Δρ Γαβριήλ Χαρίτος

Ενόψει των εκλογών της 23ης Μαρτίου οι δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα στον Πρωθυπουργό Νετανιάχου. Αυτήν τη φορά, όμως, προστέθηκαν στους αντιπάλους του πρώην στελέχη του κόμματός του. Ο χώρος της εθνοθρησκευτικής Δεξιάς, που πάντα τον στήριζε, δεν είναι συμπαγής όπως παλιά. Η Κεντροαριστερά έχει πια μάθει να αρθρώνει ουσιαστικότερο πολιτικό λόγο, κυρίως χάρη στην εξαιρετικά επικοινωνιακή νέα αρχηγό του Κόμματος των Εργατικών, Μεράβ Μιχαέλι. Και ενώ είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πώς ακριβώς θα κινηθεί το κουρασμένο πια εκλογικό σώμα εν μέσω συνεχών lockdown, δεν αποκλείεται το πολιτικό μέλλον του μακροβιότερου Πρωθυπουργού της χώρας να κριθεί από ένα «μοιραίο ατύχημα»: Μία απώλεια της τάξεως 2-3 εδρών, θα μπορέσει να φέρει στην εξουσία μία κυβέρνηση συνασπισμού με κύριο (αν όχι μοναδικό) συνεκτικό στοιχείο τη θέληση ανατροπής της παντοκρατορίας Νετανιάχου. Παράλληλα, οι θερμές χειραψίες με τον Ντόναλντ Τραμπ αποτελούν παρελθόν, ενώ ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ‘θυμήθηκε’ να συνομιλήσει τηλεφωνικά με τον Νετανιάχου, αφού είχε περάσει ένας ολόκληρος μήνας μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του – μία καθυστέρηση που έγινε εξαιρετικά αισθητή στο Ισραήλ. Παρά την αισιοδοξία που αποπνέουν οι προεκλογικές του εμφανίσεις στα τοπικά ΜΜΕ, η αλήθεια είναι ότι οι οιωνοί σίγουρα θα πρέπει να προβληματίζουν το επιτελείο του Βενιαμίν Νετανιάχου.

Ελλείψει Ντόναλντ Τραμπ και πρόσθετων «Συμφωνιών Αβραάμ», ο Βενιαμίν Νετανιάχου προσπαθεί να αξιοποιήσει όσα επικοινωνιακά μέσα έχει στη διάθεσή του για να υπενθυμίσει στον μέσο Ισραηλινό πολίτη ότι, παρά τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, λόγω της πανδημίας, «το Ισραήλ έξω πάει καλά».

Σημαντικοί αρωγοί του σε αυτό αποδείχθηκαν ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης – οι μόνοι ξένοι ηγέτες που πραγματοποίησαν επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ, προαναγγέλλοντας γρήγορη επάνοδο στην τουριστική κανονικότητα. Όμως, η δραματική αύξηση των κρουσμάτων σε Ελλάδα και Κύπρο μείωσε αισθητά την αισιοδοξία των Ισραηλινών ότι οι διακοπές τους πλησιάζουν.

Δωρεές με ανταλλάγματα

Το επιτελείο Νετανιάχου εφάρμοσε την περασμένη εβδομάδα ένα πρωτότυπο επικοινωνιακό αντίδοτο: Τη «διπλωματία των εμβολίων».

Είναι γνωστόν ότι το Ισραήλ έχει παραγγείλει συνολικά 600.000 εμβόλια της Moderna. Μέχρι τώρα παρελήφθησαν 100.000, που φυλάσσονται σε συνθήκες ψύξης με «διάρκεια ζωής» πέντε ακόμα μήνες. Παρότι αποτελούν ένα σημαντικό απόθεμα, διαφαίνεται ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν άμεσα, μιας και η ροή των εμβολίων της Pfizer συνεχίζεται απρόσκοπτα. Όπως ανακοινώθηκε επίσημα, το επιτελείο Νετανιάχου σε συνεργασία με το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας υπό τον Μεΐρ Μπεν-Σιαμπάτ, συνέταξαν έναν κατάλογο 19 χωρών, που θα μπορούσαν να γίνουν αποδέκτες δωρεάν εμβολίων, που θα προέρχονται από το στοκ της Moderna, εν είδει είτε ‘επιβράβευσης’ των καλών τους σχέσεων με το Ισραήλ είτε επί τω τέλει ‘ενθάρρυνσής’ τους, ώστε να προβούν σε κινήσεις που θα εξυπηρετούσαν πολιτικά και διπλωματικά τα ισραηλινή συμφέροντα – και, παραλλήλως, την προεκλογική εκστρατεία του Νετανιάχου.

