Παντελής Σαββίδης

Το 1999 αποτέλεσε έτος καμπής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η κυβέρνηση Σημίτη, ύστερα από πρόταση, όπως λένε, του υφυπουργού εξωτερικών Γιάννου Κρανιδιώτη θέλησε να αλλάξει την μέχρι τότε πολιτική στα ελληνοτουρκικά.

Θέλησε να “δέσει” την Τουρκία με την Ευρώπη. Ήταν, ακόμη, η εποχή που ενδιέφερε την Άγκυρα η ευρωπαϊκή της προοπτική.

Η πολιτική υλοποιήθηκε με τη Σύνοδο Κορυφής του Ελσίνκι από την οποία προέκυψαν και αρνητικά και θετικά.

Τον πλέον αρνητικό ήταν ότι η Ελλάδα αναγνώριζε συνοριακές διαφορές με την Τουρκία. Μέχρι σήμερα δεν έχω καταλάβει ποιες είναι οι συνοριακές διαφορές που αναγνώριζε η Αθήνα.

Σημειωτέον ότι συνοριακή διαφορά είναι και τα χωρικά ύδατα, δεν είναι, όμως, η υφαλοκρηπίδα ή η ΑΟΖ. Τα σύνορα αναφέρονται στα όρια που μια χώρα ασκεί κυριαρχία.

Αρνητικό, επίσης, ήταν η αποδοχή πως αν η διαφορά ή οι διαφορές δεν λύνονταν με συνομιλίες θα παραπέμπονταν στο διεθνές δικαστήριο αυτομάτως.

Θετικό ήταν, πέραν του γεγονότος ότι η Κύπρος θα γινόταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τεράστιο επίτευγμα), ότι η Ελλάδα έβγαινε από το προσκήνιο ως η κύρια υπεύθυνη για την μη ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οράματος της Τουρκίας. Μέχρι τότε οι Ευρωπαίοι καλύπτονταν πίσω από τις ελληνικές επιφυλάξεις.

Αναδείχθηκε πως άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν εξίσου σημαντικούς λόγους να μην θέλουν την Τουρκία στην Ένωση.

Ο καιρός πέρασε, ήρθε η κυβέρνηση Καραμανλή η οποία έκανε μια σημαντική δήλωση σε ότι αφορά τη Χάγη. Η παραπομπή στη Χάγη δεν γινόταν αυτόματα.

Υπάρχει και μια σημαντική παρενέργεια του Ελσίνκι για την οποία θέλω να σας μιλήσω και έκανα αυτόν τον πρόλογο.

Η παρενέργεια συνίσταται στο εξής:

Η κυβέρνηση Σημίτη ήθελε να εντάξει τη χώρα στο ευρώ και ετοιμαζόταν οικονομικά.

Το “δέσιμο” της Τουρκίας στην Ένωση της έδωσε την ψευδή, όπως αποδείχθηκε, εντύπωση ότι θα μπορούσε να διαχειριστεί τα ελληνοτουρκικά στο πλαίσιο και με τους μηχανισμούς της Έ.Ε.

Και καθώς είχε ανάγκη περικοπών έκανε τη σκέψη ότι αφού τα ελληνοτουρκικά μπορούμε να τα διαχειριστούμε πολιτικοδιπλωματικά δεν χρειάζονται τόσοι εξοπλισμοί. Εξοπλιστικά προγράμματα υλοποιήθηκαν και επί πρωθυπουργίας Σημίτη αλλά δεν θυμάμαι αν επρόκειτο για προγράμματα που βρίσκονταν σε εξέλιξη ή αποφάσεις της κυβέρνησης Σημίτη.

Εν πάση περιπτώσει η περίοδος αυτή αποτέλεσε την αρχή αλλαγής της αντίληψης ότι χρειάζονται ισχυρές και καλά εξοπλισμένες ένοπλες δυνάμεις για να αντιμετωπιστεί η Τουρκία.

Νομίζω σ’ αυτό κανείς δεν διαφωνεί. Άλλωστε οι απαξιωτικές αναφορές στο στρατό αποτέλεσαν μια ολόκληρη σχολή σκέψης πυρήνας της οποίας ήταν ο “σημητισμός”.

Τα χρόνια περνούσαν, ήρθε η οικονομική κρίση και οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί υπήχθησαν στην έγκριση της τρόικας.

Η κ. Μέρκελ, για παράδειγμα, θα αποφάσιζε αν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις θα εξοπλίζονταν για να διαφυλάξουν την ανεξαρτησία της χώρας και όχι η κυβέρνηση των Αθηνών.

Έχουμε, λοιπόν, μια μακρά περίοδο κατά την οποία ενώ η Τουρκία υπερεξοπλιζόταν η Ελλάδα ακολουθούσε την ακριβώς αντίθετη πορεία.

Και σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε μια δυσάρεστη κατάσταση.

Παρά τις δυσκολίες, όμως, η Ελλάδα μπορεί να προβάλει αξιόπιστη αποτρεπτική δύναμη. Η δυνατότητα αυτή θα εκλείψει αν η στρατιωτική ανισορροπία διευρυνθεί.

Σημειωτέον ότι αυτήν την ανισορροπία εξισορροπούσε, παλαιότερα, σε επίπεδο αποτελέσματος, το γεγονός ότι η Τουρκία είχε ενδιαφέρον να ενταχθεί στην Ε.Ε. άρα οι μηχανισμοί της Ένωσης ήταν αποτελεσματικοί. Σήμερα δεν είναι.

Την εξισορροπούσε, επίσης, ότι η Τουρκία δεν είχε εκδηλώσει τόσο έντονα την υλοποίηση της νεοοθωμανικής φαντασίωσής της.

Σήμερα την εκδηλώνει με απειλητικό τρόπο.

Η Τουρκία δεν θέλει κάποια βαρέλια πετρέλαιο παραπάνω. Το πετρέλαιο και το αέριο είναι πρόσχημα.

Σε ότι αφορά την Ελλάδα, θέλει να της θέσει το δίλημμα: δορυφοροποίηση και αναγνώριση της τουρκικής κυριαρχίας ή υποταγή.

Σ’ αυτό το δίλημμα πρέπει να απαντήσουμε.

Και αν θέλουμε ανεξαρτησία, το δίλημμα δεν απαντάται μόνο στο πλαίσιο των θεσμών που συμμετέχει η χώρα ή των συνεργασιών που έχει συνάψει.

Απαντάται με ισχυρές και καλά εξοπλισμένες ένοπλες δυνάμεις και με αμυντικές συμμαχίες (Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία, Γαλλία).

Γι αυτό βλέπω θετικά την πρόθεση της κυβέρνησης να διαθέσει σημαντικό ποσό χρημάτων για εξοπλισμούς.

Υπάρχουν, ωστόσο, συμπολίτες που άρχισαν να αντιδρούν.

Θα είχε ενδιαφέρον να διαβάσουμε τα επιχειρήματά τους.

Με την προϋπόθεση, βεβαίως, πως συμφωνούμε ότι θέλουμε να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία της χώρας.