Στέφανος Μάνος

Μεγαλώνω και αντί να γίνομαι περισσότερο κυνικός με τα χρόνια και τις εμπειρίες της ζωής, διαπιστώνω ότι γίνομαι ολοένα και πιο ρομαντικός. Την 28η Οκτωβρίου διάβαζα στις εφημερίδες και στις ιστοσελίδες για τα κατορθώματα του Μεταξά, του στρατηγού Κατσιμήτρου και πολλών άλλων ανώνυμων ηρώων της Ελλάδας, και ομολογώ τη βαθιά μου συγκίνηση.
 
Μη με ρωτάτε πώς και γιατί από τη συγκίνηση για τα κατορθώματα των συμπατριωτών μας το ’40 βρέθηκα να ψάχνω τα κείμενα της Συνθήκης του ΝΑΤΟ.
 
Σε αυτά θα αναφερθώ τώρα. Είναι από μια άλλη εποχή. Οχι τόσο μακρινή, όπου όμως τα ιδεώδη και οι αξίες έπαιζαν αυξημένο ρόλο. Φαντάζομαι ότι τα ίδια ιδεώδη και αξίες επέτρεπαν στους αγωνιστές του ’40 να αντιμετωπίζουν τη μάχη εναντίον πολλαπλασίων δυνάμεων με τόσο θάρρος και αισιοδοξία.
 
Τα Συμβαλλόμενα Μέρη (δώδεκα στην αρχή) διαδηλώνουν στο Προοίμιο της Συνθήκης του ΝΑΤΟ (1949) την πίστη τους στους σκοπούς και στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ως και την επιθυμία τους να διαβιώσουν ειρηνικά με όλους τους λαούς και όλες τις κυβερνήσεις. Είναι αποφασισμένα να διαφυλάξουν την ελευθερία, τις κοινές παραδόσεις και τον πολιτισμό των λαών που θεμελιώνονται στις δημοκρατικές αρχές της ατομικής ελευθερίας και του κράτους του νόμου.
 
Αναζήτησα το κείμενο του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών στο οποίο αναφέρεται το Προοίμιο του ΝΑΤΟ και το παραθέτω. Οι σκοποί και οι αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών που ισχύει από το 1945 είναι: «Να σώσουν οι συμβαλλόμενοι λαοί τις επερχόμενες γενεές από τη μάστιγα του πολέμου. Να διακηρύξουν την πίστη τους στα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, στην αξιοπρέπεια και την αξία του ανθρώπου, στην ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών και εθνών μεγάλων και μικρών».
 
Στο ΝΑΤΟ κλήθηκαν να προσχωρήσουν η Ελλάδα και η Τουρκία το 1952. Το 1955 προσχώρησε η Δυτική Γερμανία, γεγονός που προκάλεσε τη δημιουργία του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
 
Η Συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού (ΝΑΤΟ) αποτελείται από 14 άρθρα. Για τον σκοπό του παρόντος άρθρου θα παραθέσω τα δύο από αυτά.
 
Αρθρο 1. Τα Μέρη αναλαμβάνουν, όπως καθορίζεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, να διακανονίζουν κάθε διεθνή διαφορά, στην οποία είχαν βρεθεί μπλεγμένοι, με ειρηνικά μέσα, κατά τρόπο ώστε η διεθνής ειρήνη και ασφάλεια και η δικαιοσύνη να μη εκτεθούν σε κινδύνους, και έτσι ώστε στις διεθνείς τους σχέσεις να απέχουν της απειλής ή της χρησιμοποίησης βίας με οποιοδήποτε τρόπο δεν είναι σύμφωνος προς τους σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών.
 
Αρθρο 5. Τα Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούν ότι ένοπλος επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων εξ αυτών στην Ευρώπη ή στη Βόρειο Αμερική θα θεωρηθεί επίθεση εναντίον όλων και, συνεπώς, συμφωνούν ότι, σε περίπτωση τέτοιας ένοπλης επίθεσης, καθένα από αυτά, ασκώντας το αναγνωριζόμενο από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών δικαίωμα της ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας, θα συνδράμει το Μέρος (ή τα Μέρη) που δέχεται την επίθεση, λαμβάνοντας άμεσα, τόσον ατομικώς όσον και από συμφώνου με άλλα Μέρη, εκείνα τα μέτρα που θεωρεί αναγκαία, περιλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης βίας, για την αποκατάσταση και διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βορείου Ατλαντικού.
 
Τον Αύγουστο του 1974, το ΝΑΤΟ αποφάσισε ότι το Αρθρο 5 αφορά μόνον επιθέσεις που ένα μέλος θα δεχθεί από μη μέλος. Την παράδοξη αυτή ερμηνεία εξακολουθεί να δίνει και σήμερα αρνούμενο να προειδοποιήσει την Τουρκία ότι τυχόν επίθεσή της κατά της Ελλάδας θα ενεργοποιήσει το Αρθρο 5 της Συνθήκης εναντίον της. Διαβάστε με την ησυχία σας το Αρθρο 5 για να καταλάβετε την αυθαιρεσία των ισχυρών του ΝΑΤΟ.
 
