Η πατρότητα της ιδέας ανήκει στους Βρετανούς και ο ρόλος του κουμπάρου στον ΓΓ του ΟΗΕ

του Γιάννου Χαραλαμπίδη*

Ποια σενάρια φοβάται η Λευκωσία, πώς χάνεται η ευκαιρία των κυρώσεων, τι θεωρούν ως εφικτό οι Άγγλοι και ο εκβιασμός μέσω Αμμοχώστου και πώς χωρούν τα δυο κράτη στην ομοσπονδία

• Γιατί η ΕΕ σηκώνει τα χέρια ψηλά
• Η επίσκεψη Λουτ και η επιλογή του Προέδρου
• Πώς οι Βρετανοί σπρώχνουν τη Λευκωσία να αποδείξει την «καλή της θέληση»
• Ποιους ελιγμούς φοβάται η Κυβέρνηση και παγίδευση στην Πενταμερή

Η πατρότητα της ιδέας που μελετά ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες για την Πενταμερή, δηλαδή το πάντρεμα ομοσπονδίας και συνομοσπονδίας, που αποκάλυψε την περασμένη Κυριακή η «Σ», ανήκει στους Βρετανούς. Και το κουμπαράτο στον κ. Γκουτέρες. Κοινωνοί, ως φαίνεται, της αντίληψης είναι και Ελληνοκύπριοι πολιτικοί, κατόπιν ενημέρωσης και επαφών που είχαν με τον Βρετανό ΄Υπατο Αρμοστή, ο οποίος ανέλυσε τη φόρμουλα του παντρέματος μεταξύ ομοσπονδίας και συνομοσπονδίας σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό «Άλφα».

Το βρετανικό συνοικέσιο

Αυτούσια τα σχετικά αποσπάσματα της συνέντευξης του Βρετανού Υπάτου Αρμοστή Στίβεν Λίλι έχουν ως εξής:

«Ερ: Συναντήσατε τον κ. Τατάρ την προηγούμενη βδομάδα. Ακούσατε τις ίδιες θέσεις που δημόσια μοιράζεται σε σχέση με το Κυπριακό; Αναφέρομαι βεβαίως σε αυτές τις νέες ιδέες για λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδία. Τι σας είπε;

Απ: Ναι, ο κ. Τατάρ έχει θέσει τη θέση του, η οποία νομίζω είναι καλά γνωστή, γιατί έχει εκλεγεί με αυτήν την πλατφόρμα των δύο κρατών και αυτό είναι πολύ καθαρό. Έχει τη θέση του, ο κ. Αναστασιάδης έχει τη δική του θέση, το νόημα των συνομιλιών είναι να προσπαθήσεις να βρεις κάποιο κοινό έδαφος μεταξύ αυτών των θέσεων.

Ερ: Ακούμε από την Άγκυρα και από τον κ. Τατάρ ότι η ομοσπονδία έχει πεθάνει, πέθανε στο Κραν Μοντανά. Νομίζετε ότι είναι εφικτό να σπρώξουμε το κυπριακό πίσω στις ράγες της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας αυτήν τη στιγμή;

Απ: Νομίζω ότι ξεκάθαρα υπάρχει μια σταθερή δημόσια θέση από τον κ. Τατάρ ότι η προτίμησή του είναι η λύση δύο κρατών. Επίσης είναι καθαρό από πράγματα που έχει πει, από πράγματα που η Τουρκία έχει πει, ότι είναι ακόμα πρόθυμοι να συζητήσουν τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, η πρόκληση είναι ότι αυτοί λένε πως δεν πιστεύουν ότι η ε/κ πλευρά είναι σοβαρή για ΔΔΟ. Συνεπώς μέρος της προσπάθειας για να προχωρήσουμε με τη διαδικασία μπροστά είναι η ε/κ πλευρά να καταφέρει να δώσει τις διαβεβαιώσεις στην τ/κ πλευρά ότι πραγματικά είναι δεσμευμένη στη ΔΔΟ με πολιτική ισότητα για τις δύο κοινότητες.

Η πολιτική ισότητα ήταν μέρος της φόρμουλας για πολύ καιρό, νομίζω από το 1991, και είναι πολύ καθαρό από πολλά πράγματα που έχει πει η τ/κ πλευρά ότι θέλουν να αντιμετωπίζονται ως πολιτικά ίσοι με την ε/κ κοινότητα. Ένας τρόπος για να γίνει, λένε αυτοί, είναι με το να έχουμε δύο χωριστά και ίσα κράτη. Όμως αυτό βεβαίως είναι απόλυτα εφικτό να επιτευχθεί μέσα σε μια ομοσπονδία.

