Στο πνεύμα της μεγάλης επετείου του 2021 οι φετινές χριστουγεννιάτικές μου ευχές. Από ένα σπάνιο βιβλίο – συνταγολόγιο, το «Οικιακή Οικονομία, ερανισθείσα  εκ πολλών γαλλικών συγγραμμάτων», που κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 1842, με συγγραφέα τον αρχιμανδρίτη Θεόφιλο (ή Θεοφύλακτο) Θησέα, Κύπριο, όπως προσθέτει με υπερηφάνεια στο επίθετό του.

Το 2009, το βιβλίο επανεκδόθηκε στη Λευκωσία από τις εκδόσεις Γ. Κυριακίδη, με πρόλογο του Κωστή Κοκκινόφτα και είναι πλέον προσιτό σε όλους τους βιβλιόφιλους. Ο συγγραφέας, Θ. Θησεύς, είναι ο γνωστός αγωνιστής του 1821, ανιψιός του εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, που πολέμησε στην Τριπολιτσά και στο Μεσολόγγι, έχασε ένα χέρι μαχόμενος, τιμήθηκε με το βαθμό του αντιστρατήγου στην επανάσταση, ταξίδεψε στη Ρωσία και στην Αγγλία, έζησε στη Γαλλία, την Κωνσταντινούπολη, τα Ιεροσόλυμα, την Αθήνα και την Κύπρο.

Το κύρος του συγγραφέα φαίνεται από το γεγονός ότι ανάμεσα στους συνδρομητές του βιβλίου του, περιλαμβάνονται και οι Γ. Κουντουριώτης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Μακρυγιάννης, Νικηταράς, αλλά και οι Α. Πάλλης, Ι. Ρίζος Ραγκαβής, Ι. Καρατζάς, Α. Πάικος, Π. Καλλιγάς, κ.ά. Προσωπογραφία του σώζεται στο Μουσείο Μπενάκη, στην Αθήνα.

Η «Οικιακή Οικονομία» εκφράζει απόλυτα τον Κύπριο κληρικό και το γοητευτικό πλάνητα βίο του. Στον πρόλογό του αφιερώνει το βιβλίο του στους προϊστάμενους των μοναστηριών για να τους βοηθήσει στη φιλοξενία των προσκυνητών, αλλά και στους συμπολεμιστές του στον «κοινόν υπέρ πίστεως και πατρίδος ιερόν αγώνα» του 1821.

Όπως σημειώνει, αφού τρέφονταν για τόσα χρόνια «με στιγνήν μποπότα, κάποτε δε και με πολύτιμα κρομμυδάκια», θεώρησε εύλογο, σε καιρό ειρήνης, να προσφέρει στους συναγωνιστές του, «βρώσιν και πόσιν εκλεκτήν και εύχυμον».

Αναγνωρίζει, βέβαια, ότι υπήρχε ένα πρόβλημα στο «πώς να πορίζονται» την τροφή τους, στην Ελλάδα του 1842, αλλά εκφράζει τη βεβαιότητα ότι ο «χάριτι της θείας προνοίας» βασιλιάς Όθων δεν θα εγκατέλειπε ποτέ «τους υπερμάχους της ελληνικής ελευθερίας και της χριστιανικής πίστεως»…

Στο βιβλίο του ο Θ. Θησεύς δίνει οδηγίες «περί του τρόπου της τραπεζικής υπηρεσίας» και τον «στολισμό της τραπέζης», περί «τομής των κρεάτων», αποκαλύπτει «πώς διατηρούνται τα αυγά όλον τον χειμώνα», «πώς αφαιρείται η κακή γεύσις από τα μπαγιάτικα κρέατα» (!), «πώς τρυφεραίνονται τα παλιά ορνίθια», «πώς δίδεται εις το κριάρι η γεύσις ζορκαδίου», κ.ο.κ..

Όπως δηλώνει και στον τίτλο, πολλές από τις συνταγές του βιβλίου έχουν «ερανισθεί από γαλλικά συγγράμματα».

Διαβάζουμε λοιπόν συνταγές για πρωτοφανείς λέξεις για την εποχή: Εμβάμματα (σάλτσαι), φάβαι, ήτοι χυλοί από διάφορα είδη οσπρίων, Μπιφθέκι (!!), φρικανδώ, κροκέτ (είδος κεφτέ), κοτολέται, ιντράδα λαγωού, σκομβρί, κ.ο.κ.

Στα γλυκίσματα: Κομπότα (για όλα τα φρούτα), κομφιτούρα ή πηκτή (μαρμελάδα, δηλαδή), ζύμη φυλλοειδής, μικρά παστίτζια παραγεμιστά, φυλλοειδής πήτα του Πιθιεβέρου ή μπουρέκι, τόρται από καρπούς, ακόμη και παξιμάδι της Σαβοΐας.

Ένα ειδικό κεφάλαιο αφιερώνεται στα «φαγητά νηστήσιμα» και ένα άλλο, στα «φαγητά τούρκικα»: Γιαπράκια, Μουσακάς, Ταβάς, Σεφταλή Κεμπάπ, Πιλάφι, Γιαούρτι, Μπακλαβάς, Χαλβάς και Ρεβανί.

Επέλεξα, για την “κάρτα” τη συνταγή της γαλοπούλας: