Δρ Λάμπρος Γ. Καούλλας

Αυτόνομα ιπτάμενα «drones-έντομα» που μπορούν να κατασκοπεύουν τον εχθρό μέχρι και σε απόσταση ενάμιση χιλιομέτρου δοκιμάζει ο Βρετανικός Στρατός.

Το «bug drone», βάρους 196 γραμμαρίων (περίπου το ίδιο με ένα έξυπνο τηλέφωνο), είναι ένα πλήρως αυτόνομο μη-επανδρωμένο αερόχημα (UAV) ενώ είναι δυνατός ο έλεγχός του μέσω τηλεχειρισμού. Η μπαταρία του αντέχει μέχρι και 40 λεπτά και λόγω του χαμηλού οπτικού του προφίλ έχει τη δυνατότητα να παραμένει απαρατήρητο και να μην γίνεται αντιληπτό από τον αντίπαλο.

Ο Βρετανικός Στρατός παρέλαβε ήδη 30 drones-έντομα για τις πρώτες δοκιμές. Θεωρείται υψηλής αποδόσεως σε σχέση με το κόστος τους λόγω των πολλαπλών οφελημάτων που προσφέρει.

Είναι ιδανικό για περιπολίες και χαρτογράφηση ενώ επίσης μπορεί να μεταδίδει υλικό σε πολλαπλές συσκευές όπως κινητά, φορητούς υπολογιστές και ταμπλέτες. Οι κατασκευαστές τους αναφέρουν πως είναι έτοιμο για λειτουργία σμήνωσης (swarm), με πολλά drones να λειτουργούν μαζί, ενώ επίσης διαθέτει αντίμετρα ηλεκτρονικού πολέμου. Επίσης, χρησιμοποιεί δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και μπορεί να προσγειώνεται, να «βλέπει» και να «ακούει» επιτρέποντας «αόρατη» παρατήρηση για ώρες. Όσον αφορά στον εξοπλισμό που μπορεί να φέρει, περιλαμβάνει μικρόφωνα, ηχεία, θερμική κάμερα, συσκευές αντιπερισπασμού, κάμερα χαρτογράφησης, συσκευές υπέρυθρου ή υπεριώδους φωτός και άλλα. Μπορεί να λειτουργήσει με ανέμους μέχρι και περίπου 80 χιλιομέτρων την ώρα.

Από τις μικρές εταιρείες στον Βρετανικό Στρατό

Οι βρετανικές Ένοπλες Δυνάμεις θέλουν να εκμεταλλευτούν τις εφευρέσεις και την πειραματική τεχνολογία μικρών εταιρειών προς όφελος τους το συντομότερο δυνατόν, χωρίς επιπλέον γραφειοκρατικά κωλύματα.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Daily Mail» (30/12/2020), το «The Bug» δοκιμάστηκε στο πρόσφατο «Army Warfighting Experiment» και αποδείχτηκε το μοναδικό μικρό drone που κατάφερε να αντέξει τις δύσκολες καιρικές συνθήκες.

«Παραδώσαμε το Bug σε συνεργασία με τη UAVTEK, η οποία σχεδιάζει και κατασκευάζει μη-επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAV) από το εργαστήριό της στο Κότσγουολντς. Η εμπειρία μας στην ανάπτυξη μεγάλων όγκων ασφαλούς υλισμικού (hardware) σημαίνει πως ήμασταν σε θέση να βοηθήσουμε την ομάδα να μετατρέψει το έξοχο σχέδιο σε ένα πραγματικό προϊόν που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι Ένοπλες Δυνάμεις μας», ανέφερε ο James Gerard, διευθυντής τεχνολογίας της βρετανικής BAE Systems. «Η συνεργασία λαμβάνει χώρα μέσα σε όλη την BAE Systems είναι ένας πολύ καλός τρόπος να πάρουν γρήγορα στα χέρια τους οι στρατωτικοί χρήστες την καλύτερη σκέψη από μικρές εταιρείες», πρόσθεσε.

