Πέτρος Θεοχαρίδης   

Διακρατική συμφωνία θα υπογράψουν πριν το τέλος του χρόνου Κύπρος, Ελλάδα και Ισραήλ, που θα ανοίξει τον δρόμο και θεσμικά και εμπορικά για την κατασκευή και λειτουργία του ηλεκτρικού αγωγού που θα συνδέσει το Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα και από εκεί με το ευρωπαϊκό ηλεκτρικό δίκτυο. 

Ο EuroAsia Interconnector, δεν θα άρει μόνο την ηλεκτρική απομόνωση της Κύπρου, αλλά και του Ισραήλ, τονίζεται σε δημοσιεύματα του ισραηλινού Τύπου, που αποκαλύπτουν ότι πριν το τέλος του έτους, θα υπογραφεί και η πρώτη τέτοιας μορφής συμφωνία μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου, για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου ηλεκτρικού καλωδίου που θα συνδεθεί με το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. 

Για την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας, το «οργανωτικό» σκέλος έχει αναλάβει η υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Νατάσα Πηλείδου, όπως συμφωνήθηκε κατά την πρόσφατη τηλεδιάσκεψη μεταξύ της Κύπριας υπουργού και του υπουργού Ενέργειας του Ισραήλ, Γιούβαλ Στάινιτς.

Ο EuroAsia Interconnector, θα έχει μήκος 1.700 χιλιομέτρων και θα περάσει από σημεία όπου το θαλάσσιο βάθος φτάνει τις 3.000 μέτρα. Στην αρχική φάση, το καλώδιο θα μπορεί να μεταφέρει προς τις δύο κατευθύνσεις 1.000 μεγαβάτ, ενώ σε δεύτερο στάδιο η χωρητικότητά του θα διπλασιαστεί.

Υπενθυμίζεται ότι ήδη έχει υπογραφεί μεταξύ των τριών χωρών μνημόνιο συνεργασίας, ενώ αυτές τις μέρες μεταξύ των υπουργείων Ενέργειας Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας υπάρχει σε εξέλιξη αλληλογραφία σχετικά με το προκαταρκτικό κείμενο και τις προβλέψεις της τριμελούς διακρατικής συμφωνίας.

Αυτή είναι η δεύτερη συνεργασία στον τομέα των υποδομών μεταξύ των χωρών, μετά την υπογραφή του έργου του αγωγού φυσικού αερίου, της Ανατολικής Μεσογείου, στην Αθήνα τον περασμένο Ιανουάριο, η οποία θα συνδέσει τα πεδία Λεβιάθαν και Αφροδίτη στην Κύπρο με την Ελλάδα και από εκεί με άλλα μέρη της Ευρώπης. 

Μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι, «ως μέρος του έργου EuroAsia Interconnector, θα τοποθετηθεί καλώδιο τροφοδοσίας μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης». Το έργο, όπως αναφέρεται στο προοίμιο του προκαταρκτικού εγγράφου, «θα προωθήσει την ασφάλεια και την περιφερειακή ενεργειακή ευημερία, και αποτελεί σημαντικό στοιχείο της τριμερούς στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των μερών». 

Στο ίδιο έγγραφο, συμπληρώνεται ότι ο EuroAsia Interconnector μαζί με τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, θα επιταχύνουν την ενεργειακή ανάπτυξη Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας και ΕΕ και θα συμβάλει στην προώθηση του ανταγωνισμού μεταξύ των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας. Ο EuroAsia Interconnector, έχει εξαιρετική σημασία για την Κύπρο και το Ισραήλ, που είναι τώρα απομονωμένα ηλεκτρικά συστήματα, αφού θα συμβάλει καταλυτικά στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που φέρνει η μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενίσχυση των στρατηγικών δεσμών με την ευρωπαϊκή ήπειρο. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και όλες οι χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου είναι συνδεδεμένες σε ένα δίκτυο καταστημάτων και κατανέμονται μεταξύ διαφορετικών χωρών και ηπείρων. Αυτές οι συνδέσεις βελτιστοποιούν την οικονομία ηλεκτρικής ενέργειας των χωρών και συμβάλλουν στη σταθεροποίησή της, ειδικά κατά την περίοδο ανάπτυξης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες είναι λιγότερο σταθερές από τις συμβατικές ενέργειες.

Η πολιτική της ΕΕ ορίζει ότι όλες οι χώρες της ΕΕ θα συνδεθούν με ένα κοινό δίκτυο, έτσι ώστε η Κύπρος να παραμείνει μεταξύ των τελευταίων χωρών της ΕΕ που δεν είναι συνδεδεμένες με άλλες χώρες, ενώ ο ηλεκτρικός αγωγός αυξάνει κάθετα τα επίπεδα ενεργειακής ασφάλειας τόσο της Κύπρου, όσο και του Ισραήλ.

Να σημειωθεί ότι, σε δήλωση του υπουργού Ενέργειας του Ισραήλ στην εβραϊκή έκδοση του «Israel Today», σε σχέση με την ετοιμασία διακρατικής συμφωνίας, επισημαίνει ότι ο EuroAsia Interconnector είναι το έργο, «που θα μας επιτρέψει να λάβουμε εφεδρεία ηλεκτρισμού από την Ευρώπη σε περιόδους έκτακτης ανάγκης και θα υποστηρίξει επίσης την ικανότητά μας να αυξήσουμε σημαντικά την εξάρτηση από την ηλιακή ενέργεια».

Ηλεκτρισμός από Αίγυπτο προς Ευρώπη μέσω Κύπρου

Σε μιαν άλλη συναφή εξέλιξη που αφορά στο άλλο ηλεκτρικό καλώδιο, που θα συνδέσει την Αίγυπτο με την Κύπρο και την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, τον EuroAfrica Interconnector, αποκαλύπτεται ότι η Αίγυπτος προετοιμάζεται να εξαγάγει ηλεκτρισμό προς την Ευρώπη μέσω της σύνδεσης αυτής. 

Σε συνέντευξή του στο διεθνές πρακτορείο Bloomberg, ο επικεφαλής του εθνικού ταμείου ανάπτυξης της Αιγύπτου, Ayman Soliman, ανέφερε ότι η χώρα του έχει πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας και προσβλέπει προς τις βόρειες χώρες που «διψούν» για ηλεκτρική ενέργεια ως πιθανούς πελάτες.

«Η Αίγυπτος ξεκίνησε συνομιλίες για σχέδια πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη και την Αφρική, αναδεικνύοντας το πλεονέκτημά της ως παραγωγός φτηνών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε μια προσπάθεια να γίνει περιφερειακός κόμβος εξαγωγών», δήλωσε ο κ. Soliman. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ηλεκτρική διασύνδεση μεταφοράς «θα τοποθετήσει την Αίγυπτο ως μακροπρόθεσμο κόμβο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την Ευρώπη».

Το δημοσίευμα της Bloomberg αναφέρει ότι «η μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να είναι κερδοφόρα για την Αίγυπτο, η οποία ήδη μετατρέπεται σε κόμβο φυσικού αερίου μετά από υπεράκτιες ανακαλύψεις. Η χώρα, η οποία έχει χωρητικότητα περίπου 50 GW (γιγαβάτ), έχει χρησιμοποιήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα σταθμούς παραγωγής με φυσικό αέριο και υδροηλεκτρική ενέργεια και ενισχύει τη χρήση άλλων πηγών. Περίπου το 8,6% της ισχύος της χώρας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στοχεύει για το 20% έως το 2022 και να το υπερδιπλασιάσει το 2035».

Στο δημοσίευμα προστίθεται ότι η ικανότητα της Αιγύπτου ενισχύθηκε τα τελευταία χρόνια από τρεις σταθμούς παραγωγής ενέργειας που κατασκευάστηκαν από τη Siemens AG, ένα ηλιακό πάρκο 4 δισ. δολαρίων στο νότο, το Benban -ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο- και ένα αιολικό πάρκο. Η χώρα υπέγραψε συμφωνία ύψους 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη Ρωσία το 2017 για την κατασκευή του πρώτου πυρηνικού σταθμού της βόρειας Αφρικής, με χωρητικότητα 4,8 GW.

Υπενθυμίζεται ότι, η Αίγυπτος υπέγραψε συμφωνία για τη διασύνδεση EuroAfrica Interconnector με την Κύπρο πέρυσι και έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία έως τον Δεκέμβριο του 2023, με αρχική χωρητικότητα μεταφοράς 1.000 ΜW (μεγαβάτ).

Ταυτόχρονα, δεύτερο δημοσίευμα στην αιγυπτιακή εφημερίδα Al Watan αναφέρει ότι στόχος του υπουργείου Ηλεκτρισμού και Ανανεώσιμων Πηγών για τα έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης είναι η μετατροπή της Αιγύπτου σε σημαντικό κόμβο για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας στις χώρες της Ευρώπης και της Αφρικής μέσω έργων ηλεκτρικής διασύνδεσης έως το 2030.