Όταν ο Ταγίπ Ερντογάν αναφέρεται στην Τουρκία εκτός των τειχών, δηλαδή της κρατικής της επικράτειας, ξέρει τι λέει. Δεν είναι μόνο οι στρατιωτικές Βάσεις που διαθέτει στην Αλβανία, στη Λιβύη, στη Σομαλία και στο Κατάρ ή ο έλεγχος των τουρκογενών κρατών, αλλά είναι και η πολεμική του βιομηχανία, που κάνει άλματα για να κατακλύσει τον κόσμο. Γιγαντώνεται.

Γράφει ο Γιάννος Χαραλαμπίδης, Σημερινή

Εργαλείο διπλωματίας και ισχύος

Αυτή του η πολεμική βιομηχανία συνιστά στρατηγικό, διπλωματικό και οικονομικό, καθώς και τεχνολογικό γεωπολιτικό εργαλείο, του οποίου η σημασία αποτυπώνεται σήμερα στο SAFE και στον σχετικό κανονισμό, που έχει φτιαχτεί επί τη βάσει του άρθρου 122 της Συνθήκης της Λειτουργίας της ΕΕ, κατά τρόπον ώστε να δύναται η Τουρκία, υπό προϋποθέσεις, να λαμβάνει μέρος στην απορρόφηση των 150 δις ευρώ ετησίως από συμπαραγωγές οπλικών συστημάτων. Όταν αναφερόμαστε σε Τουρκία, εννοούμε: 1. Τη γεωπολιτική της θέση και τον στρατό της, ο οποίος θεωρείται και ετοιμοπόλεμος, αλλά και την ίδια τη χώρα ως σημαντικό παράγοντα ανάσχεσης τόσο για το ΝΑΤΟ όσο και για την ΕΕ έναντι της ρωσικής απειλής. 2. Τις πολεμικές βιομηχανίες εντός της χώρας, αυτές που έχουν ήδη προχωρήσει σε συμφωνίες με ευρωπαϊκές βιομηχανίες για συμπαραγωγές, αυτές που έχουν αγοράσει ευρωπαϊκές εταιρείες και αυτές που ενδεχομένως να ιδρυθούν στην ΕΕ με τουρκικά κεφάλαια και άλλα ευρωπαϊκά.

^{Χάρτης που δείχνει σε ποιες χώρες η Τουρκία πωλεί βαρύ πολεμικό υλικό, από μη επανδρωμένα, έως και τεθωρακισμένα οχήματα, καθώς και πυροβόλα}

Γεωπολιτικά και άλλα κέρδη

Η εισβολή των τουρκικών πολεμικών βιομηχανιών δεν είναι μόνο μέσω του αμφίσημου χαρακτήρα του SAFE. Έχει παγκόσμιο χαρακτήρα. Η Τουρκία εξάγει σε 180 χώρες, οι απολαβές της για το 2024 έχουν φτάσει τα 7,2 δις δολάρια και κατέχει την 11η θέση παγκοσμίως. Οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας είναι απεξαρτημένες σε ποσοστό, κατ’ ελάχιστον, της τάξης του 70%. Την τελευταία πενταετία η Άγκυρα μείωσε τις εισαγωγές της κατά 33%. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την αύξηση των εξαγωγών της κατά 29% το τελευταίο έτος και μόνο, δείχνει την αλματώδη πορεία της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας, που έχει, εκτός των άλλων, τις εξής θετικές επιπτώσεις: Α) Οικονομικά οφέλη. Μείωση εισαγωγών, αύξηση εξαγωγών. Β) Αύξηση του δείκτη αμυντικής αυτοδυναμίας και της ανεξαρτησίας του κράτους. Γ) Ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας και της αξιοπιστίας της διεθνώς. Εντός και εκτός ΝΑΤΟ, καθώς και πέραν της Ευρώπης σε όλες της ηπείρους. Δ) Συνεργασίες και δημιουργία δεσμών βιομηχανικής και τεχνολογικής αλληλεξάρτησης, που αποτυπώνονται επί της πολιτικής στάσης άλλων κρατών και δη της ΕΕ έναντι της Τουρκίας με θετικό τρόπο, ανεξαρτήτως του χαμηλού δημοκρατικού δείκτη της χώρας και του αντίστοιχου αυξημένου δείκτη τής ιμπεριαλιστικής της πολιτικής. Ε) Γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά οφέλη, που εκτείνονται πέραν της Γαλάζιας Πατρίδας.

^{Χάρτης που αποτυπώνει πού πωλεί η Τουρκία στρατιωτικό υλικό, ανεξαρτήτως ποιότητας, από βίδες έως τυφέκια και πυραύλους. Κοκκινίζει ο πλανήτης.}

Οι κορυφαίες τουρκικές αμυντικές εταιρείες το 2024 ήταν:

• • Baykar: 1,8 δις δολάρια.
• • TUSAŞ Aviation: 750 εκατ. δολάρια.
• • ASFAT: 644 εκατ. δολάρια.
• • MKE: 610 εκατ. δολάρια.
• • Arca Defense: 600 εκατ. δολάρια.

