Του Λυσίμαχου Σαμασίτη

Από την ημέρα που έγινε γνωστή η ελληνο-γαλλική συμφωνία για την προμήθεια 18 μαχητικών Rafale, επικρατεί σε κοινή γνώμη και ειδικούς ένας σχεδόν άκρατος ενθουσιασμός. Και αυτό είναι κάτι, έως ένα σημείο, λογικό καθότι οι Ελληνικές Ένοπλες δυνάμεις και ειδικότερα η Πολεμική Αεροπορία είχαν τεθεί τα τελευταία 15 χρόνια σε ένα άτυπο αυτό-εμπάργκο. Η τελευταία προμηθεία οποιοδήποτε είδους, είτε αυτή περιελάμβανε αγορά νέων συστημάτων, είτε συντήρηση των υπαρχοντων, έγινε το 2005, με την προμήθεια των 30 F-16 Block 52+ Advanced (F-16M συντομότερα). Δεν κρίνεται σκόπιμο αυτή τη στιγμή να αναφερθεί κανείς στην παρατακτέα δύναμη της ΠΑ σήμερα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι για την σημερινή κατάσταση έχουν εγκληματικές ευθύνες όλες οι κυβερνήσεις από τότε έως σήμερα. Η πολιτική των κυβερνήσεων πριν το 2005 έχει άλλου είδους σφάλματα, οικονομικά και επιχειρησιακά, τα οποια μεν οικονομικά έχουν εν μέρει διερευνηθεί, αλλά τα επιχειρησιακά μείναν στο σκοτάδι.

Με αυτό το παρελθόν, η πρωθυπουργική εξαγγελία για ένα μίνι-εξοπλιστικό πρόγραμμα μοιάζει με όαση στην έρημο. Για την Πολεμική Αεροπορία, την οποία εξετάζουμε σε αυτό το κείμενο, προβλέπεται η προμήθεια 6 νέων Rafale, πιθανότατα της έκδοσης F3 O4T και 12 μεταχειρισμένων Γαλλικών αεροσκαφών της ίδιας πιθανότατα έκδοσης, όπως και η προμήθεια βλημάτων, τα οποία λογικά θα αφορούν βλήματα Air to Air Meteor και MICA NG και (ελπίζουμε) νέα αντιπλοϊκά βλήματα Exocet, όλα γαλλικής κατασκευής της MBDA, εκπρόσωποι της οποίας βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα για διαπραγματεύσεις. Υπάρχει μια αναφορά στον γαλλικό τύπο περί της δωρεάν παραχώρησης των 12 μεταχειρισμένων αεροσκαφών, όπως και πληροφορία οτι η αρχική προσφορά των Γάλλων αφορούσε 8 νέα Rafale, ανεβάζοντας έτσι το συνολικό αριθμό στα 20 αεροσκάφη, κάτι το οποίο δεν έγινε αποδεκτό από την ελληνική πλευρά, η οποία επέμεινε στα 6 για λόγους κόστους (!).

Τι μπορούν λοιπόν να προσφέρουν στην ελληνική άμυνα 18 Rafale, οπλισμένα με βλήματα Meteor, MICA NG και Exocet; Για να απαντήσει κανείς αυτή την ερώτηση, θα πρέπει πρώτα να θέσει την ερώτηση «με ποιον αντιπαλο;».

Α) Εάν υποθέσουμε ότι η Τουρκική Αεροπορία παραμείνει σε καθεστώς εμπάργκο από το αμερικανικό κογκρέσο ως προς τα F-35 και δεν προβεί σε εναλλακτική αγορά (ρωσική, κινεζική κλπ), αυτό θα την αφήσει με τα υπάρχοντα F-16, τα οποία θα αριθμούν περίπου στα 200, αναλόγως διαθεσιμότητας και αναβαθμίσεων. Απεναντι σε αυτό τον αντίπαλο, τα νέα Rafale υπερτερούν σαφέστατα τεχνολογικά, σε κάθε πτυχή του αεροπορικού πολέμου. Το radar ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA) σε συνδυασμό με τα βλήματα Meteor (εφόσον αγοραστούν) και MICA NG (εφόσον αγοραστούν ή εφόσον αναβαθμιστούν τα ήδη υπάρχοντα MICA EM/IR σε NG), το εξαιρετικό του σύστημα αυτοπροστασίας και η συσκευή παθητικής πρόσκλησης στόχων OSF, καθιστούν οποιαδήποτε σύγκριση με τα τουρκικά F-16 περιττή. Όμως, ο μικρός αριθμός των Γαλλικών αεροσκαφών (ούτε καν μια μοίρα στα ελληνικά πρότυπα -20-) δεν επιτρέπει την καθολική αεροπορική υπέροχη της Πολεμικής Αεροπορίας στο θέατρο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Το μοναδικό που μπορεί να προσδώσει είναι μια τοπική αεροπορική υπέροχη, για ένα περιορισμένο χρονικό διαστημα, υποστηρίζοντας για παράδειγμα μια συγκεκριμένη επιχείρηση ή προστατεύοντας 1 έως 2 περιοχές ευθύνης μαχητικών (FAOR). Ο διαθέσιμος αριθμός Rafale σε ρόλους αεράμυνας (DCA ή Sweep) θα περιορίζεται ακόμη περισσότερο, εφόσον τα νέα αεροσκάφη αναλάβουν την αξιοποίηση των πιθανών νέων βλημάτων εναντίον πλοίων Exocet. Σε αυτό τον ρόλο (ACPMO) τα 18 Rafale είναι υπεραρκετά για την προσβολή οποιοδήποτε πλοίου σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, καθότι αεροσκάφος και βλήμα διαθέτουν την απαιτούμενη εμβέλεια, ενώ απουσιάζουν από το τουρκικό ναυτικό αντιαεροπορικά βλήματα μεγάλου βεληνεκούς (όπως το SM-2).

