Της Kadri Liik

Σε μια ηλιόλουστη και ζεστή ημέρα στα τέλη Σεπτεμβρίου, στο ρωσικό διαδίκτυο για άλλη μια φορά έκαναν την εμφάνιση τους φωτογραφίες ασθενοφόρων σε μεγάλες ουρές στις πόρτες του νοσοκομείου, περιμένοντας να μεταφέρουν τους ασθενείς -μια εικόνα που δεν είχαμε ξαναδεί από τα τέλη Απριλίου.

Ο αριθμός των κρουσμάτων του κορονοϊού στη Μόσχα είχε υπέρ-διπλασιαστεί σε λίγες μόνο ημέρες. Αυτό φυσικά οδήγησε πολλούς σε μια απρόθυμη παραδοχή, ότι το δράμα του κορονοϊού δεν είχε ακόμη τελειώσει: η δεύτερη πράξη ήταν έτοιμη να ξεκινήσει -όπως και έγινε.

Ωστόσο όλοι όσοι ήλπιζαν ότι η κοινή απειλή του ιού θα βοηθούσε να παρουσιαστεί μια νέα εποχή διεθνούς συνεργασίας, όχι μόνο μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, πρέπει να απογοητεύτηκε.

Το ίδιο πρέπει να έγινε και με εκείνους που περίμεναν ότι ο ιός θα είναι το τελευταίο οχυρό για την εθισμένη στο πετρέλαιο οικονομία ή για το πολιτικό σύστημα του Putin, το οποίο αγωνίζεται εδώ και πολύ καιρό για νομιμότητα και δημοτικότητα.

Μέχρι στιγμής, η άποψη του Κρεμλίνου για τα γεγονότα είναι πιο κοντά στο αντίθετο. Ο Putin πιθανώς βλέπει στη συμπεριφορά των περισσότερων χωρών στην πανδημία, την επικύρωση της φιλοσοφίας του για τις διεθνείς σχέσεις: φιλελευθερισμός και παγκόσμιοι κανόνες είναι σε κάμψη, ενώ ο κρατισμός -που εκδηλώθηκε έντονα στα κλειστά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης την άνοιξη- ενισχύεται.

Όπως δήλωσε ο Putin τον Οκτώβριο: “Μόνο ένα βιώσιμο κράτος μπορεί να δράσει αποτελεσματικά σε μια κρίση -σε αντίθεση με τη λογική όσων ισχυρίζονται ότι ο ρόλος του κράτους παγκοσμίως είναι σε κάμψη”. Και παρά το ότι η οικονομία της Ρωσίας έχει αναμφισβήτητα δεχθεί πλήγμα -προβλέπεται να συρρικνωθεί 4%-5% φέτος- η συνολική ζημιά φαίνεται να είναι λιγότερο σοβαρή από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες, και ακόμη μικρότερη από ό,τι στην ίδια τη Ρωσία στη διάρκεια της κρίσης του 2008.

Παρόλα αυτά, το δεύτερο κύμα της πανδημίας αυξάνεται σε ολόκληρη τη Ρωσία. Είναι χειρότερο από το πρώτο σε ό,τι αφορά στον αριθμό των μολυσμένων, την περιφερειακή εξάπλωση και το βάρος που επιφέρει στο σύστημα υγείας της χώρας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις επαρχίες. Αλλά εξαιτίας της απουσίας ενός σκληρού lockdown, η οικονομική του επίδραση είναι λιγότερο σοβαρή.

Και η πολιτική της επίδραση είναι σχεδόν ανύπαρκτη -παρά τα ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα έκθεσης στον κορονοϊό, με περισσότερο από το ένα τρίτο των Ρώσων βουλευτών και διοικητών να έχουν νοσήσει.

Πραγματικά, το αφήγημα που επικράτησε κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος, παραμένει. Όπως το θέτει ένας καλά δικτυωμένος αναλυτής, το Κρεμλίνο φαίνεται να αισθάνεται ότι “τα πράγματα μπορεί να είναι άσχημα, αλλά για άλλους είναι χειρότερα- επομένως σε σχετικούς όρους, είμαστε νικητές”.

Αυτό το κλίμα δεν ευνοεί την ανιδιοτελή διεθνή συνεργασία ή την αναζήτησή του κοινού καλού. Αντιθέτως, καλλιεργεί μια στάση αναμονής -μια προσδοκία ότι ο χρόνος είναι στο πλευρό της Ρωσίας και μια καλύτερη συμφωνία (ό,τι και να είναι) θα είναι διαθέσιμη μόλις καταλαγιάσει η σκόνη.

Η αίσθηση της νίκης ωστόσο δεν είναι ευφορική. Η ατμόσφαιρα μεταξύ των πολιτικών τάξεων στη Μόσχα είναι αυτή της κόπωσης παρά της ύβρις. Και υπάρχει μια συγκεκριμένη αίσθηση για το “τέλος μιας εποχής” στον αέρα.

Οι αναλυτές της εγχώριας πολιτικής τείνουν να το αποδώσουν αυτό στην εξάντληση του 25χρονου μοντέλου “διαχειριζόμενης δημοκρατίας”, ενώ πολλοί ειδικοί εξωτερικής πολιτικής το περιγράφουν με τους όρους της αργής κατάρρευσης της Δυτικής ηγεμονίας γενικότερα -και του 60ετους ελέγχου όπλων ΗΠΑ-Ρωσίας και του ενεργειακού εμπορίου Ευρώπης-Ρωσίας ειδικότερα.

Οι ρωσικές ελίτ φαίνεται να γνωρίζουν ότι το μέλλον είναι αβέβαιο και δύσκολο για αυτούς να το διαμορφώσουν. Ωστόσο, ακόμη και έτσι, επί του παρόντος πιστεύουν ότι είναι καλύτερα προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν το απροσδόκητο από τους εταίρους τους στη Δύση -της οποίας η η κοσμοθεωρία έρχεται σε αντίθεση με την πραγματικότητα, στα μάτια του Putin τουλάχιστον.

Όπως το έθεσε το προηγούμενο καλοκαίρι: “η φιλελεύθερη ιδέα έχει καταστεί απαρχαιωμένη. Συγκρούεται με τα συμφέροντα της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού. Οι φιλελεύθεροι απλώς δεν μπορούν να υπαγορεύσουν τίποτα στο κανέναν όπως είχαν επιχειρήσει να κάνουν τις τελευταίες δεκαετίες”.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://ecfr.eu/publication/russias-relative-resilience-why-putin-feels-vindicated-by-the-pandemic/