Του Bobby Ghosh

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέστρεψε στο αγαπημένο του οικονομικό “χόμπι”, συνεχίζοντας την δονκιχωτική του εκστρατεία εναντίον των υψηλών επιτοκίων. Αυτή η κίνηση προμηνύει κακά “μαντάτα” για την οικονομία της Τουρκίας, η οποία έχει ιστορικά πληρώσει μεγάλο τίμημα για την συγκεκριμένη φοβία του προέδρου της.

Σταθερή πεποίθηση

Ο πρόεδρος της Τουρκίας παραμένει σταθερός σε αυτή τη γραμμή καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Ο Ερντογάν υποστηρίζει ότι τα υψηλά επιτόκια τροφοδοτούν τον πληθωρισμό, παρόλο που η συμβατική οικονομική θεωρία υποστηρίζει ότι ισχύει το αντίθετο. Μια σειρά διαδοχικών κεντρικών τραπεζιτών στην Τουρκία αναγκάστηκε να “λυγίσει το ραβδί” της νομισματικής πολιτικής υπέρ της βούλησής του Ερντογάν, με προβλέψιμες συνέπειες: αύξηση τιμών, πτώση της τουρκικής λίρας και διαφυγή επενδυτών από τη χώρα.

Υπήρξε ένα χρονικό σημείο το περασμένο φθινόπωρο, όταν φαινόταν ότι ο νέος διοικητής της κεντρικής τράπεζας, Naci Agbal, θα είχε τη δυνατότητα να επιστρέψει στη νομισματική ορθοδοξία: ο τελευταίος αύξησε τα επιτόκια κατά το μεγαλύτερο ποσοστό την τελευταία διετία. Τον Δεκέμβριο, ανακοίνωσε άλλη μια αύξηση (αθροιστικά, έχει αυξήσει το επιτόκιο αναφοράς κατά 675 μονάδες βάσης στο 17%). Η λίρα ενισχύθηκε και στις δύο περιπτώσεις, πραγματοποιώντας ράλι της τάξης του 14% τους τελευταίους δύο μήνες του έτους. Αναθαρρημένοι, οι επενδυτές επέστρεψαν στις τουρκικές μετοχές και ομόλογα.

Με τον πληθωρισμό να παραμένει επίμονα υψηλός – “αναρρίχηση” στο 14,6% τον Δεκέμβριο από 14% τον Νοέμβριο – ο Agbal αναμενόταν να διατηρήσει τη σφιχτή πολιτική όσον αφορά την χορήγηση πίστης και το νέο έτος. Η ασυνήθιστη σιωπή του Ερντογάν όσον αφορά το θέμα επέτρεψε κάποια αισιοδοξία ότι ο κεντρικός τραπεζίτης θα είχε τη σχετική ελευθερία να το πράξει.

Όμως, η επιστροφή του προέδρου στην έμμονη ιδέα του σχετικά με τα επιτόκια θέτει τον Agbal σε μια θέση πολύ οικεία για τους προκατόχους του. Οι επενδυτές στοιχηματίζουν ότι, όπως και εκείνοι, ο νυν κεντρικός τραπεζίτης θα υποκύψει τελικά στις βουλές του “κυβερνήτη” του σκάφους: το ράλι της λίρας έχει σταματήσει και η άνοιξη όσον αφορά τις τουρκικές μετοχές προς το παρόν έχει περάσει.

Η βαθύτερη αιτία και οι “Τίγρεις της Ανατολίας”

Η αρνητική αντίδραση ήταν εντελώς προβλέψιμη, οπότε πρέπει να αναρωτηθεί κανείς τι ανάγκασε τον Ερντογάν να “λύσει” εκ νέου τη γλώσσα του. Σε τελική ανάλυση, εάν ο στόχος του ήταν απλώς η άσκηση πίεσης στον Agbal, ο πρόεδρος θα μπορούσε απλώς να τηλεφωνήσει τον κεντρικό τραπεζίτη. Δηλώνοντας δημόσια τη βούλησή του, ο Ερντογάν έστειλε ένα σαφέστατο πολιτικό μήνυμα.

Το ερώτημα είναι, σε ποιον, ακριβώς; Η πιο συνηθισμένη εξήγηση είναι ότι η απόρριψη των υψηλών επιτοκίων από πλευράς Ερντογάν είναι προϊόν της μουσουλμανικής πίστης του: το Κοράνι καταδικάζει την “riba” ή αλλιώς “τοκογλυφία”. Ως ηγέτης ενός ισλαμικού κόμματος, του ταιριάζει – και έχει απήχηση στους υποστηρικτές του – να αντιδρά ενάντια στα υψηλά επιτόκια. Οι αναλύσεις του μερικές φορές παρασύρονται σε θρησκευτικούς υπαινιγμούς: έχει περιγράψει τα επιτόκια ως “τη μητέρα και τον πατέρα όλων των κακών” και έχει μιλήσει για το “τρίγωνο του διαβόλου” των επιτοκίων, του πληθωρισμού και των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Για τη συνέχεια Capital