Β) Εάν υποθέσουμε ότι το αμερικανικό εμπάργκο αίρεται κάποια στιγμή στο μέλλον και η Τουρκία προμηθεύεται τα F-35, τότε η κατάσταση μεταβάλλεται άρδην. Τα χαρακτηριστικά stealth του αμερικανικού μαχητικού ανατρέπουν πλήρως την επιχειρησιακή εικόνα του θεάτρου επιχειρήσεων, καθότι θα είναι εν πολλοίς άγνωστη η θέση και η κίνηση των F-35. Για να επιχειρήσουμε να αξιολογήσουμε μια πιθανή αντιπαράθεση Rafale vs F-35, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας τα stealth χαρακτηριστικά του δεύτερου -τα οποία στερείται το γαλλικό μαχητικό-, τον οπλισμό των αεροσκαφών (τα τουρκικά F-35 θα διαθέτουν τον γαλλικό Meteor ή τον αμερικανικό AIM-120D?), τον εξοπλισμό ηλεκτρονικού πολέμου, ακόμα και παθητικές συσκευές, όπως το OSF του Rafale. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς ότι είναι δύσκολο να πει κανείς με ακρίβεια ποια θα είναι η έκβαση μιας τέτοιας μάχης, η πλάστιγγα όμως της οποίας θα γείρει υπέρ της Τουρκίας λόγω αριθμού αεροσκαφών -οι Τούρκοι είχαν παραγγείλει 100-120 αεροσκάφη, άγνωστο ποσά θα προμηθευτούν τελικά εάν αρθεί το εμπάργκο).

Γ) Εάν υποθέσουμε ότι η Τουρκική Αεροπορία παραμείνει σε καθεστώς εμπάργκο από το αμερικανικό κογκρέσο ως προς τα F-35 και στρέφεται σε εναλλακτική αγορά για την ανανέωση του αεροπορικού της στόλου, η πιθανότερη επιλογή μοιάζει η ρωσική. Η Μόσχα θα ενδιαφερόταν ισχυρά να προμηθεύσει μια χώρα του ΝΑΤΟ με μαχητικά αεροσκάφη, κάτι το οποίο δεν έχει συμβεί ως ώρας ποτέ. Η ΤΗΚ θα μπορούσε να προμηθευτεί Su-35 στο πιο «ελαφρύ» σενάριο, ή και ακόμα και Su-57 στο πιο ακραίο. Μια τέτοια επιλογή θα είχε δριμύτατες γεωπολιτικές επιπτώσεις, οι οποίες εκφεύγουν του σκοπού του κειμένου. Σε επιχειρησιακό επίπεδο, αξιολόγηση των σεναρίων μπορεί να γίνει μόνο σε γενικόλογη βάση, καθότι είναι άγνωστος ο πιθανός οπλισμός των ρωσικών αεροσκαφών. Σε γενικές γραμμές, τα ελληνικά Rafale θα μπορούσαν να αντιπαρατεθούν ισότιμα με τα Su-35, αλλά θα υστερούσαν απέναντι στα υπερσύγχρονα stealth Su-57, τα οποία θεωρούνται αντίπαλο δέος των κορυφαίων αμερικανικών F-22. Σε κάθε περίπτωση, τα τουρκικά μαχητικά θα επέφεραν την υπέροχη στην τουρκική αεροπορία, καθότι η τουρκική αεροπορία συνηθίζει να προμηθεύεται σημαντικούς αριθμούς αεροσκαφών στις παραγγελίες της. Και σε αυτό το σενάριο, ο μικρός αριθμός των ελληνικών Rafale υπονομεύει το επιχειρησιακό τους αποτύπωμα.

