είχε συνταγματικό στάτους, σκεφτόταν η Κύπρος να μην έχει Ε.Φ., ήθελε ψήφισμα από τον ΟΗΕ ότι ο ίδιος ήταν ο νομικά εκλεγμένος Πρόεδρος της Κύπρου και που να καλεί την ελληνική κυβέρνηση να αποσύρει όλους τους αξιωματικούς και στρατιωτικά άρματά της…

(Υπενθυμίζεται ότι η διάλυση της Ε.Φ. ήταν τουρκικό αίτημα προς τον Cyrus Vance τον Νοέμβριο του 1967 – τότε ο Μακάριος το απέρριπτε. Επίσης το υποστήριζε και ο ΄Υπ. Αρμοστής της Βρετανίας στην Κύπρο, 4.12.1967).

Επικίνδυνες ψευδαισθήσεις Μακαρίου

Ο Μακάριος δεν πίστευε, τους είπε, ότι οι Τούρκοι είχαν οποιαδήποτε δικαιολογία για μονομερή επέμβαση. Παλαιότερα ήθελαν να επέμβουν για να αποτρέψουν την Ένωση… όμως τώρα δεν ήταν κύριο θέμα αυτό. Τους εξιστόρησε πώς έφυγε από το Προεδρικό προς Τρόοδος…*

17 Ιουλίου – Συνάντηση Μακαρίου με Harold Wilson, 2.30 μ.μ., συνοδευόμενος από τον ΄Υπ. Αρμοστή Κώστα Ασσιώτη. Ευχαρίστησε τη βρετανική κυβέρνηση για τη διάσωσή του. Εξιστόρησε τα γεγονότα και όχι μόνον. Ο Πρωθυπουργός εισηγήθηκε πως τα γεγονότα μπορούσε ένας να πει ότι είχαν κάποια χαρακτηριστικά εισβολής. Ο Πρόεδρος Μακάριος συμφώνησε. Και έτσι θα μιλούσε στον ΟΗΕ… Ο Πρωθυπουργός ρώτησε τον Αρχιεπίσκοπο πώς έβλεπε την Τουρκία να ενεργεί. Θα μπορούσαν να πουν ότι είχαν κοινό συμφέρον στην αντιμετώπιση των δραστηριοτήτων της ΕΟΚΑ Β’. Ο Μακάριος είπε ότι οι τρεις κύριες δυνάμεις που μπορούσαν να πιέσουν την Ελλάδα ήταν οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Τουρκία. Ήταν αλήθεια ότι οι Τούρκοι είχαν συμφέρον σε μιαν ανεξάρτητη Κύπρο και αντιτίθεντο στην Ένωση, που ήταν ένα διχαστικό πρόβλημα για την ελληνική κοινότητα…

Θα μπορούσαν ν’ αρνηθούν να αποσύρουν τους αξιωματικούς τους, κάτι που θα τον προκαλούσε να χρησιμοποιήσει βία εναντίον τους ή να διαλύσει την Εθνική Φρουρά. Ή να τους απέσυραν, πράγμα που θα τους ταπείνωνε. Αντίθετα προτίμησαν να κάνουν πραξικόπημα… Ο Πρωθυπουργός ενημέρωσε τον Αρχιεπίσκοπο πως θα έβλεπε και τον Τούρκο Πρωθυπουργό το ίδιο βράδυ. Ο Πρόεδρος Μακάριος είπε ότι η άμεση ερώτηση ήταν: Ποια πρακτικά μέτρα μπορούσαν να παρθούν; Το τουρκικό ενδιαφέρον ήταν να μη γίνει η Κύπρος μέρος της Ελλάδας. Οι ελληνικές δηλώσεις, εν τω μεταξύ, ήταν καθαρά μη ικανοποιητικές, και πίστευε ότι οι Τούρκοι θα επέμεναν στην αποχώρηση των Ελλήνων αξιωματικών από την Εθνική Φρουρά… Είπε ότι δεν ήταν σίγουρος αν άρεσε στους Τούρκους, όμως πίστευε ότι τον προτιμούσαν από τον Σαμψών.

