Η Ελλάδα καλύπτει το σύνολο σχεδόν των αμυντικών της αναγκών αγοράζοντας από τρίτες χώρες. Ειδικά σε ό,τι αφορά στα πυρομαχικά, η εξάρτηση της χώρας από ξένους κατασκευαστές είναι μεγάλη.

Από τα μικρά διαμετρήματα όπως οι σφαίρες των 9 χιλιοστών για τα πιστόλια και τα φυσίγγια των πολεμικών τυφεκίων μέχρι τα βλήματα του πυροβολικού και των αρμάτων μάχης, η Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τρίτες χώρες και κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία και τη Γερμανία, καθώς φαίνεται πως οι δυνατότητες εγχώριας παραγωγής και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων.

Είναι ενδεικτικό ότι εδώ και αρκετά χρόνια δεν έχει συναφθεί νέα σύμβαση προμήθειας πυρομαχικών με οποιαδήποτε ελληνική εταιρεία, ενώ οι συμβάσεις με τα ΕΑΣ που εκκρεμούν, ορισμένες από τις οποίες υπεγράφησαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, επανεκκίνησαν εδώ και λίγο καιρό, έπειτα από τροποποιήσεις.

Η «Καθημερινή» επιχειρεί να χαρτογραφήσει τις προμήθειες πυρομαχικών των Ενόπλων Δυνάμεων, του πιο κρίσιμου ίσως υλικού για τη διασφάλιση της αποστολής τους.

Ασφάλεια εφοδιασμού

Τα διδάγματα από τα πολεμικά μέτωπα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής αποδεικνύουν πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη αμυντικής βιομηχανίας, ικανής να παράγει αναλώσιμα και πυρομαχικά γρήγορα και σε μεγάλες ποσότητες. Ο ρυθμός κατανάλωσης σφαιρών, βλημάτων και όλμων κατά τις πρώτες εβδομάδες του ρωσο-ουκρανικού πολέμου αλλά και της χερσαίας επιχείρησης του ισραηλινού στρατού στη Γάζα, είναι ιλιγγιώδης.

Στην Ελλάδα, ο Στρατός Ξηράς είναι ο κύριος «καταναλωτής» πυρομαχικών, μικρού, μεσαίου και μεγάλου διαμετρήματος καθώς και ειδικών πυρομαχικών ή κατευθυνόμενων όπλων. Παρόλο που υπάρχουν ακόμη κάποια αποθέματα πυρομαχικών ελληνικής κατασκευής από παλαιότερες συμβάσεις, το σύνολο σχεδόν των προμηθειών, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με τον φορητό οπλισμό, δηλαδή σφαίρες για πιστόλια, τυφέκια, χειροβομβίδες κλπ, αγοράζονται μέσω του νατοϊκού οργανισμού προμηθειών NSPA.

Για τα μεγαλύτερα διαμετρήματα, όπως τα πυρομαχικά των αρμάτων μάχης, του πυροβολικού ή των επιθετικών ελικοπτέρων της αεροπορίας στρατού, οι κύριοι προμηθευτές είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία. Στις προμήθειες αυτές, τα ΕΑΣ είχαν κάποτε και θα μπορούσαν να έχουν και σήμερα, σημαντική συμβολή καθώς ήταν η μοναδική βιομηχανία με δυνατότητα παραγωγής πυρομαχικών 120 και 155 χιλιοστών αλλά και μικρότερων διαμετρημάτων όπως 7,62 και 5,56 που χρησιμοποιούνται στα πολεμικά τυφέκια. Ομως τα προβλήματα που επί σειρά ετών αντιμετώπιζε η εταιρεία οδήγησαν στο κλείσιμο της γραμμής παραγωγής και έστρεψαν τη χώρα στην ευρωπαϊκή και αμερικανική αγορά.

Πριν από λίγους μήνες ολοκληρώθηκε η εξαγορά των ΕΑΣ από τον τσεχικό όμιλο CSG και αναμένεται η επανεκκίνηση της γραμμής παραγωγής πυρομαχικών όλων των βασικών διαμετρημάτων.

