Χωριανόπουλος Άγγελος

Mέσω της πρόσφατης κατάληξης του Αζεροαρμενικού πολέμου στην Υπερκαυκασία, ένας νέος ”τουρκικός διάδρομος” ανοίγει, ο οποίος ενώνει εμπορικά και ενεργειακά την Τουρκία με την Κεντρική Ασία και τις νότιες περιοχές της Ρωσίας. Στις περιοχές αυτές έντονο οικονομικό ενδιαφέρον μέχρι στιγμής έχει δείξει μόνο η Κίνα με την δημιουργία του γεωοικονομικού διαδρόμου BRI ο οποίος απειλεί να ενώσει ολόκληρη την Ευρασία. Ως υποκατάστατο αυτού του διαδρόμου, η Τουρκία για λογαριασμό της Δύσης, φαίνεται να δημιουργεί τον δικό της Παντουρκικό διάδρομο στα προαναφερθέντα εδάφη. Η πολιτική γραμμή που ακολουθείται στις χώρες της Κεντρικής Ασίας είναι αυτή του Ισλαμικού Κόμματος Του Τουρκεστάν το οποίο ευθύνεται για πληθώρα τρομοκρατικών ενεργειών έναντι της Κίνας.

Το Ισλαμικό Κόμμα του Τουρκεστάν (TIP) ήταν μια από τις πιο σκοτεινές τζιχαντιστικές ομάδες του κόσμου έως ότου εμφανίστηκε ως βασικός παράγοντας στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας το 2013. Όταν το τότε TIP με έδρα το Αφγανιστάν και το Πακιστάν άρχισε να κυκλοφορεί για πρώτη φορά βίντεο το 2008 (το έτος δημιουργίας του TIP) και της αντίστοιχης ομάδας μέσων, Islom Awazi (Φωνή του Ισλάμ) – φάνηκε να είναι περισσότερο μια προπαγανδιστική ομάδα με μια μαχητική πτέρυγα παρά μια μαχητική ομάδα με μια προπαγανδιστική πτέρυγα (Terrorism Monitor, 17 Μαρτίου 2011).

Τα βίντεό του έδειχναν ότι είχε μόνο ορισμένες δεκάδες μαχητές σε ολόκληρη τη συνοριακή περιοχή. Παρά την αρχική ασάφεια σχετικά με το TIP, τα βίντεό του από το 2008 καθιστούσαν πάντα σαφές ότι η ομάδα έχει ιδεολογική συγγένεια για την Αλ Κάιντα και πίστη στους Ταλιμπάν. Η σύλληψη των Ουιγούρων από τις ΗΠΑ στο Αφγανιστάν ήδη από το 2001 και το 2002 αποκάλυψε επίσης αρκετές δεκάδες μαχητές Ουιγούρων που αρχικά τέθηκαν υπό την ηγεσία του Ισλαμικού Κινήματος του Ουζμπεκιστάν (IMU) στο Αφγανιστάν. Η IMU πολεμούσε υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν. Από την επισκόπηση της προέλευσης του TIP προκύπτει ότι τα πρώτα μέλη του ήταν μεταξύ εκείνων των Ουιγούρων που εγκατέλειψαν την Κίνα κατά τη διάρκεια καταστολής του εθνικισμού των Ουιγούρων στο Xinjiang τη δεκαετία του 1990. Βρήκαν ένα ασφαλές καταφύγιο σε μία από τις μόνες χώρες που θα τους δεχόταν – το Αφγανιστάν, το οποίο κυβερνείτο εν πολλοίς από τους ταλιμπάν.

Εκεί μυήθηκαν στο τζιχάντ το οποίο σκόπευαν να επεκτείνουν μέχρι το Σινγιάνγκ. Παρά την καταγωγή του TIP στο Αφγανιστάν και την πίστη του στους Ταλιμπάν, η συμμετοχή της ομάδας στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία οδήγησε ορισμένα μεμονωμένα μέλη του TIP να μετατοπίσουν την πίστη τους αντί στο Ισλαμικό Κράτος ή να εμπλακούν με μαχητές που δεν ανήκουν στην Αλ Κάιντα. Το TIP έχει εξελιχθεί και επεκταθεί σημαντικά από την πρωτεύουσα βάση του στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν μέχρι τον τρέχοντα ρόλο του που αγωνίζεται στη Συρία. Η ομάδα έχει επίσης βρεθεί σε νέες θέσεις τόσο σε σχέση με τη συριακή και την παγκόσμια τζιχαντιστική πολιτεία, όσο και με τον κυρίως εξολοθρευμένο ισλαμιστικό περιβάλλον των Ουιγούρων στην Τουρκία. Ως αποτέλεσμα αυτού, το TIP έχει διαιρεθεί τόσο οργανωτικά όσο και γεωγραφικά μεταξύ των παραρτημάτων του στη Συρία και το Αφγανιστάν, με ένα σημαντικό σώμα μαχητών TIP που είναι πιθανό να ευθυγραμμιστούν με τους τουρκικούς υποστηριζόμενους μαχητές στη Συρία.

Πολλά από τα σημερινά μέλη του TIP, πιθανότατα θα παραμείνουν στην εξορία (στην Τουρκία ή τη Συρία) από την αρχική εξορία τους (στο Αφγανιστάν). Η πορεία του ΤΙΡ προς την Κίνα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις αυτές τις μέρες καθώς ξεκινά από την Τουρκία, συνεχίζεται μέσω του νοτίου τομέα του Αρτσάχ στο Αζερμπαϊτζάν, περνάει μέσω της Κασπίας στο Τουρκεστάν, συνεχίζει στα Ευρασιατικά Βαλκάνια (Τουρκογεννείς χώρες) και καταλήγει μέχρι την περιοχή των Ουιγούρων στην Κίνα. Η παρουσία του είναι ιδιαίτερα έντονη εντός των κρατών, καθώς προβαίνει σε επανειλημμένες τρομοκρατικές ενέργειες με σκοπό την άσκηση των πολιτικών του. 