Τον Αύγουστο 1974, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αηδιασμένος με τη στάση του ΝΑΤΟ και υπό την πίεση της κοινής γνώμης, απέσυρε την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. «Το ΝΑΤΟ δεν έχει επομένως λόγο ύπαρξης και δεν μπορεί να εκπληρώσει τον σκοπό για τον οποίο συνεστήθη, αφού δεν μπορεί να αποτρέψει τον πόλεμο μεταξύ δύο μελών του». Επιστρέψαμε όμως, μετανιωμένοι, το 1980, με μερικές ζημιές έναντι της Τουρκίας.
 
Τον Νοέμβριο του 2019 ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν διακήρυξε ότι το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό. Κυρίως διότι η Ευρώπη δεν μπορεί πια να βασιστεί στις ΗΠΑ και διότι η Τουρκία παρασύρει την Ευρώπη σε περιπέτειες.
 
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με ασήμαντη οικονομία. Η φωνή της στα συμβούλια κορυφής του ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. έχει περίπου όση δύναμη έχει η Ελλάδα στην παγκόσμια οικονομία, στη γεωπολιτική σκακιέρα.
 
Πεποίθησή μου είναι ότι πρέπει ως Ελλάδα να «ξεχάσουμε» τις ηγεσίες, τους πολιτικούς και να εστιάσουμε την προσοχή μας στους λαούς με όσα μέσα διαθέτουμε. Να μιλήσουμε ρομαντικά για ιδεώδη και αξίες. Να θυμίζουμε ακαταπαύστως όσα προβλέπει το Προοίμιο της Συνθήκης του ΝΑΤΟ.
Παραθέτω ένα υπόδειγμα επιστολής του πρωθυπουργού προς την καγκελάριο:
 
Αγαπητή μου κυρία καγκελάριε,
Το Προοίμιο της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού αναφέρει ότι τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ διαδηλώνουν την πίστη τους στους σκοπούς και στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ως και την επιθυμία τους να διαβιώσουν ειρηνικά με όλους τους λαούς και όλες τις κυβερνήσεις. Είναι αποφασισμένα να διαφυλάξουν την ελευθερία, τις κοινές παραδόσεις και τον πολιτισμό των λαών, που θεμελιώνονται στις δημοκρατικές αρχές της ατομικής ελευθερίας και του κράτους του νόμου.
 
Στους σκοπούς και στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ υποστηρίζουν, περιλαμβάνεται η πίστη στα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, η αξιοπρέπεια και η αξία του ανθρώπου, η ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών και εθνών μεγάλων και μικρών.
 
(Θα παρέθετα στη συνέχεια δέκα παραδείγματα από την πρόσφατη συμπεριφορά της Τουρκίας στη Συρία, στη Λιβύη, στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με τους Κούρδους, με τους δημοσιογράφους, με τους S-400 και με άλλα που έχουν συγκεντρώσει οι ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία κ.ά.)
 
Δεν χρειάζεται, κυρία καγκελάριε, να επαναλάβω το απολύτως προφανές. Η Τουρκία παραβιάζει συστηματικώς τις αρχές και τα ιδεώδη στα οποία στηρίχθηκε το ΝΑΤΟ. Θα ήταν λάθος να σπρωχθούν οι παραβιάσεις αυτές κάτω από το χαλί, όπως έχει γίνει μέχρι σήμερα από το ΝΑΤΟ. Η Τουρκία απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο σε περίπτωση που ασκήσει το δικαίωμα που της δίνει το Δίκαιο της Θάλασσας να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της σε 12 ν.μ.
 
Ποια λογική ελληνική κυβέρνηση θα δεχόταν ποτέ τη συνδρομή της Τουρκίας σύμφωνα με το Αρθρο 5 της Συνθήκης; Θα φοβόταν ότι θα επωφελείτο η Τουρκία για να καταλάβει ελληνικά εδάφη.
 
Για όλους τους παραπάνω λόγους, κυρία καγκελάριε, αντιμετωπίζω με συμπάθεια τη δήλωση του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν ότι το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό. Αναρωτιέμαι κατά πόσον έχει πλέον θέση στο ΝΑΤΟ η Τουρκία. Κυρίως διότι η Τουρκία παρασύρει την Ευρώπη σε περιπέτειες. Σε έναν πόλεμο στα σπλάχνα της μεταξύ χριστιανών και ισλαμιστών.
Με ιδιαίτερη εκτίμηση,
 
Την ίδια επιστολή θα έστελνα σε όλους τους ηγέτες των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ. Θα τη δημοσιοποιούσα και θα περίμενα τη στήριξη των λαών πάνω και πέρα από τις κυνικές επιθυμίες των κυβερνήσεών τους. Η Ελλάδα είναι μικρή και στα μάτια των κυβερνήσεων των μεγάλων ασήμαντη, αλλά η Ελλάδα ήταν πάντοτε μεγάλη και σημαντική σε ό,τι έχει σχέση με την ελευθερία.
 

kathimerini