Κώστας Μήλας

Τι αλλάζει στις εμπορικές σχέσεις, τα ταξίδια και τις υπηρεσίες; Πόσο θα ισχυροποιηθεί η στερλίνα έναντι του ευρώ; Τι αλλάζει για τους φοιτητές και τους χιλιάδες Έλληνες της Βρετανίας; Θα παραμείνει η Μεγάλη Βρετανία ενωμένη ή αυτό θα ισχύει μόνο κατ’ όνομα;

Εξελίξεις σε δέσμη θεμάτων που επηρεάζουν και την Ελλάδα πυροδοτεί η μετά από τεσσερισήμισι χρόνια παζαριών οριστική συμφωνία ΕΕ-Μ. Βρετανίας για το Brexit. Οι επιπτώσεις είναι αναπόφευκτες, θα επιβαρύνουν πολλούς τομείς της οικονομίας, από τις εξαγωγές, τον τουρισμό, τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, την φοίτηση στα βρετανικά πανεπιστήμια, με μόνο θετικό ότι αποφεύχθηκαν τα χειρότερα, δηλαδή όσα θα ζούσε η Βρετανία στην περίπτωση ενός άτακτου Brexit. Ελλείψεις προϊόντων στα ράφια των σούπερ μάρκετ, εμπορικοί δασμοί που θα οδηγούσαν σε αυξήσεις τιμών, σοβαρά ζητήματα ασφάλειας, όπως η μη ανταλλαγή πληροφοριών (databases) σε θέματα τρομοκρατίας, βρίσκονται οριστικά εκτός κάδρου.

Από πολιτική άποψη, η συμφωνία Brexit δεν είναι το τέλος αλλά η αρχή περαιτέρω συζητήσεων για το μέλλον της οικονομικής και πολιτικής σχέσης μεταξύ M. Βρετανίας και ΕΕ.  Επι 45 έτη, τα δύο μέρη συμπορεύθηκαν. Σήμερα, εν μέσω πανδημίας η οποία σαρώνει τα πάντα, δύσκολα θα πεισθεί κανείς ότι το Brexit αποτελεί το τέλος του δρόμου. Τα δύο μέρη θα συνεχίσουν να μιλούν και να συνεργάζονται ειδικά μάλιστα εάν η Σκωτία αποσχιστεί, κάτι που θα πιέσει τους Βρετανούς να ξαναδούν το Brexit από την αρχή.

Οικονομία και επενδύσεις

Σε κάθε περίπτωση οι επιπτώσεις του Brexit είναι πολλές. Καταρχήν το βρετανικό νόμισμα θα ισχυροποιηθεί, τουλάχιστον προσωρινά, λόγω της μειούμενης οικονομικής αβεβαιότητας, ωστόσο η αποχώρηση της χώρας από την ΕΕ θα επηρεάσει αρνητικά το ΑΕΠ. Κρίνοντας από τα στοιχεία του Office for Budgetary Responsibility (στο οποίο βασίζεται το Βρετανικό υπουργείο Οικονομικών για την εξειδίκευση των οικονομικών του μέτρων) η συμφωνία θα μειώσει το Βρετανικό ΑΕΠ κατά 4% με 6% μακροπρόθεσμα σε σχέση με το σενάριο κατά το οποίο η Βρετανία παρέμενε μέλος της ΕΕ.

Διαφορετικό για μια χώρα να ανήκει στην ΕΕ η οποία εξακολουθεί και αποτελεί τον κύριο «πελάτη» των προϊόντων της και διαφορετικό να αποχωρεί από το «κλαμπ» αναζητώντας εκ των υστέρων, νέους εμπορικούς προορισμούς. Όσον αφορά δε τις επενδυτικές ευκαιρίες, το Brexit, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, μάλλον θα αλλάξει τους συσχετισμούς μεταξύ μετοχών. Πράγματι, η μέχρι σήμερα θετική συσχέτιση μεταξύ των Ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων και του Βρετανικού μάλλον θα εξασθενίσει με αποτέλεσμα οι διεθνείς επενδυτές να μπορούν να χρησιμοποιούν τον Βρετανικό χρηματιστηριακό δείκτη ως αντισταθμιστικό παράγοντα ρίσκου στα χαρτοφυλάκια τους με Ευρωπαϊκές μετοχές. 

Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και συνεργασίες

Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τους εκπαιδευτικούς. Ο Μπαρνιέ ανακοίνωσε ότι στο μέλλον η Μ. Βρετανια δε θα συμμετέχει στο πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών (Εrasmus) το οποίο δίνει την δυνατότητα σε φοιτητές από τη Μεγάλη Βρετανία να πηγαίνουν για ένα εξάμηνο στην ΕΕ και αντίστροφα.

Το 2017, περίπου 17.000 Βρετανοί φοιτητές ήρθαν στην Ε.Ε. και περίπου 32.000 φοιτητές της ΕΕ έφτασαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Μεγάλη Βρετανία παραμένει μεγάλη μόνο στο όνομα καθώς στερεί στους Βρετανούς φοιτητές την εμπειρία του να φοιτούν μέρος των σπουδών τους στην ΕΕ και αντίστροφα.

