13 Σεπτεμβρίου 1829: Υπογραφή συνθήκης μεταξύ του Δημήτριου Υψηλάντη και των Οθωμανών, μετά τη μάχη του στενού Πέτρας Βοιωτίας. Με τη συνθήκη ολόκληρη η Στερεά Ελλάδα, εκτός των Αθηνών και της Εύβοιας, καθίσταται ελεύθερη.

Γράφει ο Παναγιώτης Γέροντας

Το 1829 ήταν η χρονιά που ο Ελληνικός Στρατός κατάφερε να αποκαταστήσει την κυριαρχία της Ελλάδος και να εκδιώξει τις οθωμανικές δυνάμεις. Με ηγέτες τους τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον Αυγουστίνο Καποδίστρια (αδελφό του Κυβερνήτη), τον Τσάμη Καρατάσο και τον Βάσο Μαυροβουνιώτη, ελληνικά στρατιωτικά τμήματα απελευθέρωσαν την Λιβαδειά. Στις 8 Φεβρουαρίου, αποκαταστάθηκε η ελληνική κυριαρχία και στον Μαλιακό Κόλπο, όταν κανονιοβολήθηκε κανονιοστάσιο στην Λιχάδα με τη συνεργασία ναυτικής μοίρας που περιελάμβανε την κορβέτα Ύδρα και το ατμοκίνητο Καρτερία με κυβερνήτη τον Γ. Σαχίνη. Έτσι, στα χέρια των Οθωμανών έμειναν μόνο μια περιοχή γύρω από την Αθήνα και η Θήβα.

Την ίδια περίοδο (νύχτα μεταξύ της 16ης και 17ης Ιανουαρίου 1829), τα μίστικα του Στολίσκου του Αμβρακικού, τα οποία είχαν ως κύριο σκοπό τον αποκλεισμό της Βόνιτσας, μπήκαν με κυβερνήτη τον Ανδρέα Τενεκέ στο λιμάνι της Πρέβεζας και κυρίευσαν δύο μεγάλες οθωμανικές κανονιοφόρους εξοπλισμένες με 6 κανόνια. Σε αυτήν την επιχείρηση αιχμαλωτίστηκαν 24 Οθωμανοί, μεταξύ αυτών και ο διοικητής του στολίσκου, Χασάν. Εν συνεχεία, απελευθερώθηκαν η Βόνιτσα, ο Κραβασαράς (Αμφιλοχία), η Ναύπακτος, το Αντίρριο και το Μεσολόγγι. Η συνθηκολόγηση των Οθωμανών υπεγράφη τη νύχτα της 13ης προς 14η Σεπτεμβρίου με αποτέλεσμα την αποχώρησή τους από μεγάλο μέρος της Ανατολικής Στερεάς.

Με τα πρωτόκολλα της 3ης Φεβρουαρίου του 1830 αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία του Ελληνικού Κράτους, αλλά παρέμεναν έξω από τα εδάφη του μεγάλο τμήμα της Δυτικής Στερεάς. Αυτό έγινε για να δοθεί εδαφικό αντάλλαγμα στον σουλτάνο για την ανεξαρτησία της Ελλάδος και για να κατευναστούν οι φόβοι της Αγγλίας για την Ιόνιο Πολιτεία.

Γενικά για την εποχή του Καποδίστρια στην Ελλάδα

Από το 1828 έως το 1833 επικρατεί έντονη αστάθεια στην Ελλάδα. Η Επανάσταση είχε αφήσει καμένη γη. Τα χωράφια είχαν μείνει ακαλλιέργητα, πόλεις και χωριά είχαν ερημωθεί, ενώ η ανυπαρξία πολιτικών δομών δημιουργούσε όχι μόνο οικονομική καχεξία, αλλά και διάφορες ταραχές. Ο επί αιώνες εδραιωμένος τοπικισμός δρούσε πολλές φορές ανασταλτικά στην οργάνωση μιας κεντρικής διοίκησης. Αυτή η σύγκρουση θα επηρεάσει και το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.

Επιπροσθέτως, η Ελληνική Επανάσταση δεν είχε τελειώσει, παρόλο που οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις είχαν καταλήξει στην δημιουργία κάποιου είδους ελληνικού κράτους. Πολλά προβλήματα εξακολουθούσαν να είναι άλυτα, όπως τα εδαφικά όρια του νεοσύστατου κράτους και η φύση του, αν θα είναι δηλαδή ανεξάρτητο ή αυτόνομο, καθώς στη δεύτερη περίπτωση, θα πλήρωνε φόρο υποτελείας στον σουλτάνο. Στην Ελλάδα, είχαν μείνει αρκετές οθωμανικές δυνάμεις και η εκκαθάρισή τους ήταν επείγουσα, γιατί όσες περιοχές περνούσαν στον ελληνικό έλεγχο, αυτές θα ήταν διεκδικήσιμες για το μελλοντικό κράτος.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες λοιπόν, θα αποβιβαστεί στην Αίγινα στις 11 Ιανουαρίου του 1828, ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος, ο Ιωάννης Καποδίστριας. Εκεί τον ανέμεναν η Αντικυβερνητική Επιτροπή, η Βουλή, οι τοπικές αρχές και χιλιάδες λαού που του επιφύλαξαν αποθεωτική υποδοχή . Ο Καποδίστριας αποβιβάστηκε με μία λέμβο, στην οποία ήταν αναρτημένη η Ελληνική Σημαία, ενώ παράλληλα οι τρεις πλοίαρχοι των ξένων πολεμικών που τον συνόδευαν, χαιρέτισαν με κανονιοβολισμούς τον Κυβερνήτη και για πρώτη φορά, και την Ελληνική Σημαία.

