Η παιδεία αποτελεί, κατά κύριο λόγο, έννοια συνυφασμένη στο «κοινό συνειδησιακό» με τις θεσμισμένες μορφές εκπαίδευσης, ειδικότερα δε από την μεταπολεμική εποχή, έννοια αλλοτριωμένη από την εκπαίδευση. Η επιστημολογία της μετανεωτερικής εποχής, το τέλος της οποίας  βιώνουμε στις εποχές μας, επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την μέθοδο της κυβερνητικής και επισκίασε, ή καλύτερα αντικατέστησε, την παιδεία ως οδηγό του δημοσίου διαλόγου, έχοντας  ως συνέπεια την υποβάθμιση βασικών υπαρξιακών εννοιών όπως η οντολογία και η αλήθεια, έναντι της αυτοπραγμάτωσης και του πλουραλιστικού σχετικισμού. Όπως τονίζει και ο N. Postman, αφορμώμενος από τον μύθο του Θαμούς στον «Φαίδρο», η τεχνολογία τείνει να μεταβάλλει αυταρχικά την σύσταση εννοιών όπως η «γνώση» και η «αλήθεια».

Η κατάτμηση της κοινωνίας σε άτομα και η απλή επίκληση της ανθρώπινης ιδιότητας ως προϋπόθεση ισότιμης συμμετοχής στον διάλογο οδηγεί μεταξύ των άλλων, κατά τον Κονδύλη, στην ύπαρξης της αλήθειας ως συνάρτηση ή αποτέλεσμα συναίνεσης. Έτσι υποσκάπτεται η αξία της Παιδείας ως ειδοποιός διαφορά, ως το Αγαθό εκείνο που δύναται να οδηγήσει στην αναζήτηση των αληθειών της εποχής αλλά και να προσδώσει ένα νέο ουσιώδες νόημα στην ταυτολογική οντολογία του ατόμου, της κοινωνίας. Παρ’ ότι η «Πολιτεία» του Πλάτωνος, ειδικότερα δε η αλληγορία του σπηλαίου, αποτελεί ένα έργο που έχει αποτελέσει αντικείμενο ποικίλων ερμηνειών, θα τολμήσουμε να κατανοήσουμε ως ανώτερο Αγαθό την Παιδεία. Η ιδέα αυτή θεωρείται  αίτιο της γνώσης και της αλήθειας, επομένως «φως» δικό μας προς την οδό αυτή πρέπει να αποτελέσει η Παιδεία.

Η Παιδεία ως Αγαθό δεν δύναται πλέον να περιοριστεί αποκλειστικά μέσα στα πλαίσια των σχολικών θεσμών, λαμβάνοντας υπόψη τις υπάρχουσες τεχνολογικές συνθήκες π.χ. τηλεόραση, διαδίκτυο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης κτλ, οι οποίες προς όφελος ημών δίνουν μια νέα διάσταση στον δημόσιο διάλογο, καθιστώντας τον πιο προσβάσιμο. Επιπλέον και προς απογοήτευση όσων διάκεινται ενός πνεύματος «αριστοκρατίας», μιας  ψευδαίσθησης «ελιτίσμου» έναντι της κοινωνίας, η μόρφωση δεν συνεπάγει και Παιδεία. Η Παιδεία, όπως είχε υποστηρίξει και ο σπουδαίος Οδυσσέας Ελύτης αποτελεί κυβερνήτη του βίου. Η Παιδεία μέσα στον δημόσιο διάλογο οφείλει να αποτελεί αφετεριακή αρχή ενεργούς συμμετοχής, αλλά παράλληλα και κινητήριος μοχλός του δημοσίου διαλόγου, ο οποίος θα οδηγεί στην γνώση, και όχι στη γνώμη, στην αλήθεια και όχι στην ετεροβαρή συναίνεση ενώ παράλληλα θα εκφράζει την ταυτολογική οντολογία της κοινωνίας αλλά και του ατόμου. Αντιλαμβανόμενοι λοιπόν ότι η αποστολή της Παιδείας, ως Αγαθό, έγκειται κυρίως σε έννοιες-αξίες, υπαρξιακά αέναες, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι εκείνη αποτελεί ένα αέναο Αγαθό με ανάλογη αποστολή.

