της Πολυβίας Παραρά*

Τον 16ο αιώνα οι Οθωμανοί μετέτρεπαν χριστιανικούς ναούς σε τζαμιά. Πέντε αιώνες μετά ο Ερντογάν σε ρόλο νεοσουλτάνου βγάζει νέα φιρμάνια, αναβιώνοντας την μισαλλοδοξία και τον θρησκευτικό φανατισμό του οθωμανισμού. Μετατρέπει μνημειακούς ελληνικούς χριστιανικούς ναούς της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη σε τζαμιά, όπως τον βυζαντινό καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη και τον βυζαντινό καθολικό ναό του Σωτήρος στην Μονή της Χώρας. Προσπαθεί να ξεριζώσει από την Βασιλεύουσα του ελληνικού κόσμου των χιλιάδων χρόνων ελληνικό και χριστιανικό της χαρακτήρα. Τι αλαζονεία και αφροσύνη να πιστεύει ένας θνητός ότι μπορεί να επιτύχει ένα τέτοιο εγχείρημα! Όχι μόνο γιατί η Ιστορία είναι καταγεγραμμένη αλλά γιατί η οντολογία των ίδιων μνημείων είναι μαρτυρία Ελληνισμού.

Ο καθολικός ναός της Μονής της Χώρας διακοσμήθηκε από τον Βυζαντινό λόγιο Θεόδωρο Μετοχίτη. Το πρόγραμμα εικονογράφησης του ναού δομείται πάνω στην παρουσία του Σωτήρος ως «Ιησούς Χριστός η Χώρα των Ζώντων» και της Παναγίας ως « Η Χώρα του Αχώρητου». Στον Τιμαίο του Πλάτωνα ανάγεται ο όρος «χώρα» που σημαίνει «υποδοχή». Ο βυζαντινός λόγιος αναπαριστά και αποδίδει με ελληνικές επιγραφές δίπλα στα ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες την απαράμμιλη δύναμη της ελληνικής γλώσσας, μόνης ικανής να συλλάβει και να εκφράσει τα υψηλά δόγματα του Χριστιανισμού: η Παναγία είναι η Χώρα, δηλαδή αυτή που υποδέχτηκε μέσα της το Αχώρητο, τον Θεό. Και ο Ιησούς έγινε η Χώρα των Ζώντων, η ενσάρκωση του Ανθρώπου.

Ο Ερντογάν δεν γνωρίζει, επίσης, ότι ένας ορθόδοξος χριστιανικός ναός είναι αρχιτεκτονικά η μικρογραφία του σύμπαντος κόσμου. Δηλαδή κάθε αρχιτεκτονικό μέλος του ναού μαρτυρεί το χριστιανικό δόγμα. Τα διατάγματα του νεοσουλτάνου είναι ανίσχυρα να αγγίξουν στο ελάχιστο την οντολογία του ορθόδοξου χριστιανικού ναού. Μπαίνοντας ο όποιος πιστός στον καθολικό ναό του Σωτήρος της Μονής της Χώρας στην κάτοψή του θα προσκυνήσει τον Σταυρό της Θυσίας του Θεανθρώπου. Κάτω από τον τρούλο του θα προσκυνήσει τον Θεό Παντοκράτορα που ενώνεται με τους πιστούς στην γη. Στο δάπεδο του ναού προσκυνώντας θα είναι το ποίμνιό Του επί της γης. Στρέφοντας το βλέμμα του στην κόγχη της Ιεράς Προθέσεως στον ναό θα αντικρύζει το Σπήλαιο της Γέννησης του Κυρίου. Και η εικονογράφηση θα του μαρτυρεί το θαύμα της Παναγίας Χώρας του Αχώρητου. Και το μεγαλείο της Αγάπης του Ιησού Χριστού, ως «Χώρα των Ζώντων».