«Ακόμα και στον πιο σκληρό καιρό, το Bug μπορεί να προσφέρει ζωτικές τακτικές πληροφορίες για το τι υπάρχει στην γωνιά ή πίσω τον επόμενο λόφο, δουλεύοντας αυτόνομα για να δώσει στους στρατιώτες μια οπτική ενημέρωση», ανέφερε ο Gerard και εξήγησε πως σε συνδυασμό με άλλο λογισμικό που αναπτύσσει η εταιρεία το βίντεο μπορεί να μοιράζεται ταυτόχρονα σε πολλούς χρήστες. Αυτό θα επιτρέπει στους διοικητές σε ξηρά, θάλασσα και αέρα να έχουν καλύτερη πληροφόρηση και επίγνωση της κατάστασης επί του εδάφους που θα τους βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων.

Με την αποτελεσματικότητα του να θεωρείται δεδομένη, οι επιστήμονες βλέπουν τώρα πως θα εξελίξουν περισσότερο τον σχεδιασμό του μικρού ρομποτικού κατασκόπου με την προσθήση νέων αισθητήρων και δυνατοτήτων και την ενσωμάτωση σε άλλο στρατιωτικό εξοπλισμό.

Black Hornet 3

Ένα άλλο μικρό drone που ήδη χρησιμοποιείται ως «ατομικό σύστημα αναγνώρισης» («personal reconnaissance system») από τον Αμερικανικό Στρατό στη Συρία είναι το «Black Hornet 3» της FLIR. Σύμφωνα με το «The Drive» (20/07/2020), αυτό το «κατασκοπευτικό νανο-drone» («nano spy drone») αναπτύσσεται από το 2010 και μοιάζει με μικροσκοπικό ελικόπτερο. Φέρει δύο κανονικές και μια θερμική κάμερα και ο χειριστής του μπορεί να το στείλει σε συγκεκριμένο σημείο δίνοντας συντεταγμένες GPS. Βρετανοί και Γάλλοι, αναφέρει η ίδια πηγή, έχουν επίσης πειραματιστεί με αυτό το drone.

Στις 19 Ιουλίου 2020, δύο άνδρες του Συριακού Αραβικού Στρατού ανέβασαν φωτογραφία στα ΜΚΔ κρατώντας ένα τέτοιο drone το οποίο βρέθηκε κοντά στην πόλη Tal Tamr.

Στρατιωτικό μέλλον & «Army Warfighting Experiment»

Το «Army Warfighting Experiment» είναι μια ετήσια διοργάνωση υπό την αιγίδα του «Future Capability Group» του βρετανικού Υπουργείου Άμυνας με σκοπό την εξερεύνηση αναδυόμενων τεχνολογιών και την παροχή ανατροφοδότησης σχετικά με αυτές.

Το σύνθημα στην σχετική επίσημη ιστοσελίδα του Βρετανικού Στρατού είναι «αξιοποίηση της τεχνολογίας για να είμαστε έτοιμοι για τον σύνθετο πόλεμο του μέλλοντος».

Σκοπός των ασκήσεων αυτών είναι η «μεταμόρφωση του τρόπου με τον οποίο εκπαιδευόμαστε, με ενσωμάτωση και πειραματισμό με τεχνολογία αιχμής».

Στους στόχους περιλαμβάνεται η σμίκρυνση της διαφοράς μεταξύ συλλογής δεδομένων και εκμετάλλευσής τους, η τοποθέτηση του στρατιώτη στην καρδιά της τεχνολογίας για να είναι συμβατός με τις δυνατότηες και τις προσδοκίες της «Γενιάς Ζ» («Generation Z») και η άμεση αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας σε όλο το φάσμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Στο τελευταίο περιλαμβάνεται και η εγκόλπωση νέων πειραματικών τεχνολογιών και ιδεών με σκοπό την άμεση δοκιμασία, ενσωμάτωση και αξιοποίησή τους.