Τα τελευταία χρόνια, έγινε προσπάθεια ώστε να επανεκκινήσει η εκτέλεση των συμβάσεων που είχαν παγώσει για περισσότερα από δέκα χρόνια και περιλαμβάνουν:

• την προμήθεια 10.500 φυσιγγίων Artemis και 4.500 φυσιγγίων Emerlec, τα οποία θα έπρεπε να είχαν παραδοθεί από το 2005.

• 21.940.288 φυσίγγια 5,56 χιλιοστών, σύμβαση που υπεγράφη το 2014 και ξεκίνησε να εκτελείται το 2020.

• την προμήθεια βομβιδίων 40 χιλιοστών αλλά και τα πυρομαχικά 30 χιλιοστών των επιθετικών ελικοπτέρων Apache.  

Ναυτικό και αεροπορία 

Oπως με τον Στρατό Ξηράς, τα πυρομαχικά του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας αγοράζονται από ξένους προμηθευτές. Οι δύο αυτοί Κλάδοι χρησιμοποιούν αρκετά εξελιγμένα και σύνθετα οπλικά συστήματα, τα οποία προμηθεύονται από μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους, ωστόσο, ορισμένα πιο «κοινά» πυρομαχικά, όπως τα βλήματα 76Χ62 των πυροβόλων Oto Melara και οι σφαίρες για τα πολυβόλα των 30 ή των 50 χιλιοστών, θα μπορούσαν να κατασκευάζονται στην Ελλάδα.

Στα πιο εξειδικευμένα οπλικά συστήματα, τη μερίδα του λέοντος έχουν οι ΗΠΑ και η Γαλλία. Συγκεκριμένα, η Πολεμική Αεροπορία προμηθεύεται από την Αμερική πυραύλους AIM-9, AIM-120, AGM-88 HARM, AGM-154 JSOW, AGM-65 αλλά και όλες τις βόμβες, κατευθυνόμενες και μη, και από τη Γαλλία τους πυραύλους Meteor, Magic, Mica καθώς και τους πυραύλους στρατηγικής κρούσης SCALP και τους αντιπλοϊκούς AM-39 Exocet. Συμμετοχή έχει και η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία με τους πυραύλους αέρος – αέρος IRIS-T, απάρτια των οποίων κατασκευάζονται και στην Ελλάδα.

Τα πυρομαχικά για τα πυροβόλα των πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού προέρχονται ως επί το πλείστον από την Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο οπλισμός των φρεγατών FDI θα είναι κυρίως γαλλικής προέλευσης (αντιαεροπορικοί πύραυλοι Aster-30 και αντιπλοϊκοί Exocet) ενώ οι ΜΕΚΟ διαθέτουν πυραύλους ESSM και Harpoon από τις Ηνωμένες Πολιτείες και οι παλαιότερες τύπου S, είναι επίσης εξοπλισμένες με αμερικανικούς Sea Sparrow και Harpoon. Οι τορπίλες των υποβρυχίων είναι γερμανικής προέλευσης, ενώ και οι τρεις Κλάδοι ετοιμάζονται να παραλάβουν ισραηλινής κατασκευής οπλικά συστήματα και πυρομαχικά.

Τη Βοστώνη των Ηνωμένων Πολιτειών επισκέφθηκε την Τρίτη ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας.

Ο κ. Δένδιας συναντήθηκε στη Βοστώνη με ακαδημαϊκούς και επιστήμονες που δραστηριοποιούνται στον τομέα καινοτόμων προϊόντων διττής χρήσης, με τους οποίους συζήτησε, μεταξύ άλλων, για το ελληνικό οικοσύστημα αμυντικής καινοτομίας στο πλαίσιο της «Ατζέντας 2030» και το μέλλον της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στην αντιμετώπιση ζητημάτων Ασφάλειας.

Κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ ο κ. Δένδιας μετέβη επίσης στο Εργαστήριο του ΜΙΤ “Lincoln Laboratory”, εντός της Αεροπορικής Βάσης “Hanscom”, όπου παρακολούθησε παρουσιάσεις και ενημερώθηκε για τον τρόπο λειτουργίας του Εργαστηρίου, το οποίο χρηματοδοτείται κυρίως  από το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, προκειμένου να δημιουργεί νέα προϊόντα και να βρίσκει καινοτόμες λύσεις σε θέματα που θέτουν οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας.

Ο Έλληνας Υπουργός συμμετείχε επίσης σε συζήτηση στο ΜΙΤ “Lincoln Laboratory” με θέμα την «Ελληνική Αμυντική Καινοτομία». Κατά τη συζήτηση ενημέρωσε τους συνομιλητές του για τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την ανάπτυξη του ελληνικού οικοσυστήματος και τη λειτουργία του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), ενώ έγινε ανταλλαγή απόψεων για ζητήματα που αφορούν τα  καινοτόμα  συστήματα Άμυνας και Ασφάλειας.

Στην επίσκεψή του στο ΜΙΤ “Lincoln Laboratory”, ο κ. Δένδιας παρακολούθησε συγκεκριμένα ενημέρωση από τη Διευθύντριά του Δρ. Μελίσσα Γκούντχαρτ Τσόι (Melissa G. Choi) σχετικά με τη λειτουργία και τις δραστηριότητες του Διεπιστημονικού Κέντρου Έρευνας και Ανάπτυξης (FFRDC), το οποίο χρηματοδοτείται από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση των ΗΠΑ και διευθύνεται από το MIT για το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ.

Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας παρακολούθησε ακόμη ενημερώσεις για τις εξελίξεις της επιστημονικής έρευνας σχετικά με το πρόγραμμα του ΝΑΤΟ “NCIS” (Next-Generation Incident Command System), από την επικεφαλής ερευνήτρια στο ΜΙΤ Lincoln Laboratory Καγιάλ Τιλάκ Κλέιπουλ (Kajal Claypool), για την εφαρμογή νέων συστημάτων χαρτογράφησης πυθμένων ωκεανών, από τον Άντριου Μάρτς (Andrew March) και για τη συλλογή δεδομένων από συστοιχίες ραντάρ σε χώρες της Συμμαχίας, από τον Γκρεγκ Χόγκαν (Gregg Hogan).

Επίσης, η μηχανικός και αναλύτρια του ΜΙΤ Lincoln Laboratory Αλίσσα Λιεμ (Alyssa Liem) παρουσίασε τις ολοκληρωμένες αρχιτεκτονικές ασφαλείας για την Αεροπορική και Πυραυλική Άμυνα του ΝΑΤΟ, ενώ το ανώτερο στέλεχος του εργαστηρίου Φρανσέσκα Ντ’ Αρκάντζελο (Francesca D’Arcangelo) παρουσίασε το “RADSIL”, δηλαδή το Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης Συστημάτων Αεροπορικής Άμυνας στην Αεροπορική Βάση Ραμστάιν (Ramstein Air Defense System Integration Laboratory).

Ακολούθησε επίδειξη συστημάτων C – UAS.

Στη διάρκεια των τριών χρόνων του πολέμου στην Ουκρανία τα drones έχουν βρει την θέση τους στις συγκρούσεις, καθώς χρησιμοποιούνται και από τις δύο πλευρές, και έχουν αναδειχθεί ένα χρήσιμο και αποδοτικό όπλο στα σύγχρονα πεδία των μαχών.

Μάλιστα όσο περισσότερο αυξάνεται η χρήση τους από τη μία πλευρά τόσο πιο δύσκολο γίνεται από την άλλη να τα αντιμετωπίσει. Για την αντιμετώπισή τους στρέφονται έτσι σε διαφορες λύσεις, από τον ηλεκτρονικό πόλεμο- μέσω παρεμβολών- μέχρι και την απευθείας αντιπαράθεση με στρατιωτικές δυνάμεις που προσπαθούν να τα στοχεύσουν.