Πιστεύω ότι αν καταστεί εφικτό να βρεθεί μια ομοσπονδιακή φόρμουλα, όπου οι δύο κοινότητες πραγματικά μοιράζονται την εξουσία ως ίσες, είτε αυτό είναι αμοιβαίος σεβασμός είτε η δύναμη της εκτίμησης ανάμεσα στις δύο κοινότητες, τότε αυτό δίνει μια κατάλληλη βάση για συζητήσεις. Συνεπώς το δεύτερο συστατικό, που είναι η πολιτική ισότητα όπως είπατε, είναι το σημαντικότερο πράγμα που θέλει να ακούσει η τ/κ πλευρά ως διαβεβαίωση από την ε/κ πλευρά».

Η Κυβέρνηση θορυβήθηκε

Η Κυβέρνηση θορυβήθηκε από τις θέσεις του Βρετανού Υπάτου Αρμοστή, ο οποίος: 1) Με τον δικό του διπλωματικό τρόπο καλεί τους Ελληνοκύπριους να δείξουν καλή πρόθεση για λύση μέσα από την πολιτική ισότητα για να καθησυχάσουν τους Τουρκοκύπριους. 2) Είναι υπέρμαχος όπως παντρευτεί μέσω της πολιτικής ισότητας η ομοσπονδία με τη συνομοσπονδία.

Αντίληψη Αβέρωφ και το εφικτό του Πρέσβη

Λιγότερο από 24 ώρες πριν από τη συνέντευξη του Βρετανού Υπάτου Αρμοστή, ο Αβέρωφ Νεοφύτου υπέβαλλε ενώπιον του Εθνικού Συμβουλίου την άποψη ότι οι Τούρκοι δεν θα θέσουν ευθέως τη συνομοσπονδία στην Πενταμερή αλλά θέμα πολιτικής ισότητας, αφήνοντας να νοηθεί ότι θα ήταν δυνατό να μην υπάρξει αλλαγή βάσης των συνομιλιών. Η απάντηση στον κ. Α. Νεοφύτου δόθηκε από τον ίδιο τον Πρόεδρο, ο οποίος υποστήριξε ότι η ερμηνεία που δίνουν οι Τούρκοι στην πολιτική ισότητα είναι τέτοια, που οδηγεί σε συνομοσπονδία. Τι λέει, λοιπόν, ο Βρετανός Πρέσβης; Τονίζει τα εξής: «Ένας τρόπος για να γίνει, λένε αυτοί, είναι με το να έχουμε δύο χωριστά και ίσα κράτη. Όμως αυτό βεβαίως είναι απόλυτα εφικτό να επιτευχθεί μέσα σε μια ομοσπονδία. Πιστεύω ότι αν καταστεί εφικτό να βρεθεί μια ομοσπονδιακή φόρμουλα, όπου οι δύο κοινότητες πραγματικά μοιράζονται την εξουσία ως ίσες». Επισημαίνει, δηλαδή, να βρούμε, μέσα από την πολιτική ισότητα, μια φόρμουλα συνομοσπονδιακή, που θα την ονομάσουμε ομοσπονδιακή. Και διευκρινίζει ότι αυτό είναι εφικτό. Πάντως, τόσο ο αρχηγός του ΔΗΣΥ, όσο και ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, Α. Κυπριανού, είναι υπέρ της συμμετοχής του Προέδρου στην άτυπη Πενταμερή, χωρίς όρους.

Το επικοινωνιακό κόλπο

Η Λευκωσία δεν αποκλείει να γίνει «επικοινωνιακή τρίπλα» από την τουρκική πλευρά στην Πενταμερή. Δηλαδή, να ισχυριστεί ότι μπορεί να δεχθεί λύση στις παραμέτρους του ΓΓ των Ην. Εθνών, αλλά να ικανοποιηθεί στην πράξη η αντίληψή της περί της πολιτικής ισότητας, η οποία, σύμφωνα με τον Πρόεδρο, οδηγεί σε συνομοσπονδία. Όπως είναι πρόδηλο, ο Βρετανός Πρέσβης θεωρεί ότι θα ήταν δυνατό να ονομαστεί η φόρμουλα αυτή ως Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, ασχέτως εάν μέσα από την πολιτική ισότητα, όπως αυτή θα καθοριστεί στην πράξη, θα οδηγηθεί το Κυπριακό σε λύση συνομοσπονδίας. Είναι, δε, πρόδηλο ότι έχει βρει ήδη υποστηρικτές στην ελληνοκυπριακή πλευρά και ότι μια τέτοια φόρμουλα θα εμφανιστεί ως η τελευταία ευκαιρία.

Τουρκική κίνηση τακτικής και ουσίας…

Συναφείς πληροφορίες αναφέρουν ότι η Λευκωσία δεν αποκλείει να εξελιχθεί και το ακόλουθο σενάριο: «Να μη θέσει ευθέως η τουρκική πλευρά τη συνομοσπονδία, αλλά να την προωθήσει εμμέσως μέσω της πολιτικής ισότητας και να συνδέσει την πολιτική της αυτή με τον ακόλουθο εκβιασμό: Εάν ούτε και αυτήν τη φορά, που δείχνω (εννοεί η Τουρκία) καλή θέληση δεν εξευρεθεί φόρμουλα για την πολιτική ισότητα, τότε θα πρέπει όλοι να αποδεχθείτε τις άλλες μορφές λύσεων… Ο ελιγμός αυτός θα γίνει κατά τρόπον ώστε είτε η τουρκική πλευρά να πάρει αυτό που θέλει, γεγονός που από κυβερνητικής πλευράς θεωρείται δύσκολο, είτε να οδηγήσει την κατάσταση σε νέο αδιέξοδο. Έτσι θα μπορεί να κατηγορεί εκ νέου την Κυβέρνηση ότι έχασε άλλη μια ευκαιρία για την ‘‘ομοσπονδία’’ και ως εκ τούτου θα αξιώνει πιο πιεστικά τη συνομοσπονδία».