Αξιολογώντας τα ανωτέρω, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η προμήθεια των 18 Rafale προσδίδει μια πρόσκαιρη ανωτερότητα στην Πολεμική Αεροπορία, η οποία θα εφαρμοστεί σημειακά και όχι σε όλο το θέατρο των επιχειρήσεων, λόγω του μικρού αριθμού τους. Είναι μάλλον απίθανο η Άγκυρα να μείνει με σταυρωμένα τα χέρια απέναντι σε αυτή την ελληνική εξοπλιστική προσπάθεια. Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψιν μας ότι στην περίπτωση αλλαγής καθεστώτος στην γείτονα (ειρηνικά ή όχι) και «επανόδου» της στις ατλαντικές αγκαλες, η προμήθεια των F-35 θα πρέπει να θεωρείται βεβαία. Γεγονός το οποίο θα ανατρέψει την ισορροπία αεροπορικών δυνάμεων υπέρ της Τουρκίας και θα καταστήσει την προμήθεια των 18 Rafale ανεπαρκή. Ανεπαρκης θα είναι απεναντι σε οποιαδήποτε τουρκική προμήθεια μαχητικών, καθότι είναι μάλλον απίθανο αυτη να περιοριστεί σε τόσο χαμηλούς αριθμούς.

Η ελληνική πολεμική αεροπορία θα συνεχίσει να έχει ως κορμό της τα F-16, 84 εκ των οποίων θα είναι αναβαθμισμένα στο επίπεδο Viper, τα οποία όμως, όσο εξαιρετικά και αν είναι, δεν δύνανται να ανταγωνιστούν τα ενδεχόμενα τουρκικά F-35 ή ενδεχόμενα τουρκικά Su-57.

Η εκδήλωση ελληνικού ενδιαφέροντος για την προμήθεια 24 F-35 ως το 2030 είναι ένα απολύτως θετικό βήμα, το οποίο όμως και πάλι μοιάζει να υπονομεύει την επιχειρησιακή του αξία από τον πολύ μικρό αριθμό αεροσκαφών. Να υπενθυμίσουμε ότι η ΠΑ προμηθεύτηκε στο παρελθόν 40+40+60+30 F-16, 36+36 F-4, 60 A-7, 40 Mirage 2000. Παρατηρεί λοιπόν κανείς ότι η απόκτηση δυο μοιρών (40 αεροσκάφη) ήταν το κατώτατο όριο αξιοποίησης ενός νέου τύπου μαχητικών. Μέχρι την προηγούμενη δεκαετία, η ΠΑ ήταν μια αεροπορική δύναμη της τάξεως των 300 μαχητικών. Η πλήρης εγκατάλειψη νέων προμηθειών και συμβάσεων συντήρησης, υπό την δικαιολογία την οικονομικής κρίσης και της μικροπολιτικής επιλογής «βουτύρου αντί κανονιών», συρρίκνωσε το δυναμικό της ΠΑ στο επίπεδο των 200 μαχητικών, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψιν μας τις διαθεσιμότητες. Προμήθειες του επιπέδου των 18 και 24 μαχητικών αρμόζουν σε αεροπορίες χωρών όπως της Αλβανίας, της Σιγκαπούρης, ή της Ουγγαρίας, οι οποίες περιορίζονται στην απλή αστυνόμευση και σε καμία περίπτωση δεν διατρέχουν υπαρξιακό κίνδυνο όπως η πατρίδα μας.

Συμπερασματικά, η απόκτηση των 18 Rafale είναι:
– Καλοδεχούμενη μετά από 15 χρόνια αυτοεμπαργκο, καθότι πρόκειται για εξαιρετικό αεροσκάφος.
– Καθυστερημένη τουλάχιστον 10-15 χρόνια, καθώς το Rafale αποτελεί αεροσκάφος 4ης γενιάς, ενώ πλέον έχουν μπει σε υπηρεσία μαχητικά 5ης γενιάς (F-35).
– Τελείως ανεπαρκής αριθμητικά. Ένας αριθμός τουλάχιστον 40-60 αεροσκαφών θα είχε πραγματικό επιχειρησιακό αποτύπωμα. Η αγορά 6 νέων αεροσκαφών σχεδόν περιγελά τους αξιωματικούς της ΠΑ.
– Ανεπαρκής αφ’εαυτής, εφόσον δεν συνοδευτεί από την προμήθεια ικανού αριθμού (40-60) μαχητικών 5ης γενιάς με χαρακτηριστικά stealth (F-35) και φυσικά την αναβάθμιση ΟΛΩΝ των F-16.

Η οικονομική κρίση και η επιδημία δεν μπορούν να αποτελέσουν δικαιολογίες για καμία κυβέρνηση, ειδικότερα από τη στιγμή που το χρήμα σε αναδρομικά συνταξιούχων ή στο μεταναστευτικό μοιράζεται αφειδώς. Η επένδυση στην άμυνα είναι στοιχειώδης προϋπόθεση για οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα -εκτός του ότι μπορεί να αποτελέσει και η ίδια ικανότατη πηγη ανάπτυξης. Απαιτείται άμεση αλλαγή νοοτροπίας, να αντιληφθούμε το τι πραγματικά διακυβεύεται και να αφήσουμε κατά μέρους εύπεπτα τσιτάτα του τύπου «οι πόλεμοι γίνονται για να πλουτίζουν οι κατασκευαστές όπλων».