Αξιοσημείωτο είναι μάλιστα ότι η ευρεία χρήση των drones έχει στρέψει τις εταιρείες αμυντικού εξοπλισμού στην παραγωγή οπλικού εξοπλισμού και πυρομαχικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις τελευταίες γραμμές άμυνας σε μια μάχη με drone.

Παράλληλα, επιστρατεύονται διάφοροι άλλοι τρόποι για την προστασία των δυνάμεων στο πεδίο. Η Ρωσία, για παράδειγμα, προωθεί τη χρήση μοτοσικλετών, τετράτροχων οχημάτων ATVs και ελαφρών οχημάτων στις περιοχές όπου οι ουκρανικές δυνάμεις κάνουν εκτεταμένη χρήση των drones. Επιπλέον, δοκιμάζει την χρήση εξοπλισμού που είναι σχεδιασμένος να «κρύβει» την  θερμότητα του σώματος, καθιστώντας πιο δύσκολο τον εντοπισμό των στρατιωτών από αισθητήρες με νυχτερινή όραση και υπέρυθρες οπτικές ίνες.

Οι ρωσικές δυνάμεις όμως δεν έχουν μείνει μόνο στην αμυντική προσέγγιση των drones της Ουκρανίας. Την ίδια ώρα παράγουν μεγάλες ποσότητες των δικών τους drones και αναβαθμίζουν τα υπάρχοντα μοντέλα.

Σε μια ενημέρωση των υπηρεσιών πληροφοριών του Φεβρουαρίου, το υπουργείο Άμυνας της Βρετανίας ανέφερε ότι η Ρωσία πιθανότατα θα μπορούσε να εκτοξεύει τουλάχιστον 2.000 drones κάθε μήνα για ολόκληρο το χρόνο. Ο αριθμός δεν φαντάζει υπερνολικός αν αναλογιστούμε ότι μόνο το βράδυ του περασμένου Σαββάτου επιτέθηκε στην Ουκρανία με σχεδόν 300 drones.

Έτσι έχουν καταφέρει να εξαπολύουν περίπλοκες επιθέσεις, που αφήνουν περιορισμένους τρόπους αντίδρασης στις δυνάμεις του Κιέβου.

Πετούν πιο γρήγορα και πιο ψηλά

Μιλώντας στο Business Insider ο αρχηγός ουκρανικής ομάδας που επιβλέπει μια κινητή μονάδα αεράμυνας εξήγησε ότι στις ρωσικές επιθέσεις έχουν αλλάξει δύο πράγματα. Τα drones που χρησιμοποιεί η Ρωσία πλέον πετούν πιο γρήγορα και πιο ψηλά. Αυτό αποτελεί πρόκληση για την αεράμυνα.

Στην καρδιά των ρωσικών επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη βρίσκεται το Shahed-136, drone ιρανικής κατασκευής που πλέον παράγει και εγχώρια η Μόσχα.

Αυτά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν να πετάξουν με ταχύτητες άνω των 115 μιλίων/ώρα. Και παρόλο που είναι πιο αργά και λιγότερο αποτελεσματικά στην πρόκληση ζημιάς από τους πυραύλους κρουζ ή τους βαλλιστικούς πυραύλους, είναι σημαντικά φθηνότερα, επιτρέποντας στη Ρωσία να τα χρησιμοποιεί σε επιθέσεις μεγάλης κλίμακας. Το έχουμε δει τις τελευταίες ημέρες που έχει «πυκνώσει» τις εναέριες επιδρομές σε διάφορες περιοχές της Ουκρανίας, στέλνοντας «σμήνη» από drones και πυραύλους.

Τα αναβαθμισμένα Shahed

Τα Shahed – που εκτοξεύονται σε σμήνη σχεδόν πάντα τη νύχτα – έχουν γίνει σήμα κατατεθέν της εκστρατείας του Βλαντίμιρ Πούτιν για την καταστροφή των ουκρανικών υποδομών, προκαλώντας διακοπές ρεύματος και καταστρέφοντας βασικές εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας.