Η «Guardian» (28/12/2020) αναφέρει πως πέρσι το βρετανικό ΥΠΑΜ ανακοίνωσε προϋπολογισμού ύψους £66 εκατομμυρίων σε ρομποτικά προγράμματα για τα πεδία των μαχών, συμπεριλαμβανομένων «μινι-drones» επιτήρησης καθώς και άλλων πολεμικών οχημάτων ή οχημάτων διοικητής μέριμνας που λειτουργούν με τηλεχειριστήριο ή και αυτόνομα.

Τα τελευταία χρόνια έχει κορυφωθεί η κούρσα εξοπλισμών στις Ένοπλες Δυνάμεις μεγάλων χωρών για έξυπνα συστήματα, κεφαλαιοποίηση της κυβερνοτεχνολογίας, της ανοιχτής πληροφόρησης και των μεταδεδομένων και του πειραματισμού με εξωτικές τεχνολογίες.

Πρόσφατα, διεπιστημονική στρατιωτική επιτροπή για θέματα ηθικής έδωσε έγκριση στις γαλλικές Ένοπλες Δυνάμεις για ανάπτυξη εμφυτευμάτων, χαπιών και τεχνολογίας για δημιουργία υπερστρατιωτών στο πλαίσιο του ανταγωνισμού με άλλες χώρες, σύμφωνα με την «Σημερινή της Κυριακής» (15/12/2020).

Σε συνέντευξή του πριν δύο μήνες, ο Στρατηγός Σερ Nicholas Carter, Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου , προειδοποίησε πως ο κόσμος περνά μια «πολύ αβέβαιη και ανήσυχη» περίοδο ως αποτέλεσμα της πανδημίας του κορωνοϊού, μαζί με το ρίσκο οι περιφερειακές εντάσεις να κλιμακωθούν σε έναν Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Βρετανός επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων, σχολιάζοντας τον αμυντικό προϋπολογισμό της χώρας του, ανέφερε πως χρειάζονται μακροπρόθεσμες επενδύσεις στον εκσυγχρονισμό που ουσιαστικά θα σημαίνει απόσυρση δυνατοτήτων της βιομηχανικής εποχής και υιοθέτηση αυτών της πληροφοριακής εποχής. Σχολιάζοντας την κατάσταση του Βρετανικού Στρατού μέχρι το 2030, δήλωσε: «Υποψιάζομαι πως μπορεί να έχουμε ένα στρατό των 120.000, εκ των οποίων οι 30.000 μπορεί να είναι ρομπότ, ποιος ξέρει; Αλλά η απάντηση είναι πως πρέπει να ανοίξουμε τα μυαλά μας στο ότι πιθανόν οι αριθμοί να μην είναι αυτοί που καθορίζουν το τι πρέπει να κάνουμε, αλλά το αποτέλεσμα που μπορούμε να πετύχουμε, αυτό είναι στην πραγματικότητα το τι πρέπει να αναζητούμε» (Σημερινή Online, 09/11/2020).

Ασύμμετρες απειλές & συστήματα αντι-drone

Ταυτόχρονα, αναπτύσσονται και «αντι-drone» τεχνολογίες (Counter-Unmanned Aircraft Systems, C-UAS), όπως τα συστήματα «Drone Dome» του Ισραήλ και «Sapsan-Bekas» της Ρωσίας για την αντιμετώπιση συμβατικών και ασύμμετρων απειλών που προέρχονται από τη χρήση μη-επανδρωμένων αεροχημάτων. Όπως αναφέρει η αμυντική ιστοσελίδα «Defence Redefined» (02/05/2020), «η τεράστια ανάπτυξη που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην χρήση των μικρών σε μέγεθος drones με έλικες (π.χ. quadcopters) τείνει να αποτελεί “πονοκέφαλο” για τα Σώματα Ασφαλείας και τις Ένοπλες Δυνάμεις κάθε χώρας, αφού λόγω του μικρού τους μεγέθους, χαμηλού σχετικά κόστους και ευκολίας στον χειρισμό, μπορούν να μετατραπούν από συσκευές ψυχαγωγίας ακόμη και σε όπλα, χτυπώντας αιφνιδιάστηκα και με αποτελεσματικότητα επίγειους στόχους με την μεταφορά φορτίου εκρηκτικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας επίθεσης συνέβη στις 06 Μαρτίου 2020 όταν αμερικανικές δυνάμεις οι οποίες φρουρούσαν πεδία πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ανατολική Συρία, δέχτηκαν επίθεση από μικρά drones τα οποία έριχναν αυτοσχέδια πυρομαχικά.»

