Του George Friedman

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιτάχθηκαν στη Σοβιετική Ένωση , ιδίως στα μέρη όπου η Ένωση επεδίωξε να κάνει εισβολές. Ορισμένες παρεμβάσεις ήταν απαραίτητες και, ως εκ τούτου, πραγματοποιήθηκαν σε προφανείς περιοχές: στη Γερμανία για να θωρακίσουν την Ευρώπη, στην Τουρκία για να περιορίσουν τη σοβιετική ναυτική κίνηση στη Μεσόγειο και στην Ιαπωνία για να εμποδίσουν το σοβιετικό λιμάνι του Βλαδιβοστόκ και του Ειρηνικού. Άλλες χώρες, όπως η Αγκόλα και το Αφγανιστάν, δέχθηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό την Σοβιετική επιρροή.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρέθηκαν σε παγκόσμιο ανταγωνισμό με τους Σοβιετικούς, όπου και οι δύο χρησιμοποίησαν τα εργαλεία που είχαν στη διάθεσή τους για να αντιμετωπίσουν ο ένας τον άλλον. Το κύριο εργαλείο της Ουάσιγκτον ήταν ο στρατός της, ιδιαίτερα το τεράστιο ναυτικό της. Της Μόσχας ήταν αυτό που ονομαζόταν “πόλεμοι της εθνικής απελευθέρωσης.” Περιελάμβαναν συγκεκαλυμμένη υποστήριξη των ανταρτών σε χώρες σε όλο τον κόσμο, κυρίως σε πρώην αποικίες ευρωπαίων ιμπεριαλιστών. 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν συνήθως μικρό ενδιαφέρον για τις σοβιετικές χώρες, ιδιαίτερα στο πεδίο μάχης. Είχαν ένα υπέρτατο συμφέρον στο να εμποδίσουν τη σοβιετική επιτυχία σε αυτές τις χώρες, δεδομένου ότι η επιτυχία θα μπορούσε να δημιουργήσει την αντίληψη της μεγαλύτερης σοβιετικής δύναμης. Οι ΗΠΑ έτειναν να χρησιμοποιήσουν τις μυστικές δυνάμεις για να πραγματοποιήσουν έναν συγκεκαλυμμένο πόλεμο ενάντια στους σοβιετικούς πληρεξούσιους, αν και μερικοί πόλεμοι, όπως το Βιετνάμ απετέλεσαν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όλα είχαν σημασία για τις Ηνωμένες Πολιτείες, επειδή οι Σοβιετικοί μπορούσαν και θα εκμεταλλεύονταν οποιοδήποτε άνοιγμα. Η Σοβιετική Ένωση ήταν μια παγκόσμια δύναμη, με σημαντική στρατιωτική δύναμη, αλλά και μία συγκεκαλυμμένη ικανότητα που συχνά βάζει την Ουάσιγκτον σε δύσκολες καταστάσεις.

Αλλά δεν υπάρχει απειλή από τη Σοβιετική Ένωση σήμερα. Ελάχιστα πράγματα έχουν σημασία για την Ουάσιγκτον. Αυτό αποτελεί ένα σοκ για έναν κόσμο που αναμένει από τις ΗΠΑ να αναλάβουν ηγετικό ρόλο, αδιαφορώντας για το τίμημα που πλήρωσαν στον Ψυχρό Πόλεμο. Η συμμετοχή σε παγκόσμιο επίπεδο συνεπάγεται υψηλό τίμημα το οποίο μπορεί να καταβληθεί όταν είναι απαραίτητο, αλλά θα πρέπει να αποφεύγεται όποτε είναι δυνατόν.

Από τότε μέχρι τώρα, στα τέλη του 2008, η Ρωσία πήγε σε πόλεμο στη Γεωργία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν βαθιά μπλεγμένες στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, και κατέστησαν σαφές ότι δεν είχαν καμία πρόθεση να παρέμβουν. Μετά τον πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν στρατεύματα στη Γεωργία, κυρίως για να εκπαιδεύσουν τον γεωργιανό στρατό, με την Αμερικανική παρουσία να διαρκεί μέχρι σήμερα.

Η απάντηση των ΗΠΑ ήταν πολύ πιο αργή από αυτήν που θα βλέπαμε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αλλά ήταν εξίσου σημαντική. Το ερώτημα γιατί οι ενέργειες της Ρωσίας θα πρέπει να αναγκάσουν τις ΗΠΑ να αναλάβουν ριψοκίνδυνες αποφάσεις και να δαπανήσουν πόρους δεν αμφισβητήθηκε ακόμα. Μια ρωσική απειλή για τη Γεωργία προκάλεσε μια σπλαχνική αντίδραση: η ρωσική επέκταση πρέπει να μπλοκαριστεί όπου και αν προκύψει, ειδικά όταν το θύμα είναι σύμμαχος της Αμερικής. Το ερώτημα που μας δημιουργείται είναι το αν οι ΗΠΑ είναι ικανές να ξεπεράσουν τις αυταπάτες που είχαν κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: Οι ΗΠΑ είναι πλέον υπεύθυνες για την σταθερότητα κάθε μέρους του κόσμου.

