Γιαννάκης Ομήρου

«Πράγματι, άφρονες αξιωματικοί, αφού κατόρθωσαν να υπονομεύσουν τις ένοπλες δυνάμεις, παρέμειναν διά της βίας στην εξουσία επτά ολόκληρα χρόνια. Και στο τέλος της καταστροφικής τους πορείας παρέσυραν στην καταστροφή και τη μεγαλόνησο την Κύπρο. Η ευθύνη είναι δική τους και όχι του ελληνικού λαού, ο οποίος δεν ήταν σε θέση να εκφράσει τον πόθο του για μια Κύπρο ανεξάρτητη, για μια Ελλάδα δημοκρατική. Αλλά παραμένει αλήθεια ότι είναι ελλαδική ευθύνη, όπως και αν συνέβη, εάν θέλετε είναι ευθύνη δική μας, γιατί δεν κατορθώσαμε να δομήσουμε τότε τους δημοκρατικούς θεσμούς σε βάσεις μόνιμες που να εγγυώνται πάντα τον σεβασμό της λαϊκής κυριαρχίας. Και ένας από τους σκοπούς του ταξιδιού μου εδώ είναι να επουλώσω, όπως είπα και χθες, αυτό το τραύμα και να σας διαβεβαιώσω ότι δεν είσαστε μόνοι, ότι η Ελλάδα γνωρίζει σήμερα άριστα την ευθύνη απέναντι στον Ελληνισμό της Κύπρου…» (απόσπασμα ομιλίας του Ανδρέα Παπανδρέου ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων στις 28 Φεβρουαρίου 1982).

Οι δηλώσεις αυτές του Ανδρέα Παπανδρέου ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων κατά την ιστορική επίσκεψη του στην Κύπρο, την πρώτη Έλληνα Πρωθυπουργού, αποδίδουν, με αίσθημα ιστορικής και εθνικής συνείδησης, τη διάσταση των ευθυνών ολόκληρου του Έθνους, ολόκληρου του Ελληνισμού απέναντι στην Κύπρο. Η προδοσία του 1974, η μεγαλύτερη στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, βαρύνει ασφαλώς τους επίορκους αξιωματικούς των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και τους συνεργούς τους στην Κύπρο. Δεν απαλλάσσει όμως ευθυνών ούτε την προϋπάρξασα του 1967 πολιτική ηγεσία, ούτε αυτήν που ακολούθησε. Με εθνική και πολιτική γενναιοφροσύνη ο Ανδρέας Παπανδρέου, εκπροσωπώντας και εκφράζοντας ολόκληρο το Έθνος των Ελλήνων, ανέλαβε επίσημα αυτήν την ευθύνη, της οποίας αυτονόητη συνέπεια είναι η στήριξη του αγώνα του Κυπριακού Ελληνισμού, για την ανατροπή των τραγικών αποτελεσμάτων της προδοσίας, επιπρόσθετα από την επιβαλλόμενη συμπαράταξη που πρέπει να λειτουργεί μόνιμα και αμφίδρομα, ως συνακόλουθο ακατάλυτων εθνικών δεσμών.

Περαιτέρω, δηλαδή πέραν των εθνικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Κυπριακού Ελληνισμού, υπάρχει και η ευθύνη που πηγάζει από την ιδιότητα της Ελλάδας ως εγγυήτριας δύναμης δυνάμει του άρθρου

-11- της Συνθήκης Εγγυήσεως του 1960. Με βάση αυτήν τη Συνθήκη, Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο «αναγνωρίζουν και εγγυώνται την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια της Δημοκρατίας της Κύπρου».

Ως εκ τούτου, ο δημόσιος διάλογος που αναπτύχθηκε τελευταία, με αφορμή κάποιες ατυχείς δηλώσεις ενός εκ των συμβούλων του Έλληνα Πρωθυπουργού, είναι και ανώφελος και περιττός και προπάντων επικίνδυνος για την αναγκαία ομοψυχία του Μητροπολιτικού και του Κυπριακού Ελληνισμού, σε μια κρίσιμη εθνική συγκυρία όπως είναι η παρούσα.

Να το διατυπώσουμε πιο απλά. Απόψεις που βλέπουν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας στην Αθήνα και αναπαράγονται και σε κυπριακούς κύκλους και που υποστηρίζουν ότι «δήθεν δεν είναι δυνατόν να σύρεται η Ελλάδα πίσω από την Κύπρο» ή ότι «άλλα είναι τα συμφέροντα της Ελλάδας και άλλα της Κύπρου» ή «ας προχωρήσει μόνη της η Κύπρος», αποτελούν νοσηρά συμπτώματα όχι απλώς μιας επιπόλαιης πολιτικής προσέγγισης, αλλά μιας ανιστόρητης και ασυγχώρητης προσπάθειας διαγραφής των δικαιωμάτων ενός ζωντανού τμήματος του Ελληνισμού και των αυτονόητων υποχρεώσεων του Μητροπολιτικού Ελληνισμού έναντι της Κύπρου. Ο οποίος αναπόφευκτα θα υποστεί επαχθείς συνέπειες αν αφεθεί η Κύπρος μόνη απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα.

Αυτά τα πολύ απλά και αυτονόητα ας έχουν υπ’ όψιν και στην Αθήνα και στη Λευκωσία. Οι ψυχικοί δεσμοί που υπέστησαν βαρύτατο πλήγμα το 1974 και που επαναθεμελιώθηκαν μέσα από πολλές δυσκολίες, είναι αδιανόητο να τίθενται και πάλι σε δοκιμασία.

Ας το επαναλάβουμε και ας είναι πλεονασμός. Οι αρμονικές σχέσεις και η εθνική ομοψυχία πρέπει να προστατεύονται ως «κόρη οφθαλμού». Όσες φορές παραγνωρίστηκε αυτό το αξίωμα, θρηνήσαμε εθνικές καταστροφές.

*Τέως Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων

Φιλελεύθερος