Η κινητικότητα… και η Αμμόχωστος

Το ζητούμενο είναι εάν η Τουρκία θα ακολουθήσει τη βρετανική φόρμουλα ή εάν θα επιμείνει χωρίς ελιγμούς στο θέμα της συνομοσπονδίας και χωρίς να προσφέρει φύλλο συκής στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Κλειδί για να αποφευχθούν οι παγίδες της Πενταμερούς συνιστούν οι επαφές του Προέδρου με την κ. Λουτ, η οποία εφόσον της το ζητήσει ο Πρόεδρος θα πρέπει να ξεκαθαρίσει με την τουρκική πλευρά κατά πόσον η τελευταία θα θέσει θέμα συνομοσπονδίας ή όχι. Εάν η τουρκική πλευρά δεν δεσμευτεί ότι θα είναι εντός των ψηφισμάτων του Σ. Ασφαλείας, όπως είναι το 541 και το 550, τότε ο ΓΓ δεν έχει εντολή από το Σ. Ασφαλείας ή από την ίδια τη Χάρτα να συγκαλέσει Πενταμερή, στην οποία η μια εκ των δυο πλευρών θα εγείρει τέτοιες πολιτικές θέσεις, που θα είναι αντίθετες και με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και με το Διεθνές Δίκαιο. Από τη στιγμή που δεν ξεκαθαρίσει το σκηνικό, ο Πρόεδρος: 1. Είναι δυνατό να βρεθεί κάτω από πιέσεις, ώστε να δεχθεί τη φόρμουλα του παντρέματος ομοσπονδίας και συνομοσπονδίας. Είναι, δε, σαφής η απειλή της τουρκικής πλευράς για τον εποικισμό της Αμμοχώστου, εάν ο Πρόεδρος δεν υποκύψει. 2. Η Τουρκία θα γλιτώσει, λόγω Πενταμερούς, τις πιθανές κυρώσεις που θα μπορούσαν να επιβληθούν από την ΕΕ. Παρότι, αυτήν την περίοδο, η Γαλλία έχει πολλούς λόγους να ζητήσει κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας – όπως είναι για παράδειγμα τα όσα συνέβησαν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, δίνοντας, μάλιστα, τη μάχη στη Σύνοδο του Δεκεμβρίου – το σωσίβιο θα έρθει από την επίσκεψη της κ. Λουτ το τέλος του μήνα και τη δημιουργία της εικόνας ότι υπάρχει κινητικότητα στο Κυπριακό και αυξημένες πιθανότητες πραγματοποίησης Πενταμερούς. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα προβληθεί ο ισχυρισμός ότι δεν θα πρέπει να ενοχληθεί η Άγκυρα. Διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι «η ΕΕ δεν θα αναλάβει τέτοια ευθύνη, δηλαδή να είναι εμπόδιο στο Κυπριακό εφόσον η κυπριακή Κυβέρνηση δηλώνει ετοιμότητα συμμετοχής σε Πενταμερή».

Το πικ-νικ του Σουλτάνου

Όλο αυτό το παρασκήνιο εξελίσσεται, ενώ σήμερα συμπληρώνονται 37 χρόνια από την παράνομη ανακήρυξη του ψευδοκράτους και ο Ταγίπ Ερντογάν μαζί με τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ ετοιμάζονται για πανηγυρισμούς και πικ-νικ στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Όχι μόνο απειλούν να προχωρήσουν σε νέα τετελεσμένα στην πόλη εάν δεν υποχωρήσει ο Πρόεδρος στην Πενταμερή, αλλά επιδιώκουν, ταυτοχρόνως, είτε εντός είτε εκτός του πλαισίου της βρετανικής φόρμουλας για πάντρεμα συνομοσπονδίας και ομοσπονδίας, την κατάργηση των ψηφισμάτων 541 και 550 και την αναγνώριση του ψευδοκράτους. Αυτά είναι τα επίχειρα του εξευμενισμού και της απουσίας σχεδίου Β. Μιας πολιτικής, που οδηγεί σε αδιέξοδα και τώρα σε μια Πενταμερή, στο πλαίσιο της οποίας η τουρκική πλευρά επιδιώκει να βάλει ταφόπετρα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Και μάλιστα με την υπογραφή μας…

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων

ΠΗΓΗ: Σημερινή