18 Ιουλίου – O Μακάριος αναχώρησε για Νέα Υόρκη η ώρα 11 το πρωί και πριν από την ομιλία του είδε την τουρκική αντιπροσωπία (με εντολή Ετζεβίτ να τον προλάβαιναν να μην καταφερόταν εναντίον της Τουρκίας στην ομιλία του) και ευχαρίστησε την Τουρκία, ήταν ευγνώμων… («Σημερινή», 12.7.1993).

19 Ιουλίου – Ομιλία στον ΟΗΕ. Κατηγόρησε την Ελλάδα 7 φορές ως να έκανε εισβολή. Επανέλαβε ότι ο κίνδυνος από την Τουρκία ήταν λιγότερος από εκείνον των αξιωματικών… Επικαλέστηκε ότι κινδύνευαν και οι Τουρκοκύπριοι, πράγμα που δεν αλήθευε και είχε ήδη διαψευσθεί…

20 Ιουλίου – Το Ψήφισμα 353 (που έγραψαν οι Βρετανοί) δεν αναφέρει λέξη για τουρκική εισβολή, έντεχνα εννοεί να φύγουν τα ελληνικά στρατεύματα όπως ζήτησε ο Μακάριος…

22 Ιουλίου – Ο Μακάριος, μετά τα θαλασσώματά του με τους Βρετανούς σωτήρες, έτρεξε στον Αμερικανό ΥΠΕΞ Χένρι Κίσινγκερ για βοήθεια…

*Δεν γνώριζε τουλάχιστον από τον Ιανουάριο 1974 για τις ομοσπονδιακές προθέσεις Ετζεβίτ; Γιατί έδωσε στις 10 Ιουλίου στο Φόρεϊν Όφις υπόμνημα «ανεφάρμοστη η ομοσπονδία»;

Ο Βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος Στόκερ από το 1972/73 τούς είχε δώσει λεπτομερέστατες πληροφορίες για τα τουρκικά σχέδια ΕΙΣΒΟΛΗΣ (βιβλία Χρ. Βενιαμίν και Φ.Α.) .

Γιατί έστειλε την επιστολή προς Γκιζίκη; Όταν στενοί του συνεργάτες (Γεώργιος Χαραλάμπους και αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α’) του είπαν «Για τ’ όνομα του Θεού μην την στείλεις» πως «μόνο ένας τρελός μπορούσε στείλει σε στρατιωτικό… επιστολή με τέτοιο περιεχόμενο» (Μαρτυρία Γ. Μάτση).

Ο Μακάριος τουλάχιστον 3 φορές τόνισε ότι «ο κίνδυνος από τους Τούρκους ήταν λιγότερος από εκείνον από τους Έλληνες αξιωματικούς». Ήταν; Το τραγικό αποτέλεσμα το ζούμε εδώ και 50 χρόνια…

1) Στον Έλληνα πρέσβη στην Κύπρο, Ευστάθιο Λαγάκο, όταν ο τελευταίος του έφερε πρόσκληση από την Αθήνα να συζητήσουν την κατάσταση, την οποία ο Μακάριος απέρριψε.

2) Στον James Callaghan, 17.7.1974, στο Φόρεϊν Όφις.

3) Στην ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, 19.7.1974.

Αυτά η «επιτροπή» της Βουλής τα αγνόησε, προτίμησε πλαστά κουρελόχαρτα τάχα του ΝΑΤΟ…

Πηγές από το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο και το βιβλίο της γράφουσας «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019».

Τα βρετανικά έγγραφα για το 1974 αποδεσμεύθηκαν 1.1.2005, δημοσιεύθηκαν στη «Σημερινή» από τη γράφουσα εντός του Ιανουαρίου 2005 και έκτοτε σε πολλά συνεχόμενα άρθρα και αναλύσεις με αναφορές σε βιβλία…

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος

Αυτός ο χάρτης εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1974, πριν από τις τουρκικές εισβολές του 1974, σε έκδοση κάρτ ποστάλ. Βρέθηκε στην κατοχή ενός Tούρκου αξιωματικού κατά τις δύο τουρκικές εισβολές.

Από τα πρακτικά της συνάντησης Μακαρίου/Harold Wilson – τι είπε στον Wilson.

Από τα πρακτικά της συνάντησης Μακαρίου/Harold Wilson περί «ελληνικής εισβολής».

Από το βιβλίο Γ. Μάτση «Μετά Παρρησίας – για την Ιστορία και την Αλήθεια».