Βασίλειος Λ. Κωνσταντινόπουλος

Καθηγητής Πανεπιστημίου

  Οι πρόσφατα ανακοινωθείσες κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Τουρκίας, μολονότι επισήμως κατά την ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών, σχετίζονται με την απόκτηση του πυραυλικού συστήματος S-400 από τη Ρωσία και των απειλών που αυτό συνιστά κατά της άμυνας της Αμερικής, σύμφωνα με τον νόμο CAATSA του 2017, ο οποίος προβλέπει κυρώσεις για την αντιμετώπιση των αντιπάλων της Αμερικής, ανεπισήμως με τις δηλώσεις του αρχιτέκτονα των κυρώσεων αυτών, δημοκρατικού γερουσιαστή Ρόμπερτ Μενέντεζ, σημαντικό ρόλο έπαιξε η συνολική πολιτική της Τουρκίας με τις επιθετικές αιχμές που έχει δημιουργήσει στη Συρία, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την Ανατολική Μεσόγειο.

Η πολυμερής αυτή στρατηγική διείσδυση της Τουρκίας δεν υπήρξε απότοκο μιας αιφνίδιας ιμπεριαλιστικής υστερίας, αλλά φαίνεται πως pacto tacito (κατά σιωπηλή συμφωνία) είχε εγκριθεί από την απερχόμενη Κυβέρνηση Τραμπ. Το State Department ωστόσο, με τις δηλώσεις του επικεφαλής του, Μάικ Πομπέο, έσπευσε να καθησυχάσει την Τουρκία, πως οι ΗΠΑ την θεωρούν σταθερή περιφερειακή σύμμαχο τους, αλλά της ζήτησε να αναθεωρήσει τη στάση της απέναντι στη Ρωσία.

Είναι φανερό εδώ ότι οι γεωπολιτικές επιλογές των ΗΠΑ έχουν σταθερό προσανατολισμό προς την Τουρκία και ότι οι κυρώσεις έχουν έναν παροδικό τιμωρητικό χαρακτήρα για σωφρονισμό και μη διάθεση τουρκικών κεφαλαίων στη ρωσική βιομηχανία.

Το αμερικανικό μένος κατά της Τουρκίας ενδεχομένως θα ενταθεί, αν αυτή προβεί σε αγορά κινητήρων από τη Ρωσία ή την Κίνα για το νέο εθνικό της αεροσκάφος, που έχει ορίζοντα το 2023. Δεν πρέπει όμως να πλανηθούμε από τις κυρώσεις αυτές, γιατί προβλέπεται να υπάρξει αναθεώρηση της αμερικανικής στάσης, την οποία ήδη προδικάζουν οι καθησυχαστικές δηλώσεις του Πομπέο.

  Το ίδιο συνέβη το 1975, οπότε, με σύντονες προσπάθειες των Ελλήνων γερουσιαστών Ρωσίδη, Σαρμπάνη και Μπρεδήμα, επιβλήθηκε μετά από πολλές παλινδρομήσεις εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας, το οποίο όμως ήρθη το 1978, μετά τα γεγονότα της ιρανικής επανάστασης, ενώ δυστυχώς διατηρήθηκε για την Κύπρο.

Έκτοτε η Τουρκία απολαμβάνει μιας ιδιότυπης ασυλίας σε όλες τις επιθετικές της δραστηριότητες και μετά την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από την Ανατολική Μεσόγειο και τη Συρία απολαμβάνει της στήριξης των ΗΠΑ στην επιβολή ενός ιδιότυπου αναθεωρητισμού, ο οποίος δεν θίγει μόνο τους αιώνια αδικημένους Κούρδους ή του Λίβυους, αλλά τους Κύπριους και τους Έλληνες και αυτό δεν μπορεί να γίνει από την Ελλάδα και την Κύπρο ανεκτό.

Ο Ερντογάν στράφηκε ήδη προς την προστάτιδά του, τη Μέρκελ, για να προπαγανδίσει τα δήθεν δίκαιά του και κυρίως να της ζητήσει να αναβάλει, αν δεν ματαιώσει, τις επικείμενες ευρωπαϊκές κυρώσεις στη Σύνοδο του Μαρτίου.

Ενδεχομένως να διαμαρτυρήθηκε για την αναστολή παράδοσης γερμανικών κινητήρων στη γραμμή παραγωγής των νέων τουρκικών αρμάτων Altay, λόγω της εμπλοκής της στη Συρία και όχι για την παραβατική της συμπεριφορά απέναντι στην Κύπρο και στην Ελλάδα.

  Στις αλλεπάλληλες παραληρηματικές δηλώσεις του ο Τούρκος Πρόεδρος με λανθάνουσα ειλικρίνεια παραδέχεται ότι επιδιώκει τον διάλογο με την Ελλάδα για μια δίκαιη Συνθήκη. Είναι βέβαια φανερό το τι εννοεί με τη λέξη δίκαιη Συνθήκη ο σουλτάνος. Εννοεί την αναθεώρηση των ισχυουσών Συνθηκών και διανομή από νέα βάση του Αιγαίου και των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, ώστε να υλοποιήσει το όραμά του για τη γαλάζια πατρίδα.

  Η καθυστέρηση στην ανάπτυξη των προηγμένων αμυντικών συστημάτων της Τουρκίας, λόγω των κυρώσεων δεν πρέπει να οδηγήσει σε εφησυχασμό την Ελλάδα και την Κύπρο, την κυριαρχία των οποίων κυρίως εποφθαλμιά ο νεοοθωμανικός επεκτατισμός, αλλά να εντείνουν από κοινού τις προσπάθειές τους για μια αμυντική θωράκιση που θα βασίζεται όχι μόνο σε ξένα, αλλά και σε εγχωρίως παραγόμενα αμυντικά προϊόντα.

Η πρόσφατη μάλιστα σύσταση στην Κύπρο Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής, Άμυνας και Ασφάλειας αποτελεί ένα ενθαρρυντικό δείγμα των στρατηγικών σκέψεων που αρχίζουν να απασχολούν τον νησί για τη δημιουργία ενός αποφασιστικού αμυντικού τείχους στη θάλασσα, την ξηρά και τον αέρα προς υπεράσπιση του Ενιαίου Εθνικού Αμυντικού Χώρου.

  Η Τουρκία δεν θα συνετισθεί από τις κυρώσεις των ΗΠΑ ή της ΕΕ, αλλά από την επίγνωση μιας ισχυρής ελληνοκυπριακής δύναμης, ικανής να προστατεύσει αποτελεσματικά, αλλά και να αποκαταστήσει, τα δικαιώματά της.