Για παράδειγμα, το TIP προέβη σε δύο βομβιστικές επιθέσεις λεωφορείων στο Κουνμίνγκ, στην επαρχία Γιουνάν και έναν άλλο βομβαρδισμό στη Σαγκάη λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου το 2008 (Telegraph, 4 Αυγούστου 2008). Παρόλο που το Πεκίνο αναγνώρισε ότι ένας διοικητής TIP διέταξε επιθέσεις εναντίον των Ολυμπιακών Αγώνων, συνέχισε τις συγκεκριμένες επιθέσεις εναντίον ενός ”μοναχικού λύκου”, μη Ουιγούρου πολίτη που αργότερα το 2008 προφανώς προσπάθησε να βομβαρδίσει ένα δημοφιλές εστιατόριο στη Σαγκάη. Παρατηρητές στην Κίνα πίστευαν ότι οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης είναι πιο αξιόπιστοι από τους ισχυρισμούς του TIP. Το TIP πιθανότατα δεν συμμετείχε σε αυτές τις επιθέσεις (Shanghaiist.com, 29 Δεκεμβρίου 2008). Υπήρξε επίσης μία τρομοκρατική επίθεση στο Kashgar, Xinjiang, δύο εβδομάδες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου που σκότωσαν 14 συνοριακούς αστυνομικούς (Telegraph, 4 Αυγούστου 2008).

Ωστόσο, ο χρόνος αυτής της επίθεσης υποδηλώνει ότι οι επιτιθέμενοι σκόπευαν να διαταράξουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες και να προσελκύσουν την προσοχή τους. Παραμένει ασαφές ποιος πραγματοποίησε την επίθεση στο Kashgar, αλλά η τακτική του μαχαιριού, η στόχευση των κινεζικών δυνάμεων ασφαλείας, ο χρόνος πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και η θέση των συνόρων του Xinjiang υποδηλώνει ότι ήταν πιθανώς Ισλαμιστές ή εθνικιστές μαχητές των Ουιγούρων. Όταν η Κίνα καταδίκασε δύο Ουιγούρους στην επίθεση, τα μέσα ενημέρωσης δεν ανέφεραν ανάμειξη του ΤΙΡ για την επιχείρησή τους (China Daily, 10 Απριλίου 2009). Το TIP ισχυρίστηκε επίσης πολλές άλλες επιθέσεις στην Κίνα μετά το 2008, συμπεριλαμβανομένου ενός δείγματος που παρατίθεται παρακάτω:

• Φορτηγό χτύπησε πεζούς σε δρόμους του Xinjiang
• Μαζική επίθεση με μαχαίρι στο Kashgar την παραμονή του Ραμαζανιού το 2011 που σκότωσε περισσότερα από 10 άτομα
• Συμμετοχή είχε σε μία βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στην πλατεία Τιενανμέν στο Πεκίνο τον Οκτώβριο του 2013 που σκότωσε αρκετούς αλλοδαπούς.
• Μαζική επίθεση με μαχαίρι στο σιδηροδρομικό σταθμό Kunming τον Μάρτιο του 2014 που σκότωσε 29 άτομα
• Βομβαρδισμός διπλής αυτοκτονίας (με βομβιστική βαλίτσα) στο σιδηροδρομικό σταθμό Urumqi τον Απρίλιο του 2014.
• Βομβιστικές επιθέσεις και εκρήξεις αυτοκινήτων σε μια αγορά Urumqi τον Μάιο του 2014 που σκότωσαν δεκάδες (Terrorism Monitor, 24 Μαΐου 2015).

Ωστόσο, μόνο η επίθεση του 2011 στο Kashgar αποδείχθηκε αξιόπιστα ότι οργανώθηκε από το TIP στο Αφγανιστάν. Σε έναν από τους επιτιθέμενους εμφανίστηκε εκπαίδευση σε ένα βίντεο TIP στη συνοριακή περιοχή Αφγανιστάν-Πακιστάν (jihadology.net, 15 Οκτωβρίου 2011). Οι άλλες επιθέσεις, όπως η επίθεση με αυτοκίνητο 2011 και η μαζική επίθεση στο Kashgar, μπορεί να είχαν εμπλακεί μαχητές που εκπαιδεύτηκαν από το TIP ή μαχητές που εμπνεύστηκαν από τον τζιχαντισμό γενικότερα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι επιτιθέμενοι φαίνεται να έχουν εκφράσει προ επιθέσεως παράπονα στις τοπικές πολιτίες,  καθώς τα τοπικά όργανα εξουσίας αρνήθηκαν το άνοιγμα τζαμιού στην περιοχή (Telegraph, 5 Μαρτίου 2014; sinosphere.blogs.nytimes, 7 Νοεμβρίου, 2013). Ωστόσο, η Κίνα απέδωσε αυτές τις επιθέσεις σε αυτό που ονόμασε το Ισλαμικό Κίνημα του Ανατολικού Τουρκεστάν (ETIM) – τον ευρύτερο όρο που χρησιμοποιεί για τζιχαντιστές Ουιγούρους, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του TIP.

Με πληροφορίες από: jamestown, telegram, newyorktimes, terrorismmonitor