Στις επιθέσεις της η Ρωσία χρησιμοποιεί το παραδοσιακό Shahed, ωστόσο, πλέον διαθέτει και μία τροποποιημένη του εκδοχή, με κινητήρα που του επιτρέπει να «τρέχει» με ταχύτητες άνω των 180 μιλίων/ώρα.

Παράλληλα, η Μόσχα έχει αυξήσει το φορτίο εκρηκτικών που μπορούν να φέρουν τόσα τα νέα όσο και τα παλιά Shahed, σχεδόν διπλασιάζοντάς το.

Αυτό μπόρεσε να το κάνει καθώς, σύμφωνα με πολλά δημοσιεύματα, οι δυνάμεις της Ρωσίας άρχισαν να χρησιμοποιούν δύο νέους τύπους κεφαλών με τα Shahed-136. Η μία από αυτές κατασκευάστηκε στη Ρωσία, ενώ η άλλη στο Ιράν.

Η ρωσικού σχεδιασμού κεφαλή, γνωστή ως KOFZBCh,  έχει σχεδιαστεί όχι μόνο για να καταστρέψει έναν συγκεκριμένο στόχο αλλά και για να προκαλέσει το μέγιστο χάος στο περιβάλλον γύρω του. Η ιρανική εκδοχή δεν έχει την ίδια ικανότητα, αλλά μπορεί να προκαλέσει ισχυρό πλήγμα, σύμφωνα με το Defence Express της Ουκρανίας.

Στόχος οι ενεργειακές εγκαταστάσεις

Σχολιάζοντας την εξέλιξη στην Telegraph ο Πάβλο Ναρόζνι, στρατιωτικός εμπειρογνώμονας και ιδρυτής της Reactive Mail, η οποία συνεργάζεται με τον ουκρανικό στρατό, εκτίμησε ότι η Ρωσία έπρεπε να καταστήσει τα Shahed πιο αποδοτικά γιατί οι ουκρανικές ενεργειακές εταιρείες είχαν λάβει προστατευτικά μέτρα για την προστασία των εγκαταστάσεών τους από τις ρωσικές επιθέσεις.

«Με αυτή τη συνδυασμένη κεφαλή, ο κύριος στόχος της είναι οι υποδομές ενέργειας. Αλλά οι ενεργειακές εταιρείες της Ουκρανίας κατασκευάζουν τσιμεντένια καλύμματα και εγκαθιστούν δίχτυα από χάλυβα… επομένως η Ρωσία χρειάζεται κάτι για να διεισδύσει σε αυτές τις υποδομές», εξήγησε.

Πρόσθεσε επίσης ότι ενώ μπορεί να είναι πιο ισχυρά από τα παραδοσιακά Shahed-131 και 136, θα χρειαστούν περισσότερα καύσιμα δεδομένου του αυξημένου βάρους τους, καθιστώντας την εμβέλειά τους «πολύ μικρότερη».

Δεν είναι ακόμη σαφές εάν τα αναβαθμισμένα Shaheds έχουν χρησιμοποιηθεί σε κάποια επίθεση. Ωστόσο, η ανάπτυξή τους αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη σημασία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών στις συγκρούσεις.

Τα drones-δολώματα

Η Ρωσία χρησιμοποιεί επίσης drones-δολώματα. Αυτά δεν διαθέτουν κεφαλές, αλλά έχουν σχεδιαστεί για να εξαντλούν την αεράμυνα της Ουκρανίας επειδή φαίνονται πειστικά, εξίσου θανατηφόρα με τα drones που συμμετέχουν σε επιθέσεις. Και ενώ είναι «άκακα», αυτά τα «άσφαιρα» drones μπορούν να εκτελούν αποστολές αναγνώρισης μεγάλων αποστάσεων.