Η τρέχουσα διαμάχη για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μια περιοχή που όπως η Γεωργία βρίσκεται στον Καύκασο, αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ. Το Αζερμπαϊτζάν έχασε έδαφος από την Αρμενία στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Έκτοτε, η ανάκαμψή του ήταν μια θεμελιώδης επιθυμία του Αζερμπαϊτζάν, αλλά τα εσωτερικά ζητήματα ήταν πιο σημαντικάεκείνη την εποχή. Την περασμένη εβδομάδα, ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε μια επίθεση πυροβολικού που διήρκεσε για ημέρες. Η Αρμενία αρνήθηκε να εκχωρήσει το έδαφος. Η Τουρκία έχει ταχθεί με το Αζερμπαϊτζάν, τόσο λόγω της ιστορικής συγγένειας μς τους Αζέρους όσο και λόγω της μακροχρόνιας εχθρότητας προς την Αρμενία. Οι Ρώσοι είναι σύμμαχοι με την Αρμενία, αλλά είχαν επίσης στενές σχέσεις και με το Αζερμπαϊτζάν. Οι Ιρανοί υποστήριξαν χλιαρά το Αζερμπαϊτζάν, αλλά συνολικά κατέστησαν σαφές ότι επιθυμούν να παραμείνουν εκτός της σύγκρουσης.

Αν υπήρχε μια αυτόματη υπόθεση ότι οι ΗΠΑ έπρεπε να «διαχειριστούν» μια κρίση όπως αυτή το 2008, το 2020 είναι προφανές ότι η κρίση είναι ανεξέλεγκτη. Πρώτον, το σε ποιον ανήκει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν είναι θέμα που αφορά τις ΗΠΑ. Από την άλλη, η έκβαση ενός πολέμου – αν πρόκειται για αυτό – θα έχει ελάχιστη επίδραση στις ΗΠΑ. Τελευταία, οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία και τη Ρωσία είναι ξεφτισμένες και οι κίνδυνοι της πλοήγησης σε έναν πόλεμο στον Καύκασο θα υπερτερούν των κερδών. Ως εκ τούτου, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ουάσιγκτον έχει προσφέρει μόνο αναμενόμενες κοινοτοπίες από την περασμένη εβδομάδα.

Η αλλαγή της στρατηγικής των ΗΠΑ ήταν αναπόφευκτη και προβλέψιμη. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, είχε την (όχι παράλογα) άποψη ότι ο κόσμος ήταν ενα ενιαίο ύφασμα στο οποία οι ΗΠΑ είχαν πλήρη επίδραση. Με τον καιρό, ο Ψυχρός Πόλεμος έληξε, αλλά η στρατηγική δεν τελείωσε, όπως αποδεικνύεται από τις βομβιστικές εκστρατείες στη Σερβία και τη Λιβύη. Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, έγινε πολύ πιο δύσκολο να καθοριστούν οι στόχοι των ΗΠΑ, και ακόμη πιο δύσκολο να εξηγηθεί πώς η στρατιωτική δράση θα επιτύχει το στόχο. Οι ΗΠΑ είχαν περάσει μισό αιώνα χτισμένο γύρω από την αρχή της συνεχούς και επείγουσας παγκόσμιας συμμετοχής. Οι στρατηγικές αρχές της πεθαίνουν βάναυσα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι μοναδικά ισχυρές, αλλά η εμπειρία του πολέμου και της εχθρικής διπλωματίας μπορεί να είναι οδυνηρή ακόμη και για τους ισχυρούς. Υπήρχε μια σύνδεση μεταξύ της δύναμης των ΗΠΑ και του κινδύνου στον Ψυχρό Πόλεμο. Υπάρχει μία πολύτιμη μικρή σχέση μεταξύ αυτού και του μέλλοντος των σχέσεων Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας. Είναι η αναγνώριση ότι δεν υπάρχει παγκόσμιος πόλεμος σε εξέλιξη, και ότι ορισμένα πράγματα απλά σημαίνουν περισσότερα για τις ΗΠΑ από άλλα. Σε ένα μικρό μέρος που λίγοι έξω από την περιοχή έχουν ακούσει, η νέα αναγκαιότητα και η λογική της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ πραγματοποιούνται. Κατά κάποιο τρόπο, αυτό κάνει τις ΗΠΑ περισσότερο σαν άλλες δυνάμεις, συσσωρεύοντας πολιτικό κεφάλαιο και τις δαπάνες τους μετά τον υπολογισμό των κινδύνων και των ανταμοιβών κατά την διάρκεια του πολέμου. 

Μετάφραση Χωριανόπουλος Άγγελος 

πηγή: geopoliticalfutures.com