Προχθές (26/2) η Ονδούρα παρέλαβε δωρεάν 5.000 εμβόλια, με την ισραηλινή προσδοκία ότι θα ανοίξει την Πρεσβεία της στην Ιερουσαλήμ – κάτι που ο Πρόεδρός της, Χουάν Ορλάντο Ερνάντες, είχε υποσχεθεί τον περασμένο Σεπτέμβριο. Αντίστοιχη κίνηση αναμένει το Ισραήλ και από τη Γουατεμάλα, η οποία και εκείνη παρέλαβε δωρεάν εμβόλια. Ο πλήρης κατάλογος των 19 χωρών δεν δόθηκε στη δημοσιότητα. Ωστόσο, διέρρευσε ότι σε αυτόν περιλαμβάνονται η Ουγγαρία (η ουγγρική Πρεσβεία στο Τελ Αβίβ έχει ήδη αποσπάσει τον εμπορικό της ακόλουθο στην Ιερουσαλήμ), η Τσεχία (το κοινοβούλιό της έχει ήδη εγκρίνει ψήφισμα υπέρ της αναγνώρισης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ), το Τσαντ (ο Πρόεδρος της αφρικανικής αυτής χώρας πραγματοποίησε ‘ιδιωτική’ επίσκεψη στην Ιερουσαλήμ στα τέλη του 2018, η οποία καλύφθηκε εκτενώς από τα ΜΜΕ, χωρίς όμως να έχουν ακόμα αναβαθμισθεί και επισήμως οι διμερείς διπλωματικές σχέσεις), η Μαυριτανία (ως επικοινωνιακό αντίβαρο στη συμφωνία εξομάλυνσης Ισραήλ-Μαρόκου και με στόχο την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων και το εκ νέου άνοιγμα της ισραηλινής πρεσβείας στην Νουακχότ), ως επίσης, περιέργως, και η Ιταλία. Είναι ενδιαφέρον ότι αποδέκτης δωρεάν εμβολίων φέρεται να είναι και η Παλαιστινιακή Αρχή, με τα 5.000 εμβόλια να προορίζονται για το ιατρικό της προσωπικό, ενώ, πριν από δέκα μέρες, το Ισραήλ επέτρεψε την οδική μεταφορά εμβολίων Sputnik από την Παλαιστινιακή Αρχή στην Λωρίδα της Γάζας, που ελέγχεται από την Χαμάς.

Στον ίδιο κατάλογο φέρεται να περιλαμβάνεται και η Κύπρος. Είναι γεγονός ότι προ μηνός ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωσε ότι ζήτησε να αγοράσει η Κυπριακή Δημοκρατία εμβόλια από το Ισραήλ -κάτι που συζητούσαν η Αυστρία και η Δανία- με το Ισραήλ να δίνει διφορούμενες απαντήσεις, μιας και ο μαζικός εμβολιασμός βρισκόταν ακόμα σε αρχικό στάδιο. Δεδομένου ότι η επιδημιολογική κατάσταση στην Κύπρο βελτιώνεται, εκτιμάται ότι η Λευκωσία δεν θα βιαστεί να αποδεχθεί ένα τέτοιο συμβολικό «δώρο». Όλα δείχνουν ότι μία τέτοια αποδοχή είναι πιθανόν να προϋποθέτει περιπεπλεγμένα διπλωματικά ανταλλάγματα, τα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι σε θέση να προσφέρει – ενόψει μάλιστα και της Πενταμερούς, με όσα ευαίσθητα ζητήματα κυριαρχίας θα θίγει σε καθαρά εσωτερικό-κυπριακό επίπεδο.

Αναμένεται να δούμε, εάν αυτή η ιδιότυπη ‘διπλωματία των εμβολίων’ θα αποφέρει καρπούς, ενισχύοντας επικοινωνιακά τον Νετανιάχου, αλλά και την ισραηλινή επιδίωξη αναγνώρισης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας της χώρας του από την Ονδούρα και τη Γουατεμάλα. Ωστόσο, οι αντιδράσεις της ενδοκυβερνητικής αντιπολίτευσης υπό τον ΥΠΑΜ Γκαντς και τον (όλως ανενημέρωτο, πλην όμως καθ’ ύλην αρμόδιο) ΥΠΕΞ Ασκενάζι, φαίνεται ότι πάγωσαν για την ώρα το όλο εγχείρημα. Και δικαίως. Η όλη μεθόδευση της ‘διπλωματίας των εμβολίων’ ήταν μία προσωπική πρωτοβουλία του Νετανιάχου και των συνεργατών του, πέρα και μακριά από κάθε διαδικασία και χωρίς να περάσει από κανένα υπουργικό συμβούλιο. Ο Νομικός Επίτροπος παρά τη κυβερνήσει, Αβιχάι Μάντελμπλιτ, κλήθηκε να γνωμοδοτήσει για τη νομιμότητα αποστολής των εμβολίων στο εξωτερικό, ενώ παραμένει ανοικτό το ζήτημα του εμβολιασμού όσων Παλαιστινίων κατοικούν στις ζώνες B και C της Δυτικής Όχθης, οι οποίες τελούν υπό τον έλεγχο των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων, όπως ορίζουν οι Συμφωνίες του Όσλο.

Έτσι, για την ώρα, όλα δείχνουν ότι αυτή η πρωτοβουλία κινδυνεύει να εξελιχθεί σε επικοινωνιακό μπούμερανγκ. Ωστόσο, μέχρι τις κάλπες της 23ης Μαρτίου και δη για ισραηλινά δεδομένα, ο πολιτικός χρόνος που απομένει είναι τεράστιος.

*Μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Μπεν-Γκουριόν του Ισραήλ. Διδάσκει Ιστορία Ελληνοϊσραηλινών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Σημερινή