Δυστυχώς ο δημόσιος διάλογος στην κοινωνία μας αποτελεί το απαύγασμα της ανόδου της ασημαντότητας, στην οποία είχε αναφερθεί ο Καστοριάδης, ενώ πολιτικά αναλώνεται σε υποκριτικούς «διαξιφισμούς» πολιτικών ιδεολογιών, οι οποίοι, όντας κενόδοξοι και άνευ ουσίας, δεν υποστηρίζουν στην πραγματικότητα ούτε την δημοκρατία ούτε την φιλοπατρία, αλλά θρέφουν ένα ολόκληρο σύστημα εξουσίας, βασιζόμενο στην κομματοκρατία. Η δημοκρατία και η φιλοπατρία θα πρέπει να νοηθούν ως άξονες του δημοσίου διαλόγου. Προς επίρρωση των κακοποιημένων αυτών πολιτικών αξιών, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι οι «λεγόμενοι», έως τώρα, αντισυστημικοί φορείς, κόμματα κτλ. στην ουσία ενσωματώνονται και εργαλειοποιούνται από το σύστημα μιας και «νομιμοποιούν» με ακραίες θέσεις τις «μηδενιστικές» θέσεις της κυρίαρχης ελίτ, ενώ συσκοτίζουν τις αξίες αυτές που θα πρέπει να μας συνοδεύουν προς εύρεση της αλήθειας.

Καθίσταται λοιπόν αναγκαία η ριζική αναστροφή όλων εκείνων των φορέων, παραγόντων με πρόσβαση στον δημόσιο διάλογο προεξεχόντων πολιτικών, της δημοσιογραφίας ως 4^ης εξουσίας, επιστημόνων, προσώπων, οι οποίοι ανιδιοτελώς, ορμώμενοι από την Παιδεία ως Αγαθό, θα συμβάλλουν σε έναν παραγωγικό, σοβαρό δημόσιο διάλογο με γνώμονα το γενικό συμφέρον της κοινωνίας και της πατρίδος. Ειδικότερα δε τα ΜΜΕ, διαμέσου της εύκολης προβολής που επιτυγχάνουν, αλλά και της χρήσης της γλώσσας, ως συμβολικού κόσμου, που θεσμίζει (παρά)στάσεις, νοοτροπίες και ηθικές αξίες στην κοινωνία, θα πρέπει να επιτελούν σημαντικό, ανιδιοτελή έργο, μακριά από πρακτικές κυβερνητικής ή κομματικής προπαγάνδας. Η δημοσιογραφία οφείλει πρωτίστως να λογοδοτεί στον πολίτη, και όχι να δρα προς όφελος επιμέρους συμφερόντων. Η ασημαντότητα του δημοσίου διαλόγου, τον οποίο προάγουν τα ΜΜΕ διαφαίνεται, εξάλλου, από τα πρόσωπα και τα θέματα που τυγχάνουν ιδιαίτερης και καθημερινής  προβολής, προβολή η οποία αναλώνεται σε ένα ανούσιο τρόπο ζωής (lifestyle) και ανάλογες πολιτικές φαιδρότητες.

Το συλλογικό πρόταγμα περί Παιδείας νοούμενης ως Αγαθό πάνω στους άξονες της δημοκρατίας και της φιλοπατρίας αποτελεί ένα ζήτημα μείζονος σημασίας της εποχής μας, της κοινωνίας μας. Ένα πρόταγμα συνάμα συλλογικό αλλά και ατομικό. Η επιλογή της δημοκρατίας και της φιλοπατρίας ως πυλώνες πάνω στους οποίους θα πρέπει να κινείται ο δημόσιος διάλογος, απαντάται στην αρμονία που παράγει ο συνδυασμός των δυο ως Όλον, υπό την επίδραση της Παιδείας ως Αγαθού. Η μεν πραγματική δημοκρατία, όχι ο κομματικός κοινοβουλευτισμός, διέπεται από ενεργή συμμετοχή του πολίτη στην λήψη και διαμόρφωση των αποφάσεων με βάση την αρχή της πλειοψηφίας, παράγει αποτελέσματα, μια ομοιογένεια, η οποία θα πρέπει να γίνει αποδεκτή από όλους. Η δε φιλοπατρία αποτελεί τον θεμέλιο εκείνο λίθο, τον κοινό «χωροχρόνο», όπου συνενώνονται ετερότητες (άτομα) με κοινές ταυτολογικές συνιστάμενες, σε ένα αρμονικό Όλον.

• Γ.Κ.