Το ισραηλινό σύστημα «Drone Dome» λειτουργεί σε όλες τις καιρικές συνθήκες έχει την ικανότητα να εντοπίζει άγνωστους στόχους χωρίς να προκαλεί παρεμβολές σε φίλια αεροσκάφη χρησιμοποιώντας συγκεκριμένο εύρος ζώνης παρεμβολής και μια προηγμένη κατευθυντική κεραία. Καταρρίπτει drones είτε με παρεμβολή των συστημάτων πλοήγησης του στόχου (soft kill) είτε χρήση ισχυρής δέσμης ακτίνων λέιζερ (hard kill).

Το ρωσικό σύστημα «Avtomatika Sapsan-Bekas» έχει την δυνατότητα να εντοπίζει μη επανδρωμένα αεροχήματα πολιτικού και στρατιωτικού τύπου σε αποστάσεις μέχρι 10 χλμ και να εξουδετερώνει σε αποστάσεις περίπου 6 χλμ, παρεμβάλλοντας την επικοινωνία μεταξύ χειριστή-UAV.

Στο βιβλίο του «Drones and Terrorism: Asymmetric Warfare and the Threat to Global Security» που κυκλοφόρησε από την I.B. Tauris το 2018, ο Nicholas Grossman προειδοποιούσε για τη χρήση των drones από τρομοκρατικές οργανώσεις τόσο για συλλογή πληροφοριών, όσο και για επιθέσεις.

Η αποτελεσματική χρήση των φονικών τουρκικών drones στο Αρτσάχ από το Αζερμπαϊτζάν υπήρξε ένας καταλυτικής σημασίας παράγοντας για τα κέρδη που αποκόμισαν επί του εδάφους Τούρκοι και Αζέροι. Η σημασία της εκτεταμένης χρήσης των drones είναι δεδομένο που αποτελεί «το πιο επείγον μάθημα» από αυτή τη σύρραξη (Σημερινή της Κυριακής, 08/12/2020).

Ο Αρμένιος πρόεδρος της αυτονομιστικής «Δημοκρατίας του Αρτσάχ», Arayik Harutyunyan, απαριθμώντας τους λόγους, κάτω από τους οποίους η Αρμενία, αναγκάστηκε να υπογράψει την συνθηκολόγηση ανάφερε μεταξύ άλλων και τα εξής, τα οποία θα πρέπει να προβληματίσουν Κύπρο και Ελλάδα: «Πρόσφατα, καταφέραμε να λύσουμε το πρόβλημα των drone, αλλά την τελευταία μέρα, ο εχθρός κατάφερε να χρησιμοποιήσει ξανά τα UAV του προξενόντας μας σημαντικά πλήγματα. Όλοι μας, όλοι οι ηγέτες, πρέπει να απαντήσουμε στο γεγονός ότι είχαμε ένα τέτοιο πρόβλημα.» (Σημερινή Online, 10/11/2020)

Η Τουρκία αναπτύσσει επίσης το «Ulaq» ένα νέο οπλισμένο μη-επανδρωμένο θαλάσσιο σκάφος επιφανείας το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως «το άκαρδο φάντασμα». Οι αποστολές που μπορεί να αναλάβει περιλαμβάνουν την αναγνώριση, επιτήρηση, συλλογή πληροφοριών, αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών, συνοδεία σκαφών ως δύναμη προστασίας, προστασία στρατηγικών υποδομών και επιχειρήσεις μάχης επιφανείας.

Σημερινή Online