Του Γιασάρ Γιακίς*

Τα πρώτα σημάδια μιας ταραχώδους σχέσης Τουρκίας-ΗΠΑ φάνηκαν μέσω των δηλώσεων ενός ανθρώπου-κλειδί της διοίκησης Μπάιντεν. Ο υποψήφιος Υπουργός εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, μίλησε την Τρίτη για την Τουρκία: «Το ότι ένας στρατηγικός συνεργάτης μας -φαινομενικά τουλάχιστον στρατηγικός συνεργάτης- τάσσεται υπέρ ενός στρατηγικού ανταγωνιστή μας (Ρωσία), είναι απαράδεκτο». Κατά τη διάρκεια της ακρόασης της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας, συμπλήρωσε ότι οι υπάρχουσες κυρώσεις κατά της Τουρκίας πρόκειται να αξιολογηθούν και η Ουάσιγκτον θα αποφασίσει εάν είναι αναγκαία η άσκηση περαιτέρω πίεσης. 

Ο Μπλίνκεν είναι γνωστός για την κριτική που ασκεί στην Τουρκία, αλλά η αναφορά του σε συμμαχική χώρα του ΝΑΤΟ ως «φαινομενικά στρατηγικό σύμμαχο», πριν καν αναλάβει το πόστο του Υπουργού Εξωτερικών, υπονοεί πως η Άγκυρα πρέπει να καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια στις σχέσεις της με τη νέα διοίκηση των ΗΠΑ. Ο Μπλίνκεν δείχνει να μην αποδέχεται το ενδεχόμενο η Τουρκία να διατηρήσει μια καλή σχέση, τόσο με τις ΗΠΑ, όσο και με τη Ρωσία.

Άλλη μια προσωπικότητα-κλειδί στη νέα ομάδα του Μπάιντεν είναι ο στρατηγός εν αποστρατεία Λόιντ Όστιν, ο οποίος είναι πλέον Υπουργός Άμυνας. Ο Όστιν, το 2013, διορίστηκε επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης των Ηνωμένων Πολιτειών (CENTCOM), η οποία είναι υπεύθυνη για τα αμερικανικά συμφέροντα σε Μέση Ανατολή, Κεντρική και Νότια Ασία. Συνεργάστηκε με την Τουρκία στο πλαίσιο του προγράμματος εκπαίδευσης και εξοπλισμού κατά των Daesh στη Συρία, όμως το πρόγραμμα αυτό εξελίχθηκε σε αποτυχία. Οι μαχητές της συριακής αντιπολίτευσης εκπαιδεύτηκαν στην Τουρκία και απεστάλησαν στη Συρία με 12 οχήματα, τα οποία ήταν εξοπλισμένα με πολυβόλα· ωστόσο, με το που πέρασαν τα σύνορα, πολλοί από αυτούς παρέδωσαν τα οχήματα, τον οπλισμό και τα πυρομαχικά τους σε μέλη του μετώπου «Al Nusra».

Μετά την επιπλοκή αυτή, ο Όστιν στράφηκε προς τους Κούρδους μαχητές-παρά τις αντιρρήσεις της Τουρκίας- καθώς οι ΗΠΑ πίστευαν ότι είναι πιο αξιόπιστοι αλλά και καλύτεροι στο πεδίο της μάχης. Ο Όστιν ήταν ο πρώτος Αμερικανός στρατιωτικός ο οποίος παραδέχτηκε πως οι ΗΠΑ παρείχαν συμβουλευτικές υπηρεσίες και υποστήριξη στους Κούρδους του YPG, σε ακρόαση της Γερουσίας το Σεπτέμβριο του 2015.

Ο Όστιν αποσύρθηκε το 2016 αλλά, κατά τη διάρκεια της θητείας του στην CENTCOM, έπαιξε κομβικό ρόλο στον εξοπλισμό των Κούρδων μαχητών. Πλέον, βρισκόμενος σε ένα υψηλόβαθμο πόστο, μέσω του οποίου είναι υπεύθυνος για την υλοποίηση των αμερικανικών σχεδίων, όχι μόνο στη Μέση Ανατολή αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, προκαλεί ανησυχία στην Τουρκία.

Ο τρίτος υψηλόβαθμος του οποίου ο διορισμός δεν χαροποιεί ιδιαίτερα την Άγκυρα, είναι ο Μπρετ ΜακΓκερκ, ο ειδικός απεσταλμένος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Θεωρείται ο «αρχιτέκτονας» της αμερικανικής πολιτικής ως προς τους Κούρδους της Συρίας. Τα μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας έχουν δημοσιεύσει σχόλια για τη σχέση του με την ηγεσία των Κούρδων της Συρίας.

Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν, είναι ακόμη ένα όνομα που δεν έχει ιδιαίτερη απήχηση στην Τουρκία. Σε άρθρο του το 2017, χαρακτήρισε τη σύλληψη μελών της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα «ομηρία» και άσκησε σφοδρή κριτική κατά των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Τουρκίας με στόχο τους Κούρδους του Ιράκ. Επίσης, άσκησε κριτική στον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, για την έλλειψη αποφασιστικότητας που έδειξε ο δεύτερος στη σχέση του με τον Ερντογάν και το κυβερνόν κόμμα ΑΚΡ. Ο Σάλιβαν πρότεινε την επιβολή κυρώσεων κατά Τούρκων κυβερνητικών στελεχών και στελεχών της αμυντικής βιομηχανίας, οι οποίοι εμπλέκονται σε υποθέσεις διαφθοράς.

Τέλος, ο ίδιος ο νέος Πρόεδρος Μπάιντεν έχει ασκήσει κριτική στην Τουρκία σε πολλές περιπτώσεις. Ως γερουσιαστής, είτε εισηγήθηκε, είτε υποστήριξε πολλά νομοσχέδια, τα οποία εναντιώνονται στα τουρκικά συμφέροντα.

Ένας σημαντικός παράγοντας για το μέλλον των αμερικανοτουρκικών σχέσεων θα είναι η πολιτική του Μπάιντεν για το Ιράν. Η Άγκυρα μπορεί να μη θέλει να αποτελεί πιόνι της Ουάσιγκτον στην πολιτική της δεύτερης απέναντι στην Τεχεράνη, ωστόσο δεν μπορεί να εναντιωθεί σε μια τριμερή συνεργασία με τις ΗΠΑ και το Ιράκ. Η Τουρκία χρειάζεται τη συμβολή του Ιράκ ώστε να συνεχίσει να ασκεί πίεση στο ΡΚΚ και η Ουάσιγκτον με τη σειρά της μπορεί να συνεργαστεί με Άγκυρα και Βαγδάτη για να ασκήσει πίεση στο Ιράν. Μια τέτοιου είδους συνεργασία δε θα σήμαινε απαραίτητα ότι οι ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν τη συνεργασία τους με τους Κούρδους της Συρίας.

Επιπλέον, λόγω της εμπειρίας του, ο Μπάιντεν γνωρίζει τη σημασία της Τουρκίας στην ευρωατλαντική κοινότητα. Έτσι, θα μπορέσει να ζυγίσει τα υπέρ και τα κατά κάθε κίνησης, η οποία, ενδεχομένως, να εκθέσει την Τουρκία. 

Υπάρχουν κι άλλα ονόματα, όμως αυτά που προαναφέρθηκαν είναι τα πρόσωπα που αναμένεται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις που θα επηρεάσουν την Τουρκία, είτε θετικά, είτε αρνητικά.

Απόδοση στα ελληνικά: Νίκος Χριστοφορίδης

*Ο Γιασάρ Γιακίς είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών και βουλευτής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ)

Πηγή: paturkey