Φοιτητές

Παραδείγματος χάριν για τους φοιτητές ξημερώνει μια νέα ημέρα. Όσοι θα εγγραφούν σε βρετανικά πανεπιστήμια το επόμενο ακαδημαϊκό έτος (2021) αλλά και αργότερα θα έρθουν αντιμέτωποι με σημαντική αύξηση των διδάκτρων. Θα χρειαστεί να καταβάλουν τα δίδακτρα των διεθνών φοιτητών, τα οποία ανέρχονται, κατά μέσο όρο σε 16.000 ευρώ τον χρόνο. Προσοχή, δεν αλλάζει τίποτα για όσους είναι ήδη εγγεγραμμένοι και παρακολουθούν πανεπιστημιακό πρόγραμμα πριν από το τέλος Δεκεμβρίου 2020.

Όλοι αυτοί έχουν εξασφαλίσει τα ίδια δίδακτρα που πληρώνουν και οι Βρετανοί συμφοιτητές τους, κάτι που δεν θα αλλάξει για όσο καιρό διαρκέσουν οι σπουδές τους. Επίσης, οι Έλληνες φοιτητές θα εντάσσονται στο καθεστώς φοιτητικής βίζας, έναν νέο μηχανισμό που ονομάζεται Student Route, τον οποίο πρέπει να ακολουθήσουν οι πολίτες κράτους-μέλους της Ε.Ε. που θα φτάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο για σπουδές μετά την 1η Ιανουαρίου 2021. Στην πράξη πρόκειται για μία ακόμα γραφειοκρατική επιβάρυνση που δεν υπήρχε στο παρελθόν.

Αγορά εργασίας

Από την 1η Ιανουαρίου και μετά, η Βρετανία θα προχωρήσει σε ένα νέο σύστημα προσλήψεων, σύμφωνα με το οποίο, θα αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο όσους θέλουν να εργασθούν στο νησί, είτε προέρχονται από την Ε.Ε, είτε από… οπουδήποτε αλλού. Δηλαδή, οι πολίτες της Ε.Ε. δεν θα διατηρήσουν το αυτόματο δικαίωμα εργασίας τους στην Βρετανία. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι βρετανικές επιχειρήσεις θα αναγκάζονται να ψάχνουν αενάως το κατάλληλο προσωπικό στα…πέρατα της γης ακόμα και εάν αυτό ήδη βρίσκεται στην πόρτα τους (ήτοι την Ε.Ε.).

Εμπορικές σχέσεις, ταξίδια και υπηρεσίες

Από εδώ και στο εξής, η «χαρτούρα» με την μορφή πρόσθετων ταξιδιωτικών εγγράφων για απλά ταξίδια μεταξύ Βρετανίας και Ε.Ε. ή την μεταφορά αγαθών αυξάνεται κατακόρυφα.

Δεν είναι τυχαίο ότι η βρετανική κυβέρνηση στοχεύει στην πρόσληψη 50.000 δημοσίων υπαλλήλων οι οποίοι και θα ασχολούνται με την αντιπαραγωγική διεκπεραίωση αυτής της αχρείαστης γραφειοκρατικής διαδικασίας. Στα ταξίδια, οι Βρετανοί αλλά και οι επισκέπτες από Ε.Ε. θα περιμένουν σε διαφορετικές (και μεγαλύτερες) ουρές (όπως οι Αμερικανοί, για παράδειγμα) για είσοδο στη χώρα. Επιπλέον, όσοι Βρετανοί ταξιδεύουν στην ΕΕ, θα χρειάζονται τουλάχιστον έξι μήνες εναπομείναντα χρόνο στο διαβατήριο τους προτού αυτό λήξει!

Τέλος, όσοι έρχονται εδώ από την ΕΕ, και αντίστροφα, δεν θα χρησιμοποιούν την ταυτότητα τους ως απλό μηχανισμό πρόσβασης στο σύστημα υγείας εάν (ω μη γένοιτο) κάτι συμβεί. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι πολίτες θα πρέπει να πληρώνουν αυξημένα ασφάλιστρα (insurance policy) όταν «κλείνουν» ταξίδι μεταξύ ΕΕ και Μεγάλης Βρετανίας.

Τέλος, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η χρήση της κινητής τηλεφωνίας από Ευρωπαίους στη Μεγάλη Βρετανία (και αντίστροφα) να υποστεί αυξημένο κόστος παρόλο που, προς το παρόν, οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας θέλουν να το αποφύγουν.

Θα παραμείνει η Μεγάλη Βρετανία ενωμένη μόνο κατ’ όνομα;

O Boris Johnson θα δει την συμφωνία ως ανασταλτικό παράγοντα στις βλέψεις της Σκωτίας για ανεξαρτησία. Φρούδα ελπίδα καθώς οι τελευταίες δημοσκοπήσεις «δείχνουν» momentum υπέρ της σκωτσέζικης ανεξαρτησίας καθώς, τόσο η έξοδος από την ΕΕ αλλά όσο και η πρωθυπουργία του Boris Johnson, αποτελούν «κόκκινο πανί» για τους Σκωτσέζους.

* O Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Liverpool