Καλύπτει όλες τις ηπείρους

Το 2024, οι κύριες εξαγωγές της Τουρκίας είχαν ως εξής:

Οι κύριοι αποδέκτες των τουρκικών αμυντικών προϊόντων για το 2024 ήταν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, αλλά και χώρες της Ασίας και της Αφρικής.

• • Ευρώπη: 27% (περίπου 1,93 δις δολάρια), με χώρες όπως η Πολωνία, η Ρουμανία, η Κροατία, η Αλβανία και η Πορτογαλία, οι οποίες αγοράζουν UAVs (Bayraktar TB2), ελικόπτερα (T129 ATAK), πλοία και άλλα οπλικά συστήματα.
• • ΗΠΑ: 25% (1,79 δις δολάρια), που αφορά συνεργασίες για παραγωγή πυρομαχικών (Repkon) και προώθηση UAVs της Baykar.
• • Ασία: Σημαντικές πωλήσεις σε Πακιστάν (T129 ATAK και συνεργασία στο μαχητικό KAAN), Ιράκ, Ινδονησία, Φιλιππίνες και Κατάρ.
• • Αφρική: Πωλήσεις UAVs και άλλων οπλικών συστημάτων σε χώρες όπως η Νιγηρία, ο Νίγηρας, το Μάλι, η Τυνησία και η Σομαλία.

Αναλυτικά σε όλες τις ηπείρους, και με βάση τα στοιχεία που κατατίθενται στον ΟΗΕ, καταγράφουμε τον εξής πίνακα του 2024 για την Τουρκία, που βάζει χέρι παντού.

Ως προς την Ευρώπη υπάρχουν οι εξής λεπτομέρειες: Οι παραγγελίες της Ρουμανίας αγγίζουν τα 321 εκατομμύρια δολάρια και της Κροατίας τα 67 εκατομμύρια δολάρια. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι προς την Αλβανία έχουν παραχωρηθεί τα drones YIHA-III, τύπου καμικάζι.

Συμφωνίες με χώρες της Ευρώπης

Πέραν τούτων, είναι σημαντικό να εξεταστούν οι συμφωνίες που καθορίζουν και τη στάση των εταίρων μας όταν λαμβάνονται οι αποφάσεις εντός της ΕΕ είτε για το SAFE είτε για άλλα συναφή ζητήματα της νέας αρχιτεκτονικής για την άμυνα και την ασφάλεια σε δυο επίπεδα. Το πρώτο είναι τι πωλούν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας στην Άγκυρα. Το δεύτερο είναι οι συνεργασίες με κράτη μέλη της ΕΕ και τι όπλα πωλεί η Τουρκία στην Ευρώπη. Επί των συμφωνιών και συμπαραγωγών μπορούν να επισημανθούν τα ακόλουθα:

