Η πολυπόθητη επιστροφή του γαλλικού ιμπεριαλισμού. Kι αν το 2021 η Γαλλία ξαναγινόταν Γαλλία ;

“Υπάρχει μία προαιώνια συνθήκη ανάμεσα στο μεγαλείο της Γαλλίας και την ελευθερία του κόσμου” έλεγε ο στρατηγός de Gaulle στον André Malraux κάνοντας με τον τρόπο του μία κομψή περίληψη του γαλλικού ιμπεριαλισμού.

Στις 6 Αυγούστου, δύο ημέρες μετά την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού, ο Emmanuel Macron πήγε στο Λίβανο όπου δήλωσε περιτριγυρισμένος από το πλήθος ότι, εάν η κυβέρνηση του Λιβάνου “δεν μπορεί να προσφέρει ένα νέο πολιτικό σύμφωνο στον λαό τότε ο ίδιος θα αναλάβει τις ευθύνες του”. Αυτή η εκπληκτική ανακοίνωση από ξένο αρχηγό κράτους ξεσήκωσε διαμαρτυρίες για παρέμβαση στα εσωτερικά του Λιβάνου. Ωστόσο, ο πρόεδρος επέστρεψε και πάλι στον Λίβανο, αποφασισμένος να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στο πρώην γαλλικό προτεκτοράτο.

Τον ίδιο μήνα Αύγουστο, το τουρκικό ναυτικό προκαλεί την Ελλάδα παραβιάζοντας τα χωρικά της ύδατα σε έρευνες για φυσικό αέριο. Η Γαλλία αναλαμβάνει τις ευθύνες της, στέλνει φρεγάτα και έπειτα ελικοπτεροφόρο ενώ όλα δείχνουν ότι το αεροπλανοφόρο Charles de Gaulle με την συνοδεία του θα αναπτυχθούν σύντομα στην περιοχή. Κι αν το 2021 η Γαλλία ξαναγίνονταν Γαλλία ;

Οσο και να θέλει να το κρύψει, ο Emmanuel Macron αναβιώνει έναν ιδεολογικό ιμπεριαλισμό χωρίς τον οποίο η Γαλλία δεν μπορεί να ζήσει εκτός αν απαρνούνταν την ίδια της την ιστορία και την ταυτότητα της.

Αλήθεια από πότε έχουμε αυτή την μανία να καταφτάνουμε σε άλλες χώρες για να τις πείσουμε ότι μας χρειάζονται ; Aντίθετα με τους ισχυρισμούς των πολέμιων της Γαλλικής Επανάστασης και του Ναπολέοντα ο γαλλικός ιμπεριαλισμός, όπως εκδηλώνεται τον 19ο αιώνα, δεν είναι προιόν της νεωτερικότητας αλλά ανάγεται στα βάθη των αιώνων ήδη από την εποχή του Louis XII ( 1462-1515 ). Ο ιστορικός Didier Le Fur κατέδειξε στην εκπληκτική βιογραφία που αφιέρωσε στον αναγεννησιακό μονάρχη πώς οι ενέργειες του κατέστησαν δυνατή την επινόηση μιας μεθόδου για να δικαιολογηθεί μια κατάκτηση όχι στο όνομα της ισχύος αλλά της αρετής. Τον 15ο αιώνα, ο Louis ΧΙΙ εκπλήρωσε ένα παλιό πόθο των γάλλων βασιλιάδων με την κατάκτηση της Ιταλίας. Το 1500, κατέκτησε το Δουκάτο του Μιλάνου και το 1501, το βασίλειο της Νάπολης. Μέχρι τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 16ου αιώνα κατέλαβε πόλεις στη Λομβαρδία και τη Ρομάνια, όπως την Μπολόνια. Οι νέες κτήσεις χάθηκαν πολύ γρήγορα αλλά σημασία έχουν οι λόγοι που επικαλέστηκε παρά το ίδιο το αποτέλεσμα.

Όπως δείχνει ο Le Fur, ο Louis XII δεν αρκούνταν στην επίκληση των νόμων της πολεμικής ισχύος. Για να δικαιολογήσει τους αδιάκοπους πολέμους στον λαό του, κινητοποίησε λόγιους και ποιητές προκειμένου να προβάλλει την εικόνα του ενάρετου και ειρηνικού ηγεμόνα.

Παρόμοια προπαγάνδα υιοθέτησε και για τους τοπικούς πληθυσμούς στην Ιταλία. Οι λογογράφοι έπλεξαν τον εγκώμιο του ελευθερωτή ηγεμόνα στον οποίο οι πόλεις οφείλουν μειώσεις φόρων και απελευθέρωση του εμπορίου. Ετσι οι πόλεμοι γίνονταν το μέσο για την επίτευξη της ειρήνης και ο βασιλιάς αποκτούσε την εικόνα του ήρωα που πολεμούσε ενάντια στην αδικία και την τυραννία.”

Αυτή η ρητορική εισήγαγε καινοτομίες όσο κι αν αυτό δεν φαίνεται σε πρώτη ματιά. Δίνοντας έμφαση στις συγκεκριμένες ιδιότητες του Louis XII, οι λογογράφοι υπονοούσαν σιωπηρά ότι οι αρετές δεν είναι σύμφυτες με το βασιλικό αξίωμα. Μόνον ο γάλλος βασιλιάς ήταν καλός και δίκαιος και οι υπόλοιποι ηγεμόνες θα έπρεπε να αποδείξουν ότι διαθέτουν παρόμοιες αρετές. Το 1500 η βασιλική προπαγάνδα καθιέρωνε έτσι το πρότυπο του επιεική, έντιμου και γενναιόδωρου γάλλου βασιλιά. Οι διάδοχοι του Louis XII, ξεκινώντας από τον François I και τον Henri II, εφάρμοσαν παρόμοιες μεθόδους προβάλλοντας την ηθική ανωτερότητα για να δικαιολογήσουν τον ιμπεριαλισμό τους. Η Γαλλική Επανάσταση και στη συνέχεια ο Ναπολέοντας αντικατέστησαν την χριστιανική αρετή με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι λέξεις άλλαξαν όμως η ρητορική παρέμεινε ίδια.

Οι μομφές κατά του Emmanuel Macron που φέρεται να παρεμβαίνει στα εσωτερικά ξένου κράτους θα μπορούσαν να αφορούν όλους τους Γάλλους πολιτικούς ηγέτες από την εποχή της Αναγέννησης. Ωστόσο αν δεν κατέφτανε πρώτος στον Λίβανο άλλοι ηγέτες χωρών θα το είχαν κάνει στην θέση του. Θα ήταν αυτό πιο δίκαιο ; Αυτοί που τον επικρίνουν για παρεμβατισμό είναι τόσο μοιρολάτρες ή κυνικοί για να μην καταλαβαίνουν ότι στην θέση του θα μπορούσαν να είναι οι ρώσοι ή οι αμερικάνοι ;

Στέλνοντας το γαλλικό ναυτικό για να στηρίξει την θαλάσσια κυριαρχία της Ελλάδας ενάντια στις τουρκικές προκλήσεις, ο Emmanouel Macron διαιωνίζει μιά γαλλική παράδοση.

Αποστολή της Γαλλίας είναι να υπενθυμίζει στον κόσμο ότι την χρειάζεται, ειδικά όταν την αγνοεί.

Arthur Chevallier

Le Point 8/9/20

μετάφραση : Babis George Petrakis