Με τρεις σημαντικές αλλαγές -έπειτα από παρεμβάσεις της Λευκωσίας και της Αθήνας- φαίνεται να έχουν καταλήξει οι 27 ηγέτες των κρατών – μελών στο κείμενο των συμπερασμάτων για την Τουρκία, στο πλαίσιο της τηλεδιάσκεψης κορυφής.

Το νέο κείμενο περιγράφει πολύ πιο αναλυτικά από τα προσχέδια τις προϋποθέσεις και τους όρους με τους οποίους θα πρέπει να συμμορφωθεί η Τουρκία προκειμένου να ενεργοποιηθεί η θετική ατζέντα, ενώ εμπεριέχεται ο όρος ότι η όποια πρόοδος με την Τουρκία είναι αναστρέψιμη. 

Τι προβλέπουν οι αποφάσεις

Ειδικότερα, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρόκειται να επαναλάβουν την υπόσχεση του 2016 για εμβάθυνση των εμπορικών δεσμών με την Τουρκία, αλλά θα προειδοποιήσουν την Άγκυρα με κυρώσεις, εάν ξεκινήσει εκ νέου τις έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να εμβαθύνει τη συνεργασία της με την Τουρκία με τρόπο «σταδιακό, αναλογικό και αντιστρέψιμο». Με λίγα λόγια, θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξει ανάλογα με τη συμπεριφορά της Τουρκίας.

Στην αναφορά στην τελωνειακή ένωση, σύμφωνα με το προσχέδιο, οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να ξεκινήσουν προετοιμασίες για βαθύτερη (σ.σ. τελωνειακή ένωση) με την Άγκυρα. Οι ηγέτες της ΕΕ θα πουν ότι οι εμπειρογνώμονές τους μπορούν «να εργαστούν σε εντολή εκσυγχρονισμού της τελωνειακής ένωσης», επιτρέποντας την επέκταση της εμπορικής συμφωνίας της δεκαετίας του 1990 σε υπηρεσίες, αγροτικά αγαθά και δημόσιες συμβάσεις.

Πάντως, στο σημείο αυτό γίνεται ρητή αναφορά στην ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι «τρέχουσες δυσκολίες» στην υλοποίησή της, «διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή της σε όλα τα κράτη-μέλη» (εννοώντας και την Κύπρο, την οποία η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει).

Η επέκταση της τελωνειακής ένωσης θα φέρει την Τουρκία υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, πλήρως στην εσωτερική αγορά του μεγαλύτερου εμπορικού μπλοκ στον κόσμο, επιτρέποντας σχεδόν όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες να ρέουν ανεμπόδιστα. 

Την ίδια στιγμή, ενισχυμένη φαίνεται πως είναι και η παράγραφος που αφορά την κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας. Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά «το κράτος Δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα παραμένουν ζωτική ανησυχία. Η στοχοποίηση πολιτικών κομμάτων και μέσων ενημέρωσης και άλλες πρόσφατες αποφάσεις αποτελούν μείζονες οπισθοδρομήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα  και αντιβαίνουν στις υποχρεώσεις της Τουρκίας για σεβασμό στη Δημοκρατία, το κράτος Δικαίου και τα δικαιώματα των γυναικών. Ο διάλογος για τα ζητήματα αυτά παραμένει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ – Τουρκίας».

Σε ό,τι αφορά δε στο προσφυγικό – μεταναστευτικό και τις επιστροφές στην Τουρκία μεταναστών και αιτούντων άσυλο των οποίων οι αιτήσεις απορρίφθηκαν, έχει προστεθεί ότι θα διενεργούνται «σύμφωνα με την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, χωρίς διακρίσεις».

Οι αλλαγές ικανοποιούν Αθήνα και Λευκωσία και πλέον η συζήτηση για το κείμενο των Ευρωπαίων σχετικά με την Τουρκία φαίνεται πως έχει κλείσει, με τον εκπρόσωπο του Σαρλ Μισέλ να κοινοποιεί τις αποφάσεις για την Ανατολική Μεσόγειο σε ανάρτησή του στο Twitter.

H παράγραφος για την Ανατολική Μεσόγειο

1. Πραγματοποιήσαμε μια συζήτηση για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και για τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία και σημειώσαμε την κοινή ανακοίνωση σχετικά με την «κατάσταση των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας», που εκπόνησε ο Ύπατος Εκπρόσωπος και η Κομισιόν όπως ζήτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο.