• Σε ό,τι αφορά την Ιταλία: 1. Συνεργάζεται με την Τουρκία σε επίπεδο των εταιρειών Baykar και Leonardo. Η τουρκική Baykar, που φτιάχνει τα drones Bayraktar, συνήψε στρατηγική συνεργασία με την ιταλική Leonardo για τη συμπαραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAVs). Ποιος είναι ο στόχος αυτής της συνεργασίας; Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής παραγωγής drones προκειμένου να καλυφθούν οι αυξανόμενες ανάγκες και δη η ζήτηση που υπάρχει στην ευρωπαϊκή αγορά. 2. Η τουρκική Baykar αγόρασε την ιταλική Piaggio Aerospace, ενισχύοντας την παρουσία της στην ευρωπαϊκή αεροδιαστημική βιομηχανία
• • Σε ό,τι αφορά την Ισπανία, υπάρχει συμφωνία μεταξύ της τουρκικής TAI και των Ισπανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Πιο συγκεκριμένα, η Turkish Aerospace Industries (TAI) συνεργάζεται με την Ισπανία για τη χρήση του εκπαιδευτικού αεροσκάφους HÜRJET στο κέντρο εκπαίδευσης πιλότων του ΝΑΤΟ στην Badajoz. Μια τέτοια συνεργασία ενισχύει τους δεσμούς στον τομέα της αεροπορικής εκπαίδευσης και τεχνολογίας.
• • Σε ό,τι αφορά τη Φινλανδία, η χώρα αυτή υπέγραψε λίαν προσφάτως, στις 2 Ιουνίου, συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας με την Τουρκία. Πρόκειται για μνημόνιο συνεργασίας και συμπαραγωγής στον αμυντικό τομέα, που σχετίζεται με την τεχνολογία και την ανάπτυξη ικανοτήτων. Οι δυο χώρες πιστεύουν ότι η συμφωνία αυτή βοηθά το ΝΑΤΟ, αλλά και την εμβάθυνση των σχέσεων της Τουρκίας με την ΕΕ στον τομέα της πολεμικής βιομηχανίας και στη νέα αρχιτεκτονική και ασφάλεια.
• • Σε ό,τι αφορά την Πολωνία, υπάρχει διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη με την τουρκική κρατική εταιρεία MKE, για τη δημιουργία κοινοπραξίας και συμπαραγωγής πυρομαχικών και δη οβίδων για πυροβόλα 155 χιλιοστών. Σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση διαδραματίζει η Γαλλία, η οποία είχε καλέσει την Τουρκία να συμμετάσχει.
• • Σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, η χώρα αυτή έχει προχωρήσει σε συνεργασία με την τουρκική εταιρεία Repkon, για την παραγωγή πυρομαχικών, ενισχύοντας την ευρωπαϊκή αμυντική εφοδιαστική αλυσίδα. Οι σχέσεις των δυο χωρών είναι πολύ πιο στενές στην παροχή τεχνογνωσίας και ποιοτικής αναβάθμισης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
• • Σε ό,τι αφορά τη Βρετανία, η χώρα αυτή έχει συνεργασία με την τουρκική FNSS, που κατασκευάζει τεθωρακισμένα οχήματα και υπάρχει συναφής κοινοπραξία με την BAE Systems. Η τελευταία διαθέτει το 49% των μετοχών. Είναι πρόδηλον ότι μια τέτοια συνεργασία ενισχύει τους δεσμούς των δυο χωρών εντός ΝΑΤΟ και τους επιτρέπει να ενισχύουν την ανταγωνιστικότητά τους εντός και εκτός της ευρωπαϊκής αγοράς, παρότι ούτε η μία ούτε η άλλη είναι κράτη μέλη τής ΕΕ, αλλά εκ της φύσεως και της ισχύος τους θεωρούνται αναγκαίες για τη νέα αρχιτεκτονική της Ένωσης και της Ευρώπης γενικότερα.
• • Σε ό,τι αφορά τη Γαλλία, υπάρχει συνεργασία μεταξύ της Turkish Aerospace Industries (TAI) και της Eurocopter (Airbus Helicopters), με στόχο τη συμπαραγωγή ελικοπτέρων Cougar εντός της Τουρκίας μέσω της κοινοπραξίας EUROTAI. Αυτή η συνεργασία ενίσχυσε την τουρκική αεροδιαστημική βιομηχανία και προώθησε την τεχνολογική ανταλλαγή.

Οι καλύτεροι πελάτες

Ο πόλεμος στην Ουκρανία

Σημαντική είναι η πολιτική της Τουρκίας και στον πόλεμο της Ουκρανίας, που κρατά και τα δυο σχοινιά. Έχει καλές σχέσεις με τη Μόσχα και δη οικονομικές και εμπορικές, την ώρα που η ΕΕ επιβάλλει εμπάργκο και άλλες κυρώσεις, αλλά και με την Ουκρανία, στην οποία έχει πωλήσει διάφορα οπλικά συστήματα. Οι συνολικές εισπράξεις για την Άγκυρα φτάνουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα 350 με 400 εκ. δολάρια. Εκτός όμως του οικονομικού σκέλους, ο Ταγίπ Ερντογάν, με την πολιτική του, έχει εμφανιστεί ως ειρηνοποιός, αφού η Κωνσταντινούπολη έχει καταστεί το κέντρο των συνομιλιών για ειρήνευση και τερματισμό του πολέμου.

Ανοχύρωτη πολιτεία και αφύπνιση

Η Τουρκία προχωρεί και έχει ήδη εμπεδωθεί ως περιφερειακή δύναμη. Μέσω των στρατιωτικών Βάσεων που διαθέτει εκτός των εδαφών της και της πολεμικής της βιομηχανίας επιδιώκει να θεμελιωθεί ως παγκόσμια υπερδύναμη, αλλάζοντας συνεχώς τους δείκτες ισχύος. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εταίροι μας την θεωρούν αναγκαία. Ο Ερντογάν το επιδίωξε, το οικοδόμησε και το οικοδομεί, σε αντίθεση με την Κύπρο και την Ελλάδα, που υιοθέτησαν τον εξευμενισμό. Κυρίως η Λευκωσία αφέθηκε στο έλεος της ανοχύρωτης πολιτείας. Η δε Ελλάδα, τώρα που άρχισε να βρέχει επενδυτικά δάνεια μέσω του SAFE της ΕΕ, θυμήθηκε την ανάγκη της εθνικής και ιδιωτικής πολεμικής βιομηχανίας ως εργαλείου ισχύος, αποτροπής και αύξησης της εθνικής κυριαρχίας και απεξάρτησης από ξένα βαρίδια. Ας ελπίσουμε ότι ο τουρκικός γίγαντας, που βαρά τα ταμπούρλα του εντός και εκτός τουρκικών συνόρων, εντός και εκτός της Γαλάζιας Πατρίδας, θα αφυπνίσει και τους ημετέρους. Προτού να είναι αργά. Ήδη έχουν πιαστεί στον ύπνο…