Μετά την Αγία Σοφιά, και στην Μονή της Χώρας ας προσεύχεται στον Αλλάχ ο νεοσουλτάνος και οι πιστοί του σε αυτούς τους ιερούς χώρους του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού. Ο Κύριος του ναού θα τους κοιτάει με συγχώρεση: «Πάτερ ἄφες αὐτοῖς· οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι» . Ο Οθωμανισμός δεν κατανόησε ποτέ τον Ελληνισμό και για τον λόγο αυτό, αν και συνυπήρχε μαζί του για αιώνες, δεν μπόρεσε ποτέ να τον συναντήσει, όπως τον συνάντησαν οι άλλοι λαοί που τον γνώρισαν και συνέχισαν την ιστορική πορεία τους ενσωματώνοντάς τον ως θεμέλια βάση του ελεύθερου ανθρώπου.

Η Δύση όμως που έκανε μέρος της υπόστασής της τον Ελληνισμό γνωρίζει και πρέπει να προστατέψει τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιά από τον ενδεχόμενο κίνδυνο της καταστροφής τους. Επειδή ο νεοσουλτάνος μπορεί να αρχίζει να σοβατίζει πάνω στους πνευματικούς θησαυρούς τις ανθρωπότητας, όπως έπραξαν οι προγονοί του, των οποίων τις πρακτικές αναβιώνει. Γιατί ο υβριστής θνητός, συγχρόνως με τις ασεβείς πράξεις του, καταστρέφει γύρω του μέχρι να έρθει αναπότρεπτη πτώση του.

Το αρχαίο ελληνικό θέατρο -που κι αυτό σαρκάζει ο Ερντογάν γιατί δεν το γνωρίζει -θέτει το ερώτημα στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή κατά πόσο ο υβριστής Κρέων μπορεί να δρασκελίζει τον χώρο του υπέρτερου. Στην αρχαία ελληνική σκέψη, Τύφλα λέγεται η θεότητα που εγκαθίσταται στον υβριστή ηγεμόνα, και όταν αυτή τον κυριεύει, αυτός ενώ νομίζει ότι βλέπει , στην ουσία κάνει το ένα άλλο λάθος μετά το άλλο μες στα σκοτάδια του μυαλού του. Ο Ερντογάν συμπεριφέρεται ως νέος Κρέων υβρίζοντας από την αλαζονεία του και την αυταπάτη της δύναμής του το θεϊκό, το υπέρτερο: « θα την σκοτώσω κι ας ψέλνει προσευχές στον θεό Δία που προστατεύει τη συγγένεια εξ αίματος ». Τελικά, καταστρέφοντας την ανιψιά του Αντιγόνη στην ομότιτλη τραγωδία, επειδή πρόσφερε ταφικές τιμές στον νεκρό αδελφό της, ο Κρέων κατέστρεψε τον εαυτό και ό,τι αγαπούσε και ήταν δικό του, και κατέρρευσε. Στην απαράμμιλη αυτή τραγωδία του Σοφοκλή οι πρόγονοι μας κατέληξαν ότι η θεϊκή τάξη δεν πρέπει να προσβάλλεται και οτι εάν ο άνθρωπος δεν κατορθώνει να διαισθανθεί τα όρια της ύβρεως και δρασκελίζει την περιοχή της, η πτώση του είναι αναπόδραστη

Η αλαζονεία γεννάει τον τύραννο.

Τον κάνει να σκέφτεται με πάθος, να επιδιώκει τα μάταια

Τα άχρηστα , τα ασύμφορα.

Τον ανεβάζει ψηλά, τού χαρίζει αξιώματα και εφήμερη δόξα

Αλλά ξαφνικά και απροσδόκητα τον γκρεμίζει από το σαθρό του βάθρο.

Οι υβριστές ξεχνώντας ότι είναι θνητοί,

όσοι με λόγια και έργα το δίκαιο πολεμούν

άδικο τέλος έχουν.

Ο νους των ανόμων που σεβασμό για τίποτα δεν έχουν,

που ιερά και όσια μολύνουν, τελικά τους οδηγεί στην συμφορά.

Σοφοκλή « Οιδίποδας Τύραννος»