Άπιαστα τα Shahed

Η Ρωσία συνήθιζε να εκτοξεύει τα Shahed της σε χαμηλά ύψη για να μην τα «πιάσουν» τα ραντάρ. Ωστόσο, πλέον τα ρωσικά drones πετούν πιο ψηλά, σε ύψος άνω των 8.000 ποδιών, που σημαίνει ότι δεν μπορούν να τα θέσουν ως στόχο τα πολυβόλα που χρησιμοποιούν οι κινητές μονάδες της Ουκρανίας.

Αυτή η τακτική καθιστά τα Shahed απρόσιτα στις κινητές ομάδες πυρός και το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να τα παρατηρούν και αναφέρουν την παρουσία τους, δήλωσε στο BI ο Ουκρανός αξιωματούχος που αναφέρεται ως Oleksiy.

Αυτά τα drones που κυκλοφορούν στο αέρα μπορούν στη συνέχεια να συγκεντρωθούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή και να χτυπήσουν ταυτόχρονα στόχους, συνέχισε προσθέτοντας ότι ενώ οι Ουκρανοί μπορούν ακόμα να τα καταρρίψουν, «έχει αρχίσει να μειώνεται» η αποδοτικότητά τους.

Σύμφωνα με τον ίδιο, για να ξεπεραστεί αυτό το υψομετρικό φράγμα, οι κινητές ομάδες της Ουκρανίας πρέπει να χρησιμοποιήσουν άλλα όπλα, όπως πυραύλους εδάφους-αέρος που εκτοξεύονται από τον ώμο (MANPADS- Φορητά Συστήματα Αεροπορικής Άμυνας).

Στην Ουκρανία, συνηθισμένα παραδείγματα είναι το αμερικανικής κατασκευής FIM-92 Stinger ή το σοβιετικής εποχής 9K38 Igla. Αυτά χρησιμοποιούνται συνήθως για την κατάρριψη αεροσκαφών που πετούν χαμηλά, όπως ελικόπτερα, ή πυραύλων κρουζ.

Ωστόσο, «αυτή τη στιγμή, υπάρχει έλλειψη φθηνών, φορητών συστημάτων MANPADS για την κατάρριψη drones», ανέφερε σημειώνοντας ότι για την καταστροφή των drones απαιτείται η χρήση φορητών εκτοξευτών πυραύλων σε συνδυασμό με τα πολυβόλα. Με αυτό τον τρόπο «η αποτελεσματικότητα της καταστροφής εναέριων στόχων θα διπλασιαζόταν».

Παρά την δυσκολίες, η Ουκρανία έχει καταφέρει να αναδιαμορφώσει τα άρματα μάχης που έχουν δοθεί από τη Δύση για να κυνηγά αυτά τα drones. Το 508ο Ξεχωριστό Τάγμα Επισκευής και Αποκατάστασης του ουκρανικού στρατού ετοιμάζεται να παραλάβει ένα παλιό γερμανικό άρμα μάχης Leopard 1A5 τροποποιημένο με έναν βελγικό Cockerill 3105. Η αναβάθμιση επιτρέπει στο άρμα μάχης να βάλλει κατά drones σε απότομη γωνία 41 μοιρών – 20 μοίρες υψηλότερη από το κανονικό – και να χτυπά στόχους σε απόσταση έως και 10 χιλιομέτρων.

Το γερμανικό άρμα μάχης Leopard μπορεί να μην έχει καλή θωράκιση, αλλά θεωρείται ότι λόγω της ταχύτητάς του μπορεί να αποφεύγει τα ρωσικά drones- ειδικά σε σχέση με άλλα τεθωρακισμένα οχήματα. «Είναι αλήθεια ότι η θωράκιση του Leopard είναι πραγματικά αδύναμη, αλλά δεν έχει σημασία αν οι Ρώσοι χειριστές μη επανδρωμένων αεροσκαφών δεν έχουν τον χρόνο να το δουν», όπως το βλέπει η 508η Μοίρα Στρατιωτικών Δυνάμεων της Ουκρανίας.

ΠΗΓΗ: Ναυτεμπορική