Ανδρέας Πιμπίσιης   

Σε μια κρίσιμη καμπή των εξελίξεων στο Κυπριακό και τα ευρωτουρκικά, οι κινήσεις της Αθήνας φαίνεται να αφήνουν ξεκρέμαστη τη Λευκωσία ως προς τις συνεργασίες της περιοχής και κοινές δράσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες μας η Λευκωσία δεν έτυχε οποιασδήποτε ενημέρωσης από την Αθήνα για συζητήσεις μεταξύ Κυριάκου Μητσοτάκη και Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι για αλλαγή όδευσης του αγωγού της Ανατολικής Μεσογείου. Η κυπριακή κυβέρνηση προσπαθεί να χειριστεί το θέμα κατά τρόπον ώστε να μην διαταραχθούν οι σχέσεις των δύο χωρών σε μια ιδιαίτερα λεπτή φάση των εθνικών ζητημάτων. 

Το θέμα προέκυψε με δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδα «Το Βήμα» όπου γινόταν λόγος για σενάριο προκειμένου ο αγωγός EastMed να αλλάξει όδευση και να περάσει από την Αίγυπτο αντί από την Κύπρο, όπως είναι ο προγραμματισμός σύμφωνα με τα όσα επισήμως και δημοσίως υποστηρίζουν μέχρι και σήμερα στη Λευκωσία. Από τον Λόφο διαψεύδουν ότι υπάρχει αλλαγή του προγραμματισμού και των σχεδίων της όδευσης του αγωγού.  

Σύμφωνα με τον Βίκτωρα Παπαδόπουλο (διευθυντή του Γραφείου Τύπου του Προέδρου Αναστασιάδη) «οι μελέτες έχουν χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ» και «οι χώρες στην περιοχή που εμπλέκονται και η Κυπριακή Δημοκρατία κάνουμε όλες εκείνες τις ενέργειες και καταβάλλουμε όλες εκείνες τις προσπάθειες, έτσι ώστε όταν έρθει η ώρα, οι επιλογές να υπάρχουν ενώπιον των εταιρειών που θα αναλάβουν το έργο για να αποφασίσουν».

Στο δημοσίευμά του το Βήμα υποστηρίζει πως την ιδέα της αλλαγής όδευσης του αγωγού ο Κυριακός Μητσοτάκης την είχε συζητήσει με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη κατά το τελευταίο του ταξίδι στη Λευκωσία, αλλά και με τον Βενιαμίν Νετανιάχου όταν λίγο αργότερα τον συνάντησε στην Ιερουσαλήμ. Η εφημερίδα αναφέρει πως «σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες η κυπριακή πλευρά εμφανίστηκε επιφυλακτική, καθώς προφανώς θεωρεί ότι ίσως χάνει έναν διαπραγματευτικό μοχλό στη γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου». 

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης φαίνεται να μην έχει ενημερωθεί για το συγκεκριμένο θέμα και τις όποιες σκέψεις συζητούν εδώ και μήνες Μητσοτάκης και Αλ Σίσι. Όπως μαθαίνουμε μετά και τα χθεσινά δημοσιεύματα σε κυπριακά μέσα ενημέρωσης, το όλο θέμα συζητήθηκε μεταξύ του ΠτΔ και των συνεργατών του. Με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να υποστηρίζει ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν τον ενημέρωσε για θέμα αλλαγής όδευσης του αγωγού της Ανατολικής Μεσογείου. 

Τόσο ο Βίκτωρας Παπαδόπουλος στην πρώτη του δήλωση όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης (μιλώντας στο ΡΙΚ) σημείωσε τη διακρατική συμφωνία που υπάρχει μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ για τον αγωγό EastMed, αλλά και την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χρηματοδοτήσει το έργο. 

Η ιδέα και η προώθησή της

Το Βήμα, επικαλούμενο «αποκλειστικές πληροφορίες», έγραψε ότι ο Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα (10-11 Νοεμβρίου 2020) παρουσίασε στον Κυριάκο Μητσοτάκη «μια πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα, την οποία, αφού οι δύο άνδρες συζήτησαν εκτενώς, ο Έλληνας Πρωθυπουργός ανέλαβε στη συνέχεια να προωθήσει τόσο προς τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη όσο –και κυρίως– προς τον Ισραηλινό ομόλογό του Βενιαμίν Νετανιάχου. Η ιδέα των κ.κ. Αλ Σίσι και Μητσοτάκη (οι δύο άνδρες διατηρούν συχνή τηλεφωνική επαφή) αφορούσε το σενάριο της αλλαγής όδευσης του πολυδιαφημισμένου αγωγού φυσικού αερίου EastMed, ώστε αυτός να εκκινεί μεν από το γιγαντιαίο κοίτασμα «Λεβιάθαν» στο Ισραήλ και ακολούθως, αντί να πηγαίνει προς Κύπρο, να κατευθύνεται προς Αίγυπτο. Από εκεί ο αγωγός θα συνεχίζει στην ξηρά –και όχι πλέον υποθαλασσίως στα αβυσσαλέα βάθη της Ανατολικής Μεσογείου– ώς τα σύνορα Αιγύπτου – Λιβύης και έπειτα να ανεβαίνει προς την Κρήτη διερχόμενος από την περιοχή της οριοθετημένης ελληνοαιγυπτιακής ΑΟΖ. Στη συνέχεια, πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) θα μπορούν να μεταφέρουν το αέριο μέσω ενός «εικονικού» (virtual) αγωγού είτε προς την Αλεξανδρούπολη είτε προς άλλα σημεία, με τελικό προορισμό την Ευρώπη».

Οικόπεδα και συμφωνία 

Η Αίγυπτος την περασμένη εβδομάδα προχώρησε σε δύο άλλες κινήσεις που αφορούν τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Η πρώτη αφορά προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού για εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην αιγυπτιακή ΑΟΖ και η δεύτερη είναι η συμφωνία με το Ισραήλ για δημιουργία αγωγού από το «Λεβιάθαν» προς τις μονάδες υγροποίησης της Αιγύπτου. 

Το Κάιρο φρόντισε τα πεδία που περιλαμβάνονται στον διεθνή διαγωνισμό να είναι εντός ενός πλαισίου που λαμβάνει υπόψη του τη συμφωνία οριοθέτησης των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Πρόκειται για τα δυτικά πεδία της αιγυπτιακής ΑΟΖ. Ωστόσο, σ’ ένα σημείο υπήρξε μια λεπτομέρεια η οποία φαίνεται,σύμφωνα με δημοσιεύματα στον ελλαδικό Τύπο, να προβληματίζει την Αθήνα. Ένα από τα πεδία που βρίσκεται ανατολικά του 28ου μεσημβρινού είναι στα νότια όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας όπως αυτή καθορίστηκε από την Άγκυρα με ρηματική διακοίνωση προς τον ΟΗΕ μετά τη συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη. 

Η κίνηση αυτή της Αιγύπτου ερμηνεύθηκε και από κάποιους κύκλους της Αθήνας ως μια προσπάθεια του Καΐρου να πετύχει ανοίγματα προς την Άγκυρα αφού δεν μπαίνει σε «τουρκικά ύδατα», σύμφωνα με τις γνωστές διεκδικήσεις της Τουρκίας, τις οποίες αμφισβητούν τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος. 

Λίγες ημέρες προηγουμένως η Αίγυπτος είχε καταλήξει σε συμφωνία με το Ισραήλ για να προχωρήσουν με την κατασκευή αγωγού από το Λεβιάθαν προς τις αιγυπτιακές μονάδες υγροποίησης φυσικού αερίου.