Ο Καποδίστριας έχοντας να αντιμετωπίσει όλη αυτήν την κατάσταση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έπρεπε να εφαρμόσει συγκεντρωτική διοίκηση προκειμένου να επιλυθούν κατά το δυνατόν τα προβλήματα. Έτσι, αυτή η λογική θα χαρακτηρίζει όλες του τις μεταρρυθμίσεις, από το κυβερνητικό ζήτημα μέχρι και τα στρατιωτικά. Η νομοθετική και εκτελεστική εξουσία συγκεντρώθηκε στο πρόσωπο του Κυβερνήτη, ενώ υπήρχε και ένα γνωμοδοτικό όργανο το Πανελλήνιον. Στην επιλογή ανθρώπων για τις ανώτερες κυβερνητικές θέσεις ακολούθησε κριτήρια αξιολογικά, προσπαθώντας παράλληλα να συγκεράσει και τα συμφέροντα των γαιοκτημόνων της Πελοποννήσου και των πλοιοκτητών της Ύδρας. Στο ίδιο πνεύμα ήταν και η αναβολή της Εθνοσυνέλευσης τον Απρίλιο του 1828.

Στα θέματα των Ενόπλων Δυνάμεων ο Ιωάννης Καποδίστριας επεχείρησε να συγκροτήσει εθνικό τακτικό στρατό, ο οποίος θα αναγνώριζε την επίσημη κυβέρνηση του κράτους και όχι καπεταναίους και δημογέροντες, ενώ στο Ναυτικό θέσπισε τα κρατικά διπλώματα. Το κράτος απονέμει τους βαθμούς και όχι, οι δημογεροντίες των Νήσων. Οι βαθμοφόροι έπρεπε πλέον να αποκτούν τα αντίστοιχα κρατικά διπλώματα ανάλογα με τον βαθμό και τη θέση τους κι αυτό, έδωσε την δυνατότητα στο κράτος να επιλέγει το προσωπικό του Ναυτικού. Αυτή η τακτική οδήγησε στην δραστική μείωση των αξιωματικών, ιδίως μετά και από τη στάση στον Πόρο. Έτσι, το 1831 υπήρχαν τρεις αντιναύαρχοι, δύο πλοίαρχοι α΄ τάξεως, εννέα δευτέρας και εκατόν πενήντα υποπλοίαρχοι και υπαξιωματικοί.

Το σύστημα αυτό της επιλογής βαθμοφόρων μέσω των κρατικών διπλωμάτων, προκάλεσε την αντίδραση των παλαιών ναυμάχων και ο Καποδίστριας, για να τους ηρεμήσει, διέταξε τον Μάρτιο του 1831 την ίδρυση του Ναυτικού Ταξιαρχικού Σώματος, το οποίο δεν πρόφτασε να δημιουργηθεί γιατί μεσολάβησαν τα γεγονότα του Πόρου. Αυτό το Ναυτικό Ταξιαρχικό Σώμα θα ήταν απλά μια τιμητική εφεδρεία και δεν θα ανήκε στο κυρίως σώμα του Ναυτικού. Τέλος, δεν υπήρξε νομοθετική ρύθμιση για την ναυτολογία. Η Κυβέρνηση δεν είχε έλλειμμα πληρωμάτων λόγω της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, απόρροια της οικονομικής κρίσης που είχε πλήξει τα νησιά.

Στην πρώτη προσωπογραφία εικονίζεται ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας. Στη δεύτερη ο Δημήτριος Υψηλάντης, αδερφός του Αλέξανδρου που θυσιάστηκε στην Μολδοβλαχία. Υποστήριξε πολιτικά τους στρατιωτικούς, έδειξε θάρρος κατά τις μάχες αλλά δεν κατάφερε να επιβληθεί πολιτικά. Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος χαρακτηρίζει τον Δημήτριος Υψηλάντη ως τον “αγνότερο ίσως και περισσότρο ανιδιοτελή από τους αρχηγούς της Ελληνικής Επανάστασης”. Στην τρίτη ο Λάζαρος Κουντουριώτης.

Στήριξε τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας με όλες του τις δυνάμεις, τόσο με σημαντικές οικονομικές προσφορές όσο και με τη συμμετοχή των πλοίων της οικογένειας στις πολεμικές ναυτικές ελληνικές επιχειρήσεις. Αν και δεν πολιτεύτηκε ποτέ, παρά τις προτάσεις που του έγιναν, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις του Αγώνα. Η τοποθέτηση του Ανδρέα Μιαούλη ως Ναυάρχου της Ύδρας κατά την Επανάσταση ήταν δική του επιλογή. Ο Ιωάννης Καποδίστριας τον διόρισε προσωρινό διοικητή της Ύδρας ως “πρώτο των προκρίτων” αλλά παρ’ όλα αυτά η Ύδρα κατέστη προπύργιο του αντικαποδιστριακού ρεύματος. Το 1844 ο βασιλιάς Όθων τον διόρισε γερουσιαστή, αξίωμα που διατήρησε μέχρι τον θάνατό του.