2. Υπενθυμίζουμε το στρατηγικό ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ανάπτυξη μιας συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία σαν υποψήφια χώρα. Χαιρετίζουμε την πρόσφατη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω της διακοπής των παράνομων δραστηριοτήτων γεώτρησης και σεισμικών ερευνών, στα χωρικά ύδατα, την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα της Κύπρου και την επανάληψη διμερών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

3. «Υπό την προϋπόθεση ότι τα τρέχοντα θετικά σημάδια από πλευράς Τουρκίας θα συνοδευτούν από πράξεις που θα οδηγήσουν σε πιστοποιημένη, διαρκή αποκλιμάκωση υπό τις καθιερωμένες προϋποθέσεις, περιλαμβανομένων όσων ορίζονται στα προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η αναδυόμενη πρόσφατα πιο θετική δυναμική, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να εξετάσει τρόπους να συνεργαστεί με την Τουρκία με τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αντιστρέψιμο για να ενισχύσει τη συνεργασία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος και λαμβάνουν περαιτέρω αποφάσεις κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο.

4. Επαναβεβαιώνουμε την αποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε περίπτωση ανανεωμένων προκλήσεων ή μονομερών ενεργειών εντός των θαλασσίων ζωνών των κρατών μελών κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, να χρησιμοποιήσουν τα μέσα και τις επιλογές που διαθέτει για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της, στη βάση της κοινής ανακοίνωσης του Υπάτου Εκπροσώπου και της Κομισιόν.

5. Εκτιμούμε τη φιλοξενία περίπου 4 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων από την Τουρκία και εκφράζουμε την ετοιμότητα της ΕΕ να εξετάσει τη συνέχιση της βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής κάτω από συγκεκριμένες διασφαλίσεις εφαρμογής, περιλαμβανομένης ρήτρας αναστολής συνδεδεμένης με τη δέσμευση της Τουρκία να αποτρέπει τρέχουσες μεταναστευτικέ δομές οι οποίες δημιουργούν νέες διαδρομές προς την ΕΕ περιλαμβανομένης της Κύπρου.” Καλούμε την Κομισιόν να ετοιμάσει σχέδια προς το Συμβούλιο γι ένα χρηματοδοτικό πλαίσιο για τη συνέχιση της χρηματοδότησης των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία, την Ιορδανία και τον Λίβανο.

6. “Επαναλαμβάνοντας ότι η συνεργασία στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων περιλαμβανομένης της μετανάστευσης, με όλα τα κράτη μέλη χωρίς διακρίσεις είναι απαραίτητη καλούμε την Κομισιόν να διερευνήσει την ενίσχυση της συνεργασίας με την Τουρκία ώστε να διασφαλίσει την περαιτέρω εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, με την βοήθεια όπου απαιτείται της Frontex,  ιδίως σε τομείς όπως η προστασία των συνόρων, η αποτροπή όλων των διαδρομών παράνομης μετανάστευσης προς την ΕΕ και η αύξηση της επανεισδοχής μεταναστών. Σε αυτό το πλαίσιο υπογραμμίζουμε ότι η Τουρκία οφείλει να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη γρήγορη εφαρμογή των δεσμεύσεών της που εκπορεύονται από τη δήλωση ΕΕ – Τουρκίας προς όλα τα κράτη μέλη, περιλαμβανομένης και της Κύπρου.”

8. Επαναλαμβάνουμε τα συμπεράσματα της 10ης Δεκεμβρίου του 2020, όπου καταδικάστηκαν οι μονομερείς δράσεις της  Τουρκίας και καλέσαμε σε σεβασμό των ψηφισμάτων του ΣΑΗΕ 550 και 789 και την αντιστροφή των μονομερών ενεργειών που έχουν ήδη εκτελεστεί. Συνέχιση των μονομερών ενεργειών σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του ΣΑΗΕ θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην επίλυση του Κυπριακού.

9. Παραμένουμε ιδιαίτερα ανήσυχοι για τη συνεχιζόμενη και ανησυχητική υποχώρηση του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Τουρκία. Επαναλαμβάνουμε την έκκλησή μας προς την Τουρκία να αναστρέψει επειγόντως όλες αυτές τις αρνητικές τάσεις. Υπό αυτό το πρίσμα δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε τη βαθιά μας θλίψη για την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης για απόσυρση από τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, μια εξέλιξη που θέτει εν αμφιβόλω την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών και κοριτσιών στην Τουρκία.

10. Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο θέμα αυτό κατά τη σύνοδό του τον Ιούνιο. 

Η αντίδραση της Τουρκίας και το «δώρο» της Μέρκελ

Εν αναμονή των συμπερασμάτων των ευρωπαίων ηγετών, η Άγκυρα περιμένει θετικά αποτελέσματα από τη Σύνοδο Κορυφής, θεωρώντας πως έχει μπει το «νερό στο αυλάκι» με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την τελωνειακή ένωση και το προσφυγικό.

Σε θετικό κλίμα πάντως συνέβαλε και η δήλωση της γερμανίδας καγκελαρίου, Άνγκελα Μέρκελ, η οποία χαρακτήρισε «καλή είδηση» το γεγονός ότι η Τουρκία «μετά τις προκλητικές δραστηριότητες στα κυπριακά και στα ελληνικά ύδατα» έδειξε τους τελευταίους μήνες δείγμα αποκλιμάκωσης, και τόνισε την ανάγκη να συνεχιστεί ο διάλογος ΕΕ – Τουρκίας και για την περαιτέρω ανάπτυξη της προσφυγικής συμφωνίας.

«Η ευημερία μας στην Ευρώπη είναι εφικτή μόνο με καλές σχέσεις με τους γείτονές μας και εκτός ΕΕ. Και αυτό ισχύει κυρίως για την εταίρο στο ΝΑΤΟ, Τουρκία», με την οποία οι σχέσεις είναι πολύπλευρες, δήλωσε η κ. Μέρκελ, μιλώντας στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο.

«Αποτελεί καλή είδηση το γεγονός ότι η Τουρκία, μετά τις προκλητικές δραστηριότητες σε κυπριακά και ελληνικά ύδατα, έδειξε τους τελευταίους μήνες ένα δείγμα αποκλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο, μπήκε και πάλι σε διάλογο με την Ελλάδα και θα συνεχιστούν και οι συνομιλίες για το μέλλον της Κύπρου στο σχήμα 5+1 υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών» είπε χαρακτηριστικά η καγκελάριος. 

Επίσης, υπενθύμισε ότι στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «συμφωνήσαμε ότι, σε περίπτωση αποκλιμάκωσης της έντασης από την πλευρά της Τουρκίας, θα προσφέρουμε επιπλέον επιλογές για την συνεργασία μας. Και τώρα σε αυτό το Συμβούλιο θα συζητήσουμε πώς θα προχωρήσουμε σε αυτό το δρόμο».

Δεν θα είναι εύκολες συνομιλίες, παραδέχτηκε η κ. Μέρκελ, και εξέφρασε την ελπίδα «να καταλήξουμε σε αποτέλεσμα», ενώ αναφέρθηκε στις ιδιαίτερα στενές σχέσεις της χώρας της με την Τουρκία, καθώς στη Γερμανία ζουν εδώ και γενιές άνθρωποι τουρκικής καταγωγής.

Από την άλλη πλευρά, τόνισε η καγκελάριος, πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας και στην εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία. «Αναμένουμε η Τουρκία να τηρήσει τα κριτήρια του κράτους δικαίου και αυτό σε πολλές περιπτώσεις δεν συμβαίνει – σε πολλές περιπτώσεις δεν γίνονται σεβαστά ανθρώπινα δικαιώματα και η αποχώρηση της Τουρκίας από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι ένα πάρα πολύ λυπηρό μήνυμα. Θα ευχόμασταν η Τουρκία να είχε παραμείνει» είπε χαρακτηριστικά η κ. Μέρκελ, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η ίδια θεωρεί ότι δεν βοηθάει το να μην συζητά η ΕΕ με την Τουρκία.

«Για αυτό θέλουμε τώρα να διαβουλευτούμε για το πώς θα επαναληφθεί υψηλού επιπέδου διάλογος ΕΕ – Τουρκίας. Έχουμε κοινά συμφέροντα. Και σε αυτά περιλαμβάνεται και η ιδιαίτερη πρόκληση της μετανάστευσης. Αυτήν μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε μόνο από κοινού με την Τουρκία» πρόσθεσε και αναφέρθηκε στα επιτεύγματα της προσφυγικής συμφωνίας του 2016, η οποία, όπως είπε, κατέστησε δυνατό να αντιμετωπιστούν οι παράνομοι διακινητές προσφύγων, να μειωθεί ο αριθμός εκείνων που φθάνουν παρανόμως στην Ελλάδα, καθώς και ο αριθμός των θανάτων στο Αιγαίο.

Η καγκελάριος έκανε ακόμη λόγο για την «αναγνώριση» που αξίζει στην Τουρκία για την προσφορά της στην υποδοχή 3,6 εκατομμυρίων προσφύγων, διαβεβαίωσε ότι τα χρήματα που διαθέτει η ΕΕ σε έργα και οργανώσεις που υποστηρίζουν τους πρόσφυγες στην Τουρκία ελέγχονται και χρησιμοποιούνται σωστά και υπογράμμισε ότι η συμφωνία πρέπει τώρα να αναζωογονηθεί και να αναπτυχθεί περαιτέρω.

